Етістіктің аналитикалық форманттарының граммтикалық категорияларға қатысы

Етістіктің аналитикалық форманттарының өзіндік белгілері

Етістіктің аналитикалық форманттары

Қосымша мен көмекші етістіктің бірлігінен жасалады

Етістіктің грамматикалық категорияларының мағыналарын білдіретін көрсеткіш

Етістіктің негізіне категориялық грамматикалық мағына үстейді

Етістіктің аналитикалық формаларын жасайды

Аналитикалық форманттардың орны тұрақты

Аналитикалық формант-қосымша мен көмекші сөзден құралып, бір грамматикалық мағына беретін және тілде грамматикалық мағына беретін жалғау, грамматикалық жұрнақтар, түрлі көмекшілермен қатар қызмет атқаратын тілдік бірлік.

Н. Оралбаева

, -

Аналитикалық формалы етістіктің құрамы

негізгі етістік

дәнекер форма

көмекші етістік.

Мысалы, Айттым боз қасқа, - деп кәрі әкесі еңіреп жіберді. (Ғ. М) . Аспанға атылған аңғал асау енді тісін қаршылдатып, болат ауыздықты шайнап тұр (Қ. И) . Қайық бұлталаңдағанда, ауып қала жаздайды. (Ғ. М)

Notes: Ғ

Етістіктің аналитикалық форманттарының құрылысы

Дара аналитикалық форманттар

Күрделі аналитикалық форманттар

Бір морфемалы аналитикалық форманттар

Екі морфемалы аналитикалық форманттар

Үш морфемалы аналитикалық форманттар

Төрт морфемалы аналитикалық форманттар

Дара аналитикалық форманттар

Бір морфемалы аналитикалық форманттар:- Ǿ еді, - Ǿ екен, -Ǿ емес, - Ǿ жоқ. Мысалы: Бірақ Абай күлер емес (М. Ә. ) .

Екі морфемалы аналитикалық форманттар: -п отыр, -п ал, -а бер. Мысалы: Тыңдаңдар, міне қаладан хабар естіп отырмын (М. Ә. ) .

Үш морфемалы аналитикалық форманттар:- са игі еді, -ушы болма, -р болса, -са болды, -а сала, -а салып, -а бере, а беріп, - а келе, -а келіп, -ғандай бол, -уға тиіс. Мысалы: Тұтқынға азамат қалдырушы болмаңдар (М. Ә. ) .

Күрделі аналитикалық форманттар

Төрт морфемалы аналитикалық форманттары: -п қоя бер, -п сала бер, -п жүре бер, -п кеп кет, -п кеп қал, -п кеп жібер, -п болып қал, -п бара жат, -п келе жат. Мысалы: Жиреншенің алдында келе жатып, еңіреп қоя берді (М. Ә. ) .

-п қоя бер -п қой + -а бер