Біріктірілген және жиынты өлшемдер

Презентация қосу

БІРІКТІРІЛГЕН
ЖӘНЕ ЖИЫНТЫ
ӨЛШЕМДЕР
Орындаған:
Өлшем - деп берілген
мөлшердегі физикалық шаманы сақтау үшін
қолданылатын өлшем құралы. Өлшемнің
бұл құралдарына кірлер, ұзындықтық
ұштың өлшемдері, т.б. жатады.
Өлшеу - деп физикалық шамалардың
мөлшерін тәжірибе жүзінде арнайы
техникалық құралдар көмегімен анықтау.
Тәжірибеде бір мәнді және көп мәнді өлшемдер,
сондай-ақ өлшемдер жиыны және магазині
қолданылады. Бір мәнді өлшемдер бір мөлшердегі
шамаларды жаңғыртады. Көп мәнді
өлшемдер физикалық шаманың бірнеше өлшемдерін
бейнелейді. Мысалы, миллиметрлік сызғыш заттың
ұзындығын сантиметрмен де, миллиметрмен де көрсете
алады.

Сызғыш
Өлшемнің жиындары мен магазиндері
шаманың кейбір аралық немесе қосынды
мәндерін бейнелеуге мүмкіндік алу үшін
бір мәнді және көп мәнді өлшемдердің
бірігуін көрсетеді. Өлшемдер жиыны әр
түрлі мөлшердегі біртекті өлшемдердің
жиынтығын көрсетеді, ол жиынды
қолдануға мүмкіндік береді.
Өлшеу нәтижелерін алу әдістеріне
байланысты

Жиынты
Жанама Тікелей Біріккен
қты өлшеу
өлшеу өлшеу
өлшеу

Жанама өлшеу

Жанама өлшеу – қажетті деген шама мен тікелей өлшеу
кезінде табылған шаманың өзара тәуелділігі арқылы
анықталған өлшем.
Өлшенетін шаманын мәнін осы формула бойынша таба
аламыз:
Q=f(
Мұнда, Q – жанама өлшеумен табылатын шаманың мәні, f
– бітуі, - тікелей өлшеумен табылған шама мәндері
Жиынтықты өлшеу

Жиынтықты өлшеу – бір уақытта бірнеше аттас
шамаларды өлшеп, қажет деген шаманы теңдеулер жүйесін
қолдана отырып өлшеу.
Осы өлшеу шамасы арқылы белгілі бір жүйеге дейін өлшеу
нәтижелерін анықтап, физикалық шама шығаруға болады.
Тікелей Өлшеу

Тікелей өлшеу кезінде қажетті өлшемдер мәнінің шамасын
тәжірибе жүзінде аламыз. Тікелей өлшеу кезінде өлшенетін
шаманы тәжірибе жүзінде тексереміз де, эталонмен
салыстырамыз немесе өлшеу құралдарын қолданамыз.
Мысалы, дененің ұзындығын масштабы сызғышпен,
салмағын таразымен өлшеуді айтуға болады.
Тікелей өлшемдерді мына формула арқылы табуға болады:
Q=X
Мұнда, Q – өлшенетін шаманың мәні, Х – шаманың
тәжірибе кезінде алынған мәні.
Біріккен өлшеу

Біріккен өлшеулер – екі немесе бірнеше
аттас емес шамаларды бір уақытта
өлшеп, олардың өзара тәуелділігін
анықтау. Бұл кезде шаманың ізделуші
мәнін осы шамалар арқылы тура
өлшеуден алынатын теңдеулер жүйесін
шешумен табылады.
Өлшеуіш жабдықтар

Өлшеуіш жабдықтар - шаманы өлшеудің қосалқы
құралдары. Олар дәлдіктің жоғарғы деңгейі қажет
болғанда өлшеу нәтижелеріне түзетулерді есептеу үшін
қажет. Мысалы, егер аспаптың көрсетулері қатаң
шектелген (құжатта көрсетілген) температура кезінде дәл
болса, термометр қосалқы құрал бола алады. Өлшеуіш
жабдықтар қосалқы құралдың өзінің қателіктерімен
байланысты өлшеулер нәтижелеріне белгілі бір
қателіктерді енгізетінін ескерген жөн.
Метрологиялық ережелер бойынша өлшем құралдары екі түрге
бөлінеді: жұмысшы өлшем құралдары және эталондар.
Жұмысшы өлшем құралдары техникалық құрылғылардың,
технологиялық үдерістердің, сыртқы ортаның параметрлерін
анықтау үшін қолданылады. Жұмысшы құралдар лабораториялық
(ғылыми-зерттеулер үшін), өндірістік (технологиялық
үдерістердің сипаттамаларын қамтамасыз ету және бақылау үшін),
алаңдық (ұшақтар, автомобильдер, кемелер үшін) болуы мүмкін.
Жұмысшы құралдарының әрбір түрі айрықша көрсеткіштерімен
ерекшеленеді. Осылайша, өлшемнің лабораториялық құралдары-
ең дәл және сезгіш, ал олардың нәтижелері жоғары
тұрақтылықпен сипатталады. Өндірістік құралдар өндірістік
процестің түрлі факторлары: температура, ылғалдылық,т.б.
сияқты факторлардың әсеріне қарсы тұру қасиетіне ие. Алаңдық
құралдар сыртқы әсер етулердің кең шектерінде үнемі өзгеріп
отыратын жағдайларда жұмыс істейді.
Динамометр-күшті өлшеу үшін арнайы кұралдар -
динамометрлер (грекше динамис – күш және метрео -
өлшеймін) колданылады.

Динамометр
Барометр (гр. baros — ауырлық және metreo —
өлшеймін) — атмосфералық қысымды өлшеуге
арналған құрал.

Ұқсас жұмыстар

Өлшеуіш аспаптар

Си тілінде деректерді ұйымдастыру

C++ Builder

ӨЛШЕУ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ДӘЛДІК КЛАСЫ

Желілік технологиялар туралы ақпарат

Қателер теориясы

Ведомствалық мұрағат қызметінің негізгі ережелері

Макроэкономикалық үлгілердің экономикалық мәні

Салық құқығы

Қолданбалы метрология

Пәндер