Таудан қардың көшуі. Судың арнасынан асуы. Қардың тез еруі мен тұрып, мұздың жылжуы. Жаңбырдың өте көп жаууы

Су тасқыны

Таудан қардың көшуі

Судың арнасынан асуы

Қардың тез еруі мен тұрып, мұздың жылжуы

Жаңбырдың өте көп жаууы

ТАСҚЫН

Миға шабуыл әдісі

Су тасқынының негізгі үш себебі бар

Гидрологиялық алдын -ала бақылау

Қысқа мерзімдік

(10-12 тәулік)

Ұзақ мерзімді

(2-3 айға дейін)

Өте ұзақ мерзімді

(3 айдан кейін)

Мұздың тығыздығымен қауіпсіздік шаралары

1 адам

үшін

4-5 см

2 адам

үшін

8 см

5-7

адам

үшін

12-14 см

Мұз үстінде жүру ерекшеліктері:

- қатпаған мұз үстіне шықпау керек;

- мұз үстінде топ болып тұрмау керек;

- Мұз жарылған . шұңқыр жерлерге жақындамаңыз

- Биік жардан шана, шаңғымен сырғанамаңыз;

- Мұз үстіне рұқсат етілмеген жерлерден өтпеңіз;

- Мұз үстіне қараңғы, нашар көрінетін кезде шықпаңыз;

- өткел жоқ жерден мотоцикл, автокөлікпен жүрмеңіз;

Мұз үстінде жүру ережесі:

Мұздың толық қатпағанын білсеңіз, сырғилап жүріп, аяғыңызды жұмсақ жерге басқанда мұз қатпағанын білсеңіз тез қимыл жасаңыз.

2. Топ басшысының құтқару жейдесі, ұзынтаяғы болуы тиіс. Жай жүрісте яғни секірмесең жүгірмесең мұз тез сына қоймайды.

3. Мұздың сынуына ондағы жарықшық, түсі бұзылуы, үстінде су пайда болуы әсер етеді. Мұндай жағдайлар байқалған жағдайда өзің келген ізбен тез артқа қайту керек.

Егер аяғының астында мұз жарылса:

Мұндай жағдайда шу көтермей, салқын қандылық танытыңыз, Арқаңыздағы жүгіңізді түсіріп, келген ізіңізбен қайтыңыз. Егерде суға түсіп кетсеңіз, онда артық жүгіңізді алыңыз. Су бетінде тұру үшін, мұз бетіне шығуға әрекет етіңіз. Алдымен мұз бетіне бір аяғызды, кейін иекінші аяғыңызды шығарыңыз. Дем алып, мұз жарылған жерден алыс кетуге тырысыңыз, бар даусыңызбен көмекке шақырыңыз.

Егер сіз көмек көрсететін болсаңыз

Мұз жарылған жерге ішіңізбен еңбектеп, екі қолыңызды аяғыңызды етбеттеп жатып жетіңіз, болмаса тақта, не шаңғыға сүйеніңіз, Зардап шегушіге жақындап, оған арқанның, трос, белбеу, шарф т. б лақтыру керек .

Мұз ойылған жерге дейін тақта, шаңғы, саты т. б заттарды зардап шегушінің қолына жетісімен, жайлап еңбектеп өзіңе тарт

Суға батушыға бір болмаса екі адам ғана болып көмектесе алады.

Мұз үстінде қалып қойғанда не істеу керек

Шу көтермей, даурықпай, тыныштық сақтаңыз. Жағдайда анықтап, қасыңыздағы адамдарды тыныштық сақтауға шақырыңыз. Мүмкіндік болса 1 - 2 адам суға секіріп жағаға жүзіп барып, көмек шақырсын. Мұз үстінде қалғандар аспанға оқ атып, от жағып, дауыстап адамдардың көңілін өздеріне аудару қажет.

Үйдегі газды, суды, жарықты сөндіру ;

Пештегі жанып жатқан отты өшіру ;

Үйдегі бағалы заттарды үйдің төбесіне немесе жоғары қабатқа шығару ;

Бірінші қабаттағы есік пен терезелерді тақтаймен немесе фанермен қағып тастау

- Мал тұратын сарайдағы есіктердің ілгішін ашып тастау

Су тасқыны кезінде

Өтірік дабыл көтермеңіздер!

Шомылғанда камера, доп пайдаланбаңыздар!

Өтіп жатқан кеме, қайықтардан секірмеңіз!

Таныс емес жерлерде шомылмаңыздар!

Рұқсат етілмеген жерде шомылмаңыздар!

Балалар шомылғанда қараусыз қалдырмаңдар!

Белгі қойылған жерден аспаңдар!

Суға түскенде қандай жағдайлар жасамау керек

Егер сіз қайықта болсаңыз

Техникалық жағдай нашар, қараусыз қалған қайықтарды пайдаланбаңыз;

құтқарушы құралсыз суға түспеңіз

Техникалық құжатта көрсетілгеннен артық жүк пен азаматтарды алмаңыз;

Қайықтың мұрындығы мен шетіне отырмаңыз;

жүзу барысында бір орыннан екіншісіне, бір қайықтан басқа қайыққа ауыспаңыз;

Қайықтан сүңгуге секірмеңіз

Қараңғы уақытта жүзу құралдарын пайдаланбаңыз;

Зардап шегушінің басын бір жағына бұрып, аузын құмнан т. б заттардан тазарту қажет;

Тыныс жолдары мен асқазанынан суды шығару қажет;

Қан қысымының жиілігі мен тынысын анықтау қажет;

Алғашқы жәрдем

Осының барлығын 10 секунд ішінде істеу керек.

Егер сіз өзіңізді жекелеген қаупсіздік шараларымен қамтамасыз еткіңіз келсе:

Су толқынының бірінші соққысында-ақ құлап қалмайтын, мықты баспаналар мен жайлар тұрғызуыңыз;

Барлық отбасы мүшелерін жүзуге үйретуіңіз;

Жеке қайығыңыздың болуы (дұрысы екеу: біреуі-кәдімгі, ал екіншісі-үрлемелі) ;

Жақын маңдағы ең биік нүктемен таныс болуыңыз;

Жақындап келе жатқан апат жөнінде хабар беру жолдары мен тәсілдерін білуіңіз керек.

Егер сіз су басу аймағында қалған болсаңыз:

Үйдегі газ, электр көздерін және суды өшіру; жанып тұрған пешті сөндіру;

Үйдегі қымбат әрі бағалы заттар мен бұйымдарды жоғарғы қабатқа немесе шатырға шығару;

Терезелер сынбау үшін және үйге қалқып жүрген қоқыстар кірмеу үшін бірінші қабаттағы терезелер мен есіктерді тақтаймен немесе фанермен мықтап шегелеп жабу;

Үй жануарлары тұрған қоралардың есігіндегі ілгектерді ашып қою керек.

Су тасқыны аяқ астынан болған жағдайда, ең алдымен жылы әрі су өткізбейтін киім, көрпе, тамақ алыңыз және тұрғылықты жердің тарихында ешқашан су алмаған биік жерге шығыңыз. Егер ондай жер жоқ болса, онда қайықты және басқа да жүзіп шығуға болатын нәрселерді дайындаңыз.

Су тасқыны басылған соң үзілген немесе салбырап тұрған электр сымдарынан, бүлінген газ құбырларынан сақтану керек. Үйге кірмес бұрын оның су екпінінен кейін қандай жағдайда екенін білу қажет, құлауға шақ тұрған үйге кіру-қауіпті. Тасқын судан тауып алынған тамақтарды және сол судың өзін де пайдалануға болмайды.

Сел - бұл қысқа мерзімді, лай мен тас араласқан, таулы жерлерде болатын су тасқыны. Олар еріген қар мен мұздың, жауын-шашынның салдарынан тау өзендерінің тасуы негізінде болады. Қазақстанның таулы аймақтарындағы сел тасқындары жылдың жылы мезгілдерінде (мамыр-қыркүйек) болады.

Сел тасқынының биіктігі 10-20 метрге дейін барады. (жекелеген жағдайларда 40-50 метрге дейін жетеді), жылдамдығы тау өзендерінің жылдамдығына жақын (3-5 м/с артық) . Сел тасқынынан аман қалу мүмкін емес, сондықтан сел қаупінің алдын алу шараларына үлкен мән беріледі.