Ақша туралы

Презентация қосу

Ақша төлем мен қор жинау құралы болып
табылады және құн өлшемi ретiнде қызмет
етедi.

Ақша ақша белгiлерi (қолма-қол ақша)
нысанында не банктер клиенттерiнiң банк
шоттары бойынша жазба түрiндегi банктердiң
ақшалай мiндеттемелерi нысанында болады.

Ақша белгiлерi атаулы құны (номиналы) бар
банкнот және тиындар түрiнде шығарылады.

Ақша
Банк пен клиент арасында ақша
қабылдау және (немесе) клиентке
банктiк қызмет көрсету жөнiндегi
шарттық қатынастарды көрсету
тәсiлi.
Банк шоттары банк пен
клиент арасында банк
шотының шарты және (немесе)
банктiк салым шарты жасалған
кезде ашылады.

Банк шоты
Банктердің қатысу сипатына
байланысты:

Банкішілік Банктер арасындағы

Әр түрлі
коммерциялық
Бір банкте шоттары банктер арасында
бар шарт жасасушы ақша
агенттер арасында қаражаттарының
есеп айырысулар. ауысып отыруын
қарастыратын есеп
айырысулар.
Ақша төлемi мен аударымын жүзеге
асыру тәсiлдерi:

Қолма-қол ақшаны табыстау;
Төлем тапсырмаларын көрсету;
Чектер беру;
Вексельдер беру немесе оларды индоссамент бойынша
табыстау;
Төлем карточкаларын (оның iшiнде микропроцессорлық
төлем карточкаларын) пайдалану;
Электрондық ақшаны беру;
Банк шотын тiкелей дебеттеу;
Төлемдiк талап-тапсырмаларды көрсету;
Инкассалық өкiмдердi көрсету;
Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген өзге
де тәсiлдер.
Төлем

Төлем азаматтық-құқықтық мәмiле шарттарының,
Қазақстан Республикасы заңдарының нормалары
мен сот шешiмдерiнiң негiзiнде және солар ға с әйкес
жүргiзiледi.
Төлем азаматтық-құқықтық мәмiле шарттарына
сәйкес олардың ерiктi негiзде жүзеге асырылуын
көздейдi.
Төлем Қазақстан Республикасы заңдарының
нормалары мен сот шешiмдерiне сәйкес оларды ң
мiндеттi түрде жүзеге асырылуын к өздейдi.
Төлем қолма-қол ақшаны пайдалана отырып та,
оны пайдаланбай да (қолма-қол жасалмайтын
төлем) жүргiзiледi.
Қолма-қол ақшамен есеп айырысу

Төлемді жүзеге асырушының (төлеушінің)
банкноттарды және мәнеттерді кейбір мән-жайларға
байланысты соның алдында туындаған міндеттемелері
бар тұлғаға өз қолымен беруі болып табылады.

Қолма-қол ақшасыз есеп айырысу

Сомасы 4000 айлық есептік көрсеткіштен асатын
мәміле бойынша заңды тұлғалар арасында жасалатын
төлемдер тек қолма-қол ақшасыз тәртіпте жүзеге
асырылады.
Төлем

Санкцияланған Санкцияланбаған
төлем төлем

Егер төлемдi оны
жасауға өкiлеттiгi бар
Жалған төлем
тұлға жасаса және ол
құжаттары
Қазақстан
немесе жалған төлем
Республикасының
құралдары
заңдарына қайшы
пайдаланылған
келмесе, ол
төлемдер.
санкцияланған төлем
болып табылады.
Төлем тапсырамалары
арқылы есеп айырысу

Төлем тапсырмасы ақша жөнелтушінің қызмет
етуші банк алушыға оның ақшасын
тапсырмада көрсетілген көлемде бенефициар
(құрмет көрсетілуші) пайдасына аудару
туралы тапсырма беруі болып табылады.
Төлем тапсырмалары көмегімен есеп айырысу
басқаша “банктік ақша аударымы” немесе
“қаражат аударымы” сияқты аталады және
қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың ең көп
тараған түрлерінің бірі болып табылады.
Есеп айырысудың чектік
формасы
Чек беру - төлемдi жүзеге асыру тәсiлi, бұл орайда төлем чек
берушiнiң чек ұстаушыға аттас төлем құжатын беруi арқылы
жасалады.

Чек беру чек берушiнiң орындау үшiн осы чек жазып берiлген ақша
мiндеттемесiнiң орындалуы болып табылмайды. Аталған
мiндеттеме чек бойынша ақша алынған кезде орындалады.

Чектер жабылған және жабылмаған чектер болып бөлiнедi. Чек
берушi банкке алдын ала енгiзген депозитпен қамтамасыз етiлген
чектер жабылған чектер болып табылады. Депозитпен алдын ала
қамтамасыз етiлмеген чектер жабылмаған чектер болып табылады.

Чектi пайдалануға байланысты чек берушi мен банктiң құқықтары
мен мiндеттерi чек берушi мен банктiң арасындағы чектердi
пайдалану туралы шарт негiзiнде туындайды. Чек ұстаушының
құқықтары чек берушiден алған кезден бастап туындайды.
Вексельдер

Біржақты даусыз ақша міндеттемесінен тұратын,
қатаң белгіленген үлгідегі төлем құжаты.

Жай вексель Аударма вексель
(соло) (тратта)

Талап ету бойынша немесе Вексель берушінің (трассанттың)
келешектегі белгілі бір бірінші вексель иесіне (ремитентке)
уақытта вексель берушінің оның бұйрығы бойынша
вексельде көрсетілген ақша келешектегі белгілі бір уақытта н/е
сомасын вексель иесіне вексельде белгіленген ақша
төлеу туралы ештеңемен сомасын көрсету бойынша төлеу
келісілмеген туралы үшінші тұлғаға (трассатқа)
міндеттемесінен тұратын жасаған ештеңемен келісілмеген
вексель. ұсынысынан тұратын вексель.
Төлем карточкалары
Төлем карточкасын оның ұстаушысы төлемдi жүзеге асыру
мақсатында, сондай-ақ оның эмитентi айқындаған шарттарда қолма-
қол ақшаны алу, валюта айырбастау және басқа операциялар үшiн
қолданады.

Төлем құжаттарындағы реквизиттер:

Төлем құжатының нөмірі, оның жазылып берілген жылы, айы
және күні;
Кәсіпкердің және эквайердің толық атауы;
Төлем карточкасының реквизиттері;
Төлем сомасы;
Төлем валютасы;
Төлем карточкасы иесінің қолы;
Кәсіпкердің н/е эквайердің у әкілетті тұл ғасыны ң қолы;
Төлем мақсатының коды.
Инкассо бойынша есеп
айырысу

Инкассо – ағылшына “ collection”, французша
“encaissement”.
Клиенттiң банк шотындағы ақшасын оның
келiсiмiнсiз алып қою инкассалық өкiмдер
пайдаланыла отырып, Қазақстан
Республикасының заң актiлерiнде көзделген
негiздер бойынша және Қазақстан
Республикасының заң актiлерiнде көзделген
кезектiлiктiң сақталуын ескере отырып,
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi
белгiлеген тәртiппен жүргiзiледi.
Пайдаланылған әдебиеттер:

Осипов Е.Б., Омурчиева Э.М. Қазақстан
Республикасының Банк құқығы. Алматы, 2009 ж.
Давыдова Л., Райманов Д., “Банковское право
Республики Казахстан”. Алматы, 2005 ж.
Найманбаев С.М. Қазақстан Республикасының
Банк құқығы. Алматы, 2008 ж.
Белов В.А., “Практика вексельного права”. 1998г.

Ұқсас жұмыстар

Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептілік

Ақша ағымдарын жоспарлау

ТӨЛЕМ АЙНАЛЫМЫ ӘРЕКЕТ ЕТУІ БОЙЫНША ҚАТЫНАСТАРДЫ РЕТТЕУ

Ақша айналымы

Ақша және өмірдің мәні

Ақша жүйесі

Ақша массасы

Ақша қаражаттары. Ақша қаражаттарының эквивалентті есебі

Ақша қаражаттары

Қазақстан Республикасында 1993 жылғы ақша реформасы

Пәндер