ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ХАНДАРЫ ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ -

Презентация қосу

ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ХАНДАРЫ

ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫ -

Әбілқайыр хандығы және Моғолстанның ішкі саяси қақтығыстарының
нәтижесінде.
________________________________________________________

*1465-1466 жылдар...
*Шу мен Талас өңірі...
*Қазақтардың саяси тұрғыдан бірігуіне, қазақ хандығының
құрылуына ең алғаш негіз болған хандар...
КЕРЕЙ МЕН ЖӘНІБЕК

Қазақ хандығының негізін
құраушы хандар
Орыс ханның немересі Болат
ханның ұлы

Шамамен (1456-1473) жылдары
билік еткен.

Үш ұлы бар: Бұрындық
хан, Қожа-Мұхаммед және
Сұлтан Әлі.
Барақханұлы,
Жәнібек Әбусағит
(1473-1480) таққа
отырған ж.ж.

есі
ер
өб
ш
ың
н
х ан л ы
с ұ
р ы ың
О нн
ха
ақ
ар к
Б іб е
ә н
з - Ж
Ә
Қазақ хандығының құрылған жері – Шу бойы мен Қозыбасы.
М.Х.Дулати «Тарихи Рашиди»
Бұрындық хан (1480-1511)
ж.

Ол жұмсақ мінезді және
жігерсіз адам болатын,
басқару ісіне өз бетінше
қадамдар жасауға қабілетсіз
еді.

1472-1473 жылдардан XV ғасырдың 90 жылдарының
ортасына дейін, қазақ хандығының батыста ноғай
мырзаларымен және оңтүстікте Сыр бойы
қалалары мен өңірлері үшін күресте маңызды рөл
атқарған.
Қасым хан
шамамен (1445 – 1521) ж.ж. өмір сүрген

«белгілі сұлтан және атақты баһадүр»

*1511 жылы таққа отырды.
*Территориясы: Жайық өзеңі, Сырдария, Ұлытау, Балқаш
көлі, Жетісудің бір бөлігі.
Қазақ хандығындағы халық саны 1 млн.ға жетті.
Қазақ хандығының күшеюі және нығаюы.
“Қасым ханның қасқа жолын” шығарды.
1521ж Сарайшық қаласында қайтыс болды. (Қ. Жалайри).
Әйгілі тарихшы М.Х. Дулати: "Қазақ хандығы мен сұлтандары
арасында Қасым хандай құдіретті ешкім болған емес" деп
тегін жазбаса керек.
“Қасым ханның қасқа жолы”

Заң 5 бөлімнен тұрады:

Мал-мүлік және жерге байланысты қатынастар.

Қылмыс пен оларға қолданылатын жазалар.

Әскери қызметті,әскери міндетті атқару ере-
желері және әскер тәртібін бұзушыларға бере-
тін жазалар.

Елшілік қатынастарды реттеу

Халықтық дәстүрлерді өткізу тәртібі.
Мамаш (Қамаш) хан
Мамаш өзара тартыс
Қасымның мұрагері
барысында қаза
(1521-1523) ж.ж билік тауып, хан тағын
етті. Қасымның немере
інісі-

Тақыр (Тахир) хан иеленеді.
(1523-1533) жылдар аралығында Қазақ
хандығын басқарды .
Тақыр хан тағдыры ауыр болды: Ханды халқының көпшілігі тастап кетті. Хан
аздаған қазақтармен және қырғыздарға кетеді, ақыры қырғыздар
арасында жоқшылық көріп, қайтыс болды.
Тақыр ханның інісі –

Бұйдаш хан (1534-1535) ж.ж.
тұсында да Қазақ хандығындағы өзара тартыстар
тоқтаған жоқ. Осыныны пайдаланған өзбек ханы
Убайдуллах Моғолстан ханы Абдар Рашидпен соғыс
одағын құрып, Жетісуда соғыс ашты. Қазақ әскерлері
жеңіліп, Бұйдаш хан қашып құтылды.

Қожа Мақмұт хан – 1534-1535 ж.ж.
***
Тоғым хан – 1535-1537 ж.ж.
«қазақтар мен қырғыздардың ханы» -

Хақназар хан
(1538-1580) ж.ж.

XVI ғ. II ж. әлсіреген хандықты біріктіруде Хақназар өз үлесін қосты.
Негізгі мақсаты: Қасым кезіндегі иелікті қалпына келтіру.
Хан өзін «патша, әрі ұлы князьбен татумын деп санады».
Башқұрттарды өзіне бағындырды,
Түркістан өңіріндегі қалаларын қарамағына қосты.
Баба сұлтан Йассы, Сауранды сойырғал ретінде Хақназарға
сыйлады.
1580 жыл – Баба сұлтанның тыңшысы у беріп өлтірді.
Хақназар хан саясатының маңызы:
1. Хандықтың аумағының кеңеюі.
2. Жеке дербес мемлекет ретінде танымал болуы.
3. Хан билігінің күшеюі.
4. Ішкі саяси және шаруашылық өмірдің тұрақтылығы.
Жә дік сұ лтанның баласы, Жә нібек ханның немересі, 80 жастағы
Шығай хан 1580-1582 жылдары хан болды.
Ол 80 жаста болғанымен қазақтардың ішінде беделді хан болды. Қазақ
хандығының сыртқы саясатындағы Хақназар хан ұстаған бағытты
жалғастырды. Шығай хан Шайбани мұрагерлерінің арасындағы
қақтығыстарды қазақ мемлекетін нығайту мақсатында ұтымды
пайдаланды.
Тәуекел хан

(1582-1598) жылдары хандықты биледі.
Түркістан, Ташкент, Ферғана, Самарқандты басып алған.
Мәуереннахрға басып кіріп, Ахси, Әндіжан қалаларын қол
астына алған. 1598 жылы Ташкентте қайтыс болды.

«қазақ және қалмақ патшасы»
Төлеген жырау:
Ей, Қатаған хан Тұрсын!

Есім хан Кім арамды ант ұрсын.
Жазықсыз елді жылатып,
(1598-1628) ж.ж. Жер тәңірісің, жатырсың,
«Еңсегей бойлы ер Есім» Хан емессің қасқырсың,
Қара албасты басқырсың!
Астанасы - Түркістан қаласы. Алтын тақта жатсаң да
Саясатының ерекшелігі: Қазаң жетті қапылсың!
* Осы кезден бастап Ташкент қаласы 200 жылдай
Еңсегей бойлы ер Есім,
қазақтардың иелігінде болды. Есігіңе келіп тұр,
Шашқалы тұр қаныңды,
* Оңтүстік Қазақстандағы отырықшы-егіншілік
аймақтар Қазақ хандығының жері болып есептелінді.
Кешікпей содан қатарсың!

* «Есім ханның ескі жолы» атты ережесін шығарды. 1627 ж
Тұрсынды
өлтіреді.
Заңда:
* Әскери міндетті атқару ережелерін күшейтті.
* Әскер тәртібін бұзушыларға берілетін жазаны ауырлатты.
* Ескі құқықтық ғұрыптар мен заңдарды сақтады.
«Салқам Жәңгір»
1628-1652 жылдары хан тағына отырды.

1643 жыл – Орбұлақ шайқасы.
Жәңгір 50 мың әскерімен келген Батыр қонтайшыға 600 сарбазымен қарсы
тұрды. Жәңгір сарбаздары жоңғарлардың 10 мың әскерін талқандады. Көмекке
Жалаңтөс батыр 20 мың әскерімен келіп, жоңғарлардың ту сыртынан
шабуылдады. Бұл соғыста жеңілген жоңғарлар қазақ даласына көпке дейін
шабуылдамады.

* 1652 жылы жоңғарлармен қанды майданда Жәңгір хан қайтыс болды.
Тәуке хан
Жәңгірдің ұлы, (1680-1718) ж.ж.

Билігінің ерекшелігі:
Хандықтың бөлшектенуі тоқтатылып, бір орталыққа
бағындырылды.
Жоңғар шапқыншылығы бәсеңдеп, тыныштық орнады.
Мемлекеттік құрылыстың негізгі ұстанымдарын анықтайтын
«Жеті жарғы» заңын жасады.
Көрші елдермен достық қатынаста болуды көздеді: қырғыз,
қарақалпақ, орыс елдері.

Әз – Тәукенің негізгі мақсаты – билердің көмегімен хан билігін
нығайту.

"Қазақ Ордасының Ликургі"
Абылай хан
Абылай (Әбілмансұр, Сабалақ, 1711-1781 ж.ж.) - қазақ хандығының
бұрынғы шекарасын қалпына келтіріп, елдің саяси-экономикалық
дамуына өзгерістер енгізген мемлекеттік қайраткер.
* 1771 жыл - ақсүйектер Абылайды хан сайлады. Үш жүз өкілдерінің
Абылайды барлық қазақтың билеушісі деп тануының себептері:
- Жоңғарға қарсы азаттық күресін басқаруы.
- Үш жүзді біріктіруі.
- Ресей мен Қытай қыспағына қарамастан, іс жүзінде елдің дербестігін
сақтауы.
* 1778 жылы ІІ Екатерина Орта жүздің ханы етіп бекітті.
* Төңірегіндегі жыраулар: Бұқар жырау, Үмбетей жырау, Тәтіқара ақын.
Кенесары хан

Кенесары Қасымұлы (1802-1847 ж.ж.) – мемлекет қайраткері, әскери
қолбасшы, қазақ халқының 1837-1847 жылдардағы ұлт-азаттық
қозғалысының көсемі, Қазақ хандығының соңғы ханы.

1841-1847 ж.ж. билік құрған.
Кенесары ханның саясаты және идиологиясы ұлттық даму жолындағы өзекті
мәселелерді шешуге бағытталды.
Назарларыңызға рахмет!!!

Ұқсас жұмыстар

Қазақ хандығына 550 жыл

Қазақ хандығының құрылу алғы шарты және қазақ хандығының құрылуы

Қазақ хандығының негізін құраушы Керей мен Жәнібек хандары

Қазақ хандығына саяхат. Сайыс

ХV-ХVІІІ ғғ. Қазақ хандығының тарихы

Қазақ хандығының ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы дамуы. Модульдік оқыту технологиясы. Презентация

Қазақ хандығы құрылуы, тұлғалар

Қасым хан

Қазақ сөзі

Мауараннахр мен Моғолстан хандығы

Пәндер