Құтты білік



Құтты білік

(Аударған Берікбай Сағындықов)
[2, 133-146]

[3, 12]

Дастанның басты идеясы төрт принципке негізделген
[1, 194]

Кітабында талай жайды айтады ол,
Бұл төрт ұлық сөздерінен байқалар.
Бірі оның - шындық жолы - әділдік,
Екіншісі - құт пен ырыс, дәулет.
Үшіншісі - ақыл менен парасат,
Төртіншісі - ұстамдылық, қанағат.
[1, 194]

Дастанда автор:
«Адам жайлы баяндайын енді мен,
Қадір тапқан ақыл, білім, иесімен», - дейді [3, 75] .
Адам баласы жаратылысынан ақылды, білімді болып тумайтынын білеміз. Бұл қасиеттер адамға еңбек арқылы келеді. Отбасындағы тәлім-тәрбие, қоршаған ортада болып жатқан жақсы-жаман құбылыстар, қоғамдық құрылыс, халықтың әлеуметтік жағдайы - осы факторлардың бәрі де адам баласына әсер етпей қоймайтыны шындық. Ал, осы толып жатқан жақсы-жаманды құбылыстарды ажырату үшін біріншіден, негізі мықты қаланған тәрбие мен білім қажет. Сонда ғана жұмыр басты пенде ақылмен, оймен, парасаттылықпен жақсы-жаманды ажырата алады.

Жүрсін бектер бес нәрседен алыстап,
Жақсы атымен, дақ тигізбей намысқа.
Ұшқалақтық - бірі, екіншісі - сараңдық,
Үшінші - ашу, оған егіз надандық.
Қырсығың сор, бетті жер қып жүргізер,
Бесінші - өтірік, жерге тірі кіргізер!
Бек бұлардан бойын аулақ ұстасын,
Атын сақтап, бақса сөздің нұсқасын.
Ең қорлығы - өзімшілдік, залымдық,
Өзімшілдік - торланғаны бағыңның.
[3, 213] .
Бектің бойындағы
қасиеттер

[1, 194]

Вена нұсқасы . Венада сақтаулы тұр. Кейде көшіріп алынған жеріне қарай Ғират нұсқасы деп те аталады. Академик А. Н. Кононов көшірушінің есімі Хасан Қара Сейіл Шамс болу керек . . . 1439ж 7маусымда көшіріп біткен деген пікір білдіреді. Арап әрпімен жазылған нұсқадан ұйғыр әрпімен көшірілген. 1796 ж елшілік қызметте жүріп Австрия ғалымы Иосиф Фон Хаммер- Пургшталь букинистен сатып алып Венадағы Король кітапханасына тапсырады. Вена нұсқасын тұңғыш рет венгер ғалымы Г. Вамбери 1870 ж Инсбург қаласында бастырып шығады. Сәл кейінірек 1890ж орыс ғалымы В. В. Радлов жариялады. [1, 193]

Каир нұсқасы, 1896ж Каирда кітапхана директоры, неміс ғалымы Б. Мориц тапқан. Каир нұсқасының көшірмесін 1898ж В. В. Радлов Петербург ғылым академиясының Азия музейіне алдырған. [1, 193]

Наманған ( Ферғана ) нұсқасы . Арап әрпімен жазылған. 1913ж Наманған қаласынан, Өзбек КСР-і Мұхамедхожа ишан Ләләріш дегеннің кітапханасынан А. З. Валидов тапқан. Кейінірек, 1925ж өзбек ғалымы Фитрат қайта тауып алып Ташкентте қысқа сипаттама жазады. [1, 193]

Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Н. Келімбетов. «Ежелгі дәуір әдебиеті», Атамұра, 2005
2. А. Қыраубайқызы. Ежелгі дәуір әдебиеті (хрестоматия), Алматы, «Мектеп», 2003
3. Әдеби жәдігерлер. Жиырма томдық. 5-т. ; Ж. Баласағұн. Құтты білік/көне түркі тілінен аударып, алғы сөзі мен түсініктерін жазған А. Қ. Егеубаев. - Алматы, Таймас, 2007

Тыңдағандарыңызға
рахмет!!!
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz