Қылмыскер тұлғасының типологиясы

Қылмыскердің тұлғасы

Қылмыс жасаған тұлғаны сипаттайтын және оның қылмыстық мінез-құлқына ықпал ететін әлеуметтік-демографиялық, әлеуметтік-психологиялық, адамгершілік, құқықтық қасиеттердің, белгілердің, байланыстартың, қатынастардың жиынтығы.

Қылмыскер тұлғасының типологиясы

Жүргізілетін статистикалық есеп бойынша

Тұлғалық-мотивациялық қасиеттеріне қарай

Жасаған қылмысының түрлеріне қарай

Тұлғаның криминогендік асқыну дәрежесіне қарай

Тұлғаның әлеуметтік бағытына қарай

Қоғамға қауіптілік деңгейіне қарай

Жүргізілетін статистикалық есеп бойынша:

әлеметтік - демографиялық белгілеріне байланысты: жынысына қарай; жасына қарай; біліміне қарай бөледі.

әлеуметтік жағдайы мен айналысатын ісіне қарай: жұмысшылар, қызметкерлер, оқушылар, жұмыссыздар, зейнеткерлер, жеке кәсіпкерлер т. б.

тұрғылықты жері мен тұратын уақытана қарай: ауыл, қала тұрғыны, босқын, мигрант, переселен т. б.

қылмыстық әрекетінің қарқыныдылығы мен сипатына қарай: қайталанған, рецидив (арнайы, аса қауіпті) ; топта, ұйымдасқан топта қылмыс жасаушы.

қылмыс жасау кезінде қылмыскердің болған жай-күйіне қарай: мас күйінде, есірткі қабылдап қылмыс жасаушылар деп бөлуге болады.

Тұлғалық-мотивациялық қасиеттеріне қарай:

Аса қауіпті қылмыскер

Зорлықшыл қылмыскер

Пайдакүнем қылмыскер

Қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыскер

Нәпсіқұмар қылмыскер

Абайсызда қылмыс жасаушылар

Тұлғаның криминогендік асқыну дәрежесіне қарай:

Кездейсок қылмыскерлер - алғаш рет кішігірім ауырлықтағы қылмыс жасағанда.

Ситуативтік қылмыскерлер - сыртқы жағымсыз жағдайлардың ықпалымен алғаш рет ауыр қылмыс жасағандар.

Тұрақсыз қылмыскерлер - алғаш рет қылмыс, бірақ бұған дейін өзге құқық бұзушылық жасағандар.

Кәнігі қылмыскерлер - бұған дейін бірнеше қылмыстар жасап, бұрын сотталғандар.

Аса қауіпті қылмыскерлер - бірнеше мәрте қасақана ауыр қылмыс жасағандар.

Тұлғаның әлеуметтік бағытына қарай:

Кәсіпқой тип - өте қауіпті, қоғамға кері бағытта. Ерекшеліктері: құқықтық нигилизм, мәдениеттің төмендігі, қоғамға қарсы бағыты және криминогендік ситуацияны өзі жасайтындығы.

Әдеттегі тип - әлеуметтік-психологиялық қасиеттері тұрақсыз және қайшылыққа толы, жақсы мен жаманның, болатын мен болмайтынның арасын толық ажыратпаған, криминогендік ситуацияны өзі жасамайды, тек нақты өмірдегі ситуацияны пайдаланады.

Тұрақсыз тип - негативтік және позитивтік қасиеттері теке-тірес келетін қылмыскерлер.

Салақ тип - позитивтік бағыты басым, қоғамдық қатынастарды реттейтін нормаларға салақтықпен қарайды. Қауіпті емес қасақана немес абайсызда қылмыстар жасайды.

Кездейсоқ тип - позитивтік бағытта, негативтігі жоқ, құқықтық санасы тұрақты, тек қана наты өмірлік ситуацияға байланысты қылмыс жасайды: аффект, қажетті қорғану шегінен асып кісі өлтіру т. б.