Газды жер асты сақтау

Тақырыбы:

Газ - калориясы жоғары, тасымалдануы жеңіл, бағалы химиялық шикізат. Өндірісте пластмасса, химия талшықтарын, синтетикалық каучук, азот тыңайткыштарын алуда қолданылады. Газ өндіру (1920 жылында) жекелеген сала ретінде Маңғыстау алабын игерген кезде пайда болды. Оның серпіліп, кең көлемде өндірілуі Қарашығанақ кен орнын игеруімен байланысты.

Газ өнеркәсібі - табиғи газ кен орындарына барлау жүргізуді, мұнай, көмір мен тақтатастан жасанды газ өндіруді, өңдеуді, газды тасымалдау және оны өнеркәсіп пен коммуналдық-тұрмыстық шаруашылықта пайдалануды қамтитын отын өнеркәсібінің бір саласы. Газ өнеркәсібі әсіресе, АҚШ-та, Канадада, Мексикада ерте кезден дамыған.

Қазіргі кезде республикамызда 100-ге жуық газ қоры барланды. Бірақ оның 2/5 бөлігі Қарашығанақ кен орнының үлесінде. Келесі ірі кен орындарына - Қашаған, Теңіз, Жаңажол жатады. Газдың негізгі қоры көбінесе мұнай-газ кен орындарында мүнаймен бірге кездеседі. Оңтүстігімізде Шу-Сарысу газ алабы біртіндеп колға алынып, игеріле бастады.

Қазір Қазақстанда 4 газ өңдеу зауыты істейді Олар:

Қазақстан газ өнеркәсібіне республика аумағы арқылы өтетін және жер асты газ сақтау қоймаларына төмендегілер кіреді:

Республикада жекеленген газ құбырларымен газ тасымдалдап, жеткізу жұмыстарын «Қазтрансгаз», «Қазтрансойл», т. б. компанияларының бөлімшелері атқаруда (2006) . Қазақстан uаз өнеркәсібінің дамуы 1991 жылдан жаңа деңгейге көтерілді. Сол жылы «Қазақгазөнеркәсіп» мемлекеттік газ концерні құрылды, кейін ол «Қазресгаз» ұлттық газ компаниясы деп аталды. Қазақстан жері газға бай. Каспий, Мойынқұм, Шу - Сарысу ойпаттарында, Қарашығанақ пен Теңізде газдың мол қоры бар. Барланған табиғи газ қоры 4, 0 трлн. м3 болса, жасанды газ қоры 1, 2 млрд. м3. Қазақстандық Каспий т. секторы мен құрлықтағы газдың жобалық ресурстары табиғи газ бойынша 6 трлн. м3, ал жасанды газ қоры 2, 2 млрд. м3.

Газ сақтау (табиғи апаттар туындаған тұрақтылық және ұзақ мерзімді жоспарлау үшін) газбен жабдықтау жүйелерде, төтенше жағдайларда және ұлттық экономиканың тиімділігін және сенімділігін арттыруда біркелкі газ тұтыну орнын толтыру үшін артық беріледі.

Газ сақтау - көзделген мерзімде, оның сандық және сапалық сақталуын қамтамасыз ететін қорлары.

19 ғасырдың ортасында газ зауытына газ сақтау алғашқы тәжірибесі 1835 - Петербургте, 1865 - Мәскеуде өтті. Ал1895 жылы АҚШ-та газ сақтау, газ резервуарларын тарату төмен қысымды ауыспалы көлемі болды.

Қазіргі уақытта Қазақстанда жер асты газ сақтаудың бірнеше дамыған жүйесі бар:

Газ көлемі мен қуатын сақтау екі негізгі параметрлермен сипатталады.

Бірінші көрсеткіш бойынша - белсенді және газ көлемін буферлік сақтау

Екінші көрсеткіш барынша сыйымдылығы сақтау, іріктеу және газ айдау ұзақтығы кезеңде күнделікті өнімділігін көрсетеді

Газ құбыры - жанғыш газдарды шығатын жерінен не өндірілетін орнынан алыс қашықтыққа (жүздеген және мыңдаған км-ге дейін) тасымалдауға арналған құрылыс. Ол төселіп жүргізілуіне қарай бөлінеді:

Газ Құбыры кейбір жағдайда үлкен жыраларға салынған темір-бетон не металл эстакада арқылы немесе су қоймаларының түбімен де (дюкер деп аталатын) жүргізіледі. Магистральдық Газ Құбырының соңғы пунктіне газ үлестіру станциялары орналасады. Оларда газ қысымы тұтынушыларды газбен қамтамасыз ететін қажетті деңгейде төмендейді. Ірі қалалардың маңында жер асты газ қоймалары салынады. Газ тұтынуда жиі болып тұратын тәуліктік бірқалыпсыздық газгольдерлер арқылы реттеледі. Қазақстан аумағында (әсіресе Маңғыстау, Атырау, Батыс Қазақстан облыстары арқылы) Бұхара - Орал, Орта Азия - Мәскеу, Бұхара - Шымкент - Тараз - Бішкек - Алматы, Бейнеу - Александров Гай (Саратов облысы, Ресей), Бейнеу - Хиуа (Хорезм облысы, Өзбекстан), Прорва (Атырау облысы) - Атырау, Кеңқияқ (Ақтөбе облысы) - Орск (Орынбор облысы Ресей) газ тасымалдау газ құбырылары жүргізілген.