Кәсіпорын

Презентация қосу

Дайындаған: Даулетұлы Қуаныш
Кәсіпорын – қоғамдағы еңбек бөлінісі жүйесіндегі оқшауланған дербес
өндірістік-шаруашылық бірлік, яки заңды тұлға құқығы берілген
шаруашылық жүргізуші субъект; өндірістік-шаруашылық қызметті
ұйымдастырудың негізгі нысаны. Ол әлеуметтік қажеттіліктерді
қанағаттандыру және пайда алу мақсатымен еңбек ұжымын пайдалана
отырып, өнім(тауар) өндіреді, жұмыстарды орындайды, қызметтер көрсетеді
және өндіріс құрал-жабдығы мен басқа да мүлікке меншік нысандарына
қарамастан заңды тұлға ретінде және шаруашылық есеп принципіне сүйеніп
әрекет етеді. Кәсіпорын заңнамада тыйым салынбаған және к әсіпорынны ң
жарғысында көзделген мақсаттарға сай келетін кез келген шаруашылы қ
қызметпен айналыса алады.
Аралас кәсіпорын– меншік нысандары алуан түрлі кәсіпорын, оны ң қызметі бірлескен қызметті
жүзеге асырушы серіктестердің үлеспұлдық жарналарына негізделген.Ауыл шаруашылығы
кәсіпорыны – меншігінде немесе шаруашылықтың қарамағында жер, сондай-а қ, бас қа да м үлік
бар және өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы өнімін өндіруші, ауыл шаруашылығы
өндірісіне қызмет көрсетуші заңды тұлға. Ауыл шаруашылығында шаруашылықты ж үргізу
нысандары – акционерлік қоғамдар, түрлі тұрпаттағы серіктестіктер, кооперативтері, ұжымдық
шаруашылықтар, кеңшарлар, өнеркәсіптің, көлік, басқа да кәсіпорындар мен ұйымдарды ң
шаруашылықаралық, қосалқы шаруашылықтары, ғылыми-зерттеу мекемелері мен ұйымдары, т.б.
Бірлескен кәсіпорын – екі не одан көп елдің заңды тұлға құқықтары бар құрылтайшыларыны ң
(фирмаларының, компанияларының, т.б.) мүлкін біріктіру негізінде құрыл ған к әсіпорын. Оларды ң
нақты нысандары: өндірістік кәсіпорындар, сауда фирмалары, енгізбелік, сервистік ж әне бас қа
ұйымдар. Ынтымақтастықтың мұндай нысандары ел экономикасына шет ел капиталын тарту ға,
қолда бар резервтерді тезірек пайдалануға, қажетті өнімді шы ғаруды ұл ғайтуға м үмкіндік береді,
білімді, еңбек пен өндірісті ұйымдастыру тәжірибесін, басқару стилі мен әдістерін алмасуға,
нарықтық қатынастар мен сыртқы рынокты игеруге жәрдемдеседі. Оның жарғылық қоры
серіктестердің салымы есебінен құралып, шаруашылық қызметтен алын ған пайда есебінен, қажет
болған жағдайда қосымша салым немесе қарыз қаражаты есебінен толықтырылуы мүмкін.
Бірлескен кәсіпорынның бас директоры (бас қарма т өра ғасы) құрылтайшы мемлекетті ң азаматы, не
шет ел азаматы болуы мүмкін. Қызметкерлерді жалдау, жұмысқа алу, ж ұмыстан шы ғару, еңбек ақы
төлеу мәселелерін кәсіпорынның өзі шешеді. Оның әкімшілік кәсіподақпен ұжымдық шарт
Муниципалдық кәсіпорын – мүлкі жергілікті бюджет қаражаты
есебінен құралатын кәсіпорын. Жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының меншігінде болады. Тікелей шет елден
қаржыландырылатын кәсіпорын – бейрезидент бірліктердің
бақылауындағы кәсіпорын, бейрезидент-корпорацияларды ң
филиалдары, шет мемлекеттердің немесе бейрезидент бірліктер
топтарының бақылауындағы корпорациялар, белгілі бір
экономикалық аумақта ұзақ мерзімде жұмыс істейтін бейрезидент
кәсіпорындардыңбейкорпоративтік бөлімшелері.
Унитарлық кәсіпорын – өзіне бекітілген мүлікті меншіктенуге
құқығы жоқ коммерциялық ұйым. Ол мемлекеттік және
муниципалдық (жергілікті) кәсіпорын болуы мүмкін, осы ған орай
оның мүлкі мемлекеттік немесе муниципалдық меншікте болады,
бұл мүлік оған шаруашылықты жүргізу немесе оралымды басқару
құқықтары негізінде тиесілі болады. Шаруашылықты жүргізу
құқықтары негізінде құрылған унитарлық кәсіпорынды өкімет
немесе жергілікті өзін-өзі басқару органы құрады. Оны ң жар ғысын
осы орган бекітеді, жарғылық қорының (шаруашылық
серіктестіктердегідей немесе акционерлік қоғамдарда ғыдай
жарғылық капитал емес) мөлшерін айқындап, жасақтайды.
Унитарлық кәсіпорынның басшысын мемлекеттік немесе
муниципалдық орган тағайындайды және ол осы орган ға есеп беріп
тұрады. Кәсіпорын өзініңміндеттемелері бойынша өзіне тиесілі
барлық мүлікпен жауап береді. Егер унитарлық кәсіпорын м үлкі
оралымды басқару құқығы негізінде құралса, онда ол
қазыналық кәсіпорын болып табылады. Унитарлық кәсіпорын
өзінің қарамағындағы мүлікті дербес иеленеді, пайдаланады,
билейді, бірақ бұл орайда мүлікті меншіктенуші кәсіпорын ға тиесілі
мүліктің сақталуын бақылайды. Ол мүлікті меншіктенушінің
міндеттемелері бойынша жауап бермейді.
Шағын кәсіпорын – жұмысшылар саны мен шаруашылық
айналымы(өнеркәсіпте өнім көлемі, саудада тауар айналымының к өлемі) белгілі
бір мөлшерлік өлшеммен шектелетін жаңадан құрылған немесе б ұрыннан ж ұмыс
істеп тұрған кәсіпорын. Оларға өнеркәсіп пен құрылыста жұмысшылардың саны
көп дегенде 200 адамға, ғылымда 100 адамға, басқа өндірістік салаларда 25
адамға, бөлшек саудада 15 адамға дейін жететін кәсіпорындар жатады. Шетелдік
кәсіпорын – жарғылық қоры түгелімен шетелдік қаржылардан құралған
кәсіпорын (ұйым). Ірі кәсіпорын – сала өндірісінің жалпы көлемінің көп үлесін
өндіретін не жұмысшылардың немесе акцияларды иеленушілерді ң саны ж өнінен,
өткізу көлемі, активтердің немесе пайданың мөлшері жөнінен ірі деп саналатын,
не осы екі белгіге де ие кәсіпорын

Ұқсас жұмыстар

Муниципалдық кәсіпорын - мүлкі жергілікті бюджет қаражаты есебінен құралатын кәсіпорын

Мемлекеттік кәсіпорын

КӘСІПОРЫННЫҢ ТАБЫСЫ

КӘСІПОРЫННЫҢ ТАБЫСЫ МЕН ПАЙДАСЫ

Кәсіпорын табыстары

Өндірістік кооперативтер

БАСҚАРУШЫЛЫҚ ТАЛДАУДЫҢ НЕГІЗДЕРІ

Кәсіпкерлік қызметтегі еңбек ресурстарының қалыптасуы

Кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижелері

Шаруашылық серіктестіктерінің, акционерлік қоғамның және мемлекеттік кәсіпорынның құқықтық жағдайы

Пәндер