Радиациялық, химиялық барлау және дозиметрлік бақылау приборлары

Презентация қосу

Қ.И. СӘТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТ

Тақырыбы: Радиациялық, химиялық
барлау және дозиметрлік бақылау
приборлары

Орындаған: Өмірбек Ж.Қ.
Тексерген:Түкібай А.А
05в042000
Группа: Архб-14-3к
Радиациялық барлау — жергілікті жердің, ауа
кеңістігінің, акваториялар мен әскери объектілердің
радиоактивті зақымдану сипаты, ауқымы мен
дәрежесі, сондай-ақ ядролық оқ-дәрілерді сақтау (
өндіріс) орындары туралы мәліметтер алу.
Радиациялық барлау әскерлердің (күштердің) ұрыс

қимылдарынын барлық түрлерінде ұйымдастырылады.
Оны радиациялық және химиялық барлау бөлімшелері,
ұшақ (тікұшақ) экипаждары, сондай-ақ радиациялық
барлау аспаптарын қолдану арқылы барлық әскерлер
(күштер) тектерінің барлау бөлімшелері және
бақылаушылары жүргізеді.
Акваторияны радиациялық барлауды арнайы (рейдтік)

кагерлер, ұшақ (тікұшақ) экипаждары, ал әуе кеңістігін
радиациялық барлауды арнайы дайындалған ұшақ
(тікұшақ) экипаждары жүргізіледі.[1]
ХИМИЯЛЫҚ БАРЛАУ АСПАПТАРЫ ТҮРЛІ ОБЪЕКТІЛЕРДІҢ
ЗАҚЫМДАНУ ДӘРЕЖЕСІ МЕН РАДИАЦИЯ ДЕҢГЕЙІН ТАБУҒА,
СОНДАЙ-АҚ СӘЛЕЛЕНДІРУ МӨЛШЕРІН ӨЛШЕУГЕ АРНАЛҒАН.
ОЛАРДЫҢ КӨБІНДЕ РАДИОАКТИВТІ СӘУЛЕ ШЫҒАРУДЫ ТАБУ
ЖӘНЕ ӨЛШЕУДЕ ИОНИЗАЦИЯЛЫҚ ӘДІСТІ ПАЙДАЛАНАДЫ. БҰЛ
ӘДІС РАДИОАКТИВТІ СӘУЛЕ ШЫҒАРУ ҚАСИЕТТЕРІНІҢ БІРІН
ПАЙДАЛАНУҒА НЕГІЗДЕЛГЕН – ОЛАРДЫҢ ӨЗДЕРІ ТАРАТЫЛАТЫН
ОРТАНЫ ИОНИЗАЦИЯЛАУ ҚАБІЛЕТІН, ЯҒНИ, НЕЙТРАЛДЫ
МОЛЕКУЛА НЕМЕСЕ АТОМДАРДЫ БУҒА ЫДЫРАТУДЫ КӨРСЕТЕДІ.
ЕГЕР ГАЗДЫҢ ТҰЙЫҚ КӨЛЕМІН АЛЫП, ОҒАН ЭЛЕКТР КЕРНЕУІН
ҚОССА, ОНДА СӘУЛЕЛЕНДІРУ КЕЗІНДЕ ПАЙДА БОЛҒАН ЭЛЕКТРОН
МЕН ИОНДАР РЕТТЕЛГЕН ҚИМЫЛҒА КЕЛЕДІ: БІРІНШІЛЕРІ -
АНОДҚА, ЕКІНШІЛЕРІ – КАТОДҚА ЖЫЛЖИДЫ. ОСЫНЫҢ
НӘТИЖЕСІНДЕ ЭЛЕКТРОДТАР АРАЛЫҒЫНДА ИОНИЗАЦИЯЛАНҒАН
ТОК ПАЙДА БОЛАДЫ, ОНЫҢ КӨЛЕМДЕГІ РАДИОАКТИВТІ
СӘУЛЕЛЕНУ МӨЛШЕРІНІҢ ҚУАТЫНА ТУРА ПРОПОРЦИОНАЛДЫ
БОЛАДЫ. ИОНИЗАЦИЯЛАНҒАН ТОК КҮШІ БОЙЫНША
РАДИОАКТИВТІ СӘУЛЕЛЕНУ ҚАРҚЫНДЫҒЫН АНЫҚТАУ КЕРЕК.
СӘУЛЕЛЕНУДІ ДОЗИМЕТРИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ ҮШІН ИД-1
МӨЛШЕРІНІҢ ЖАЛПЫ ӘСКЕРИ ӨЛШЕУІШІ, ИД-11МӨЛШЕРІНІҢ
ДЕРБЕС ӨЛШЕУІШІ, ДП-22ТОЛЫМЫНАН АЛЫНҒАН ӨЛШЕУІШТЕР
МЕН ДП-70МП МӨЛШЕРІНІҢ ДЕРБЕС ХИМИЯЛЫҚ ӨЛШЕУІШТЕРІ
ПАЙДАЛАНЫЛАДЫ. ИД – 1 МӨЛШЕРІ ӨЛШЕУІШТЕРДІҢ ТОЛЫМЫ
ЖЕКЕ ҚҰРАМНЫҢ ҰРЫСҚА ҚАБІЛЕТТІЛІГІН БАҒАЛАУ МАҚСАТЫНДА
АЛҒАН АРАЛАС ГАММА НЕЙТРОНДЫ СӘУЛЕЛЕНУМЕН ЖҰТЫЛҒАН
ГАММА МӨЛШЕРІН ӨЛШЕУГЕ АРНАЛҒАН.
ӨЛШЕУІШ, 2-ЗАРЯД ҚҰРЫЛҒЫСЫНА АРНАЛҒАН ҰЯ, 3-ҚҰТЫ, 4-
ОКУЛЯР, 5-ҰСТАҒЫШ, 6-ҚОРҒАУЫШ, 7-ЗД 6-НЫҢ ЗАРЯДТЫ
ҚҰРЫЛҒЫСЫ, 8-ЗАРЯДТЫ-КОНТАКТІЛІ
ҰЯ, 9-ЗАРЯДТЫ ҚҰРЫЛҒЫСЫНЫҢ ТҰТҚАСЫ, 10-БҰРУ АЙНАСЫ.
АСПАП ТОЛЫМЫНА 10 ИД-1 МӨЛШЕРІ ӨЛШЕУІШТЕР МЕН ЗД-6
ЗАРЯДТЫ ҚҰРЫЛҒЫСЫ КІРЕДІ. ИД-1 МӨЛШЕРІ ӨЛШЕУІШІ
100РАД/СЕКУНДКЕ ДЕЙІНГІ МӨЛШЕР ҚУАТЫ КЕЗІНДЕ 20-ДАН
500 РАДИУСҚА ДЕЙІНГІ ДИАПАЗОНДАҒЫ АРАЛАС ГАММА
НЕЙТРОНДЫ СӘУЛЕЛЕНУДІҢ ЖҰТЫЛҒАН МӨЛШЕРІН ӨЛШЕЙДІ.
ӨЛШЕНЕТІН МӨЛШЕР ЕСЕБІ ӨЛШЕУІШТІҢ ІШІНДЕ ОРНАЛАСҚАН
ШКАЛА БОЙЫНША ЖҮРГІЗІЛЕДІ. ИД-1ДОЗАСЫН ӨЛШЕУІШ
ТОЛЫМЫМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ ТӘРТІБІ: ЗД-6 ТҰТҚАСЫН ҰСТАП
ТҰРЫП, ИД-1 АЙНАЛДЫРА, ТҰТҚАДАҒЫ ҮШ ҚЫРЛЫ ЗАТ
КӨМЕГІМЕН БІТЕУІШТІ БҰРАП АЛУ КЕРЕК; ЗД-6 ТҰТҚАСЫН
«ТҮСІРУ» ТІЛІ БАҒЫТЫМЕН ТІРЕЛГЕНШЕ БҰРАУ КЕРЕК; ИД-1-ДІ
ЗД-6-НЫҢ ЗАРЯДТІ-КОНТАКТІЛІ ҰЯСЫНА КИГІЗІП, ОКУЛЯРМЕН
БАҚЫЛАЙ ОТЫРЫП, АЙНА БҰРЫЛУЫ АРҚЫЛЫ ШКАЛАНЫҢ
МАКСИМАЛЬДІ ЖАРЫҚТАНДЫРЫЛУЫНА ЖЕТУ ҚАЖЕТ;
ӨЛШЕУІШТІ БАСЫП, ОКУЛЯРМЕН БАҚЫЛАЙ ОТЫРЫП ИД-
1ШКАЛАСЫНДА ЖІП БЕЙНЕСІ «0» БЕЛГІСІНЕ ҚОЙЫЛҒАНША
ТҰТҚАНЫ «ЗАРЯД» ТІЛІ БАҒЫТЫМЕН БҰРАУ КЕРЕК; ӨЛШЕУІШТІ
ҰЯДАН ШЫҒАРЫП, ОНЫ ЖАРЫҚҚА БАҒЫТТАЙ ОТЫРЫП ЖІП
ОРНЫН ТЕКСЕРУ КЕРЕК; ТІК ЖАҒДАЙДА ЖІП БЕЙНЕСІ «0»
БЕЛГІДЕ БОЛУЫ КЕРЕК; ИД-1 БІТЕУІШІН БҰРАУ КЕРЕК. БАСҚА
ӨЛШЕУІШТЕР ТҰТҚАНЫҢ БІР ШЕТКІ ЖАҒДАЙЫНАН КЕЛЕСІГЕ
ДЕЙІН 10 - 15 ТОЛЫҚ ЗАРЯДТАЛМАҒАН НЕМЕСЕ 3 - 4 ТОЛЫҚ
ЗАРЯДТАЛҒАН ӨЛШЕУІШТЕРДІ ТҰТҚАНЫ БАСТАПҚЫ
ЖАҒДАЙЫНА ҚАЙТАРМАЙ ЗАРЯД БЕРУ АРҚЫЛЫ «ЗАРЯД» ТІЛІ
БАҒЫТЫМЕН ТҰТҚАНЫ БҰРА ОТЫРЫП ЗАРЯДТАЛАДЫ. ЗАРЯД
АЛҒАННАН КЕЙІН ИД-1 –ДІҢ СОҢҒЫ ӨЛШЕУІШІН АЛЫП,
ТҰТҚАНЫ «ТҮСІРУ» ТІЛІ БАҒЫТЫМЕН ТІРЕЛГЕНШЕ БҰРАУ КЕРЕК.
ИД-1 ИОНИЗАЦИЯЛАЙТЫН СӘУЛЕЛЕНУ ӘРЕКЕТІ АЙМАҒЫНДА
ЖҰМЫС ІСТЕУ УАҚЫТЫНДА КИІМ ҚАЛТАСЫНДА БОЛАДЫ. ИД-1
КӨРСЕТКІШТЕРІН ЕСЕПТЕУ КЕЗІНДЕ, ГАММА-НЕЙТРОН
СӘУЛЕЛЕНУ МӨЛШЕРІН ШКАЛАДАҒЫ ЖІП БЕЙНЕСІ АРҚЫЛЫ
АНЫҚТАЙДЫ. ИД-1 КӨРСЕТКІШІНЕ ЖІП БҮГІЛУ ӘСЕРІН
БОЛДЫРМАУ ҮШІН, ЕСЕПТІ ЖІП БЕЙНЕСІНІҢ ТІК ЖАҒДАЙЫ
КЕЗІНДЕ ЖҮРГІЗУ ҚАЖЕТ.
ДП – 22В мөлшері өлшеуішінің толымы. ДП – 22В мөлшері
өлшеуішінің толымы гамма сәулеленудің жеке дозаларын
өлшеуге арналған. ДП – 22В мөлшері өлшеуішінің толымы
тура көрсететін елу ДКП - 50А мөлшері өшеуішінен және
ЗД-5 зарядтау қондырғысынан тұрады. Әрбір дозиметр
алюминий құймасынан автоқалам түрінде жасалған.
Аспапты жұмысқа дайындау: қорек көзін және мөлшер
зарядын токқа қосу. Қорек көзін токқа қосу кезінде:
потонциометр тұтқасын тірелгенше солға қарай бұру
керек; қорек бөлігіне 1,6-ПМЦ-У-8 (145У) екі элементін
орналастырып, оларды таңбаға сәйкес токқа қосу керек;
қорек бөлігін қақпақпен жауып, бұранда арқылы бекіту
керек.
ДП – 22В мөлшері өлшеуішінің толымы. ДП – 22В
мөлшері өлшеуішінің толымы гамма сәулеленудің
жеке дозаларын өлшеуге арналған. ДП – 22В
мөлшері өлшеуішінің толымы тура көрсететін елу
ДКП - 50А мөлшері өшеуішінен және ЗД-5 зарядтау
қондырғысынан тұрады. Әрбір дозиметр алюминий
құймасынан автоқалам түрінде жасалған. Аспапты
жұмысқа дайындау: қорек көзін және мөлшер
зарядын токқа қосу. Қорек көзін токқа қосу кезінде:
потонциометр тұтқасын тірелгенше солға қарай
бұру керек; қорек бөлігіне 1,6-ПМЦ-У-8 (145У) екі
элементін орналастырып, оларды таңбаға сәйкес
токқа қосу керек; қорек бөлігін қақпақпен жауып,
бұранда арқылы бекіту керек.
Белла" тұрмыстық дөзиметрі. Пөртативті,
қалталы прибор түрінде жасалған.
Дөзиметр екі жұмыс режимімен жұмыс істейді:

ПОИСК және МЭД. ПОИСК режимі дыбыс
дабылдарын қадағалау желісі бойынша
радиациялық ахуалды тұрпайы бағалау үшін
қызмет етеді. МЭД режимі цифрлі таблодағы
эквивалентті дөзаны қуатын өлшеу және
индикациялау үшін қызмет етеді.
МЭД өлшемі 40 с шамасындағы уақыт

аралығымен автоматты түрде, сондай-ақ МЭД-
КОНТР. ПИТАНИЯ кнопкасына қысқа уақыт басу
аркылы жүргізіледі.
Дөзиметрдің өлшеу уақытты 40с шамасында,

бұл кезде цифрлы таблода әрбір разрядтан
(цифрлар) кейін нүкте пайда болады.
1,2,4 разрядтардан кейін нүктелердің жоғалуы

өлшеу процесінің аяқталғандығын білдіреді.
Дозиметр 1мЗв/с аспайтын эквивалетті дөза

қуаты тағай-ылдалғанға дейін МЭД 99,99
мкЗв/с маңызының артқан-дығы туралы (дыбыс
таблосының толып кетуі) үздіксіз ды-быстық
және жарық дабылын қамтамасыз етеді.
Соңы

Ұқсас жұмыстар

Химиялық бақылау приборлары

Рентгенометрлер дозиметрлік аспаптар - иондағыш сәулеленудің экспозициялық доза қуатын өлщейтін аспап

Радиациялық барлау

Дозиметрлік құрал аспаптар

Төтенше жағдайлардағы зақымдану ошақтары және құтқару жұмыстары

Дозиметриялық аспаптар

Радиациялық және химиялық қауіптілік

Бейбіт уақыттағы Радиоактивті ластану

Уыттану дәрежесі

Радиация және оның зардаптары Оңтүстік Қазақстан облысының радиациялық фонды

Пәндер