АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ НЕГІЗДЕРІ. МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ

Презентация қосу

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ
МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

Презентация
АЗАМАТТЫҚ ҚҰҚЫҚ НЕГІЗДЕРІ. МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ
Жоспары
1. Меншік және меншік құқығы туралы ұғым

2. Меншік құқығы және меншіктің түрлері

3. Меншік құқығын иемдену тәртібі

4. Меншік құқығының тоқтатылуы

5. Меншік құқығын қорғау

6. Мемлекеттік меншік құқығы
Меншік және меншік құқығы
туралы ұғым

Адамзат дамуының қандай да болсын тарихи кезе ңдеріне к өз ж үгіртіп
қарайтын болсақ, меншік мәселесі бірінші орында т ұратынды ғын а ңғарамыз.
Меншік — адамзат қоғамындағы мәнді құбылыс, ол адамның өмір с үруіні ң
негізі болып табылады. Жеке меншікті ң пайда болуы Ежелгі Грекия, Ежелгі
Рим, т.б. сол сияқты мемлекеттердің қалыптасуы мен даму ба ғыттарын
айқындады.
Қазақтың әдеп-ғұрып заңында жерге жеке меншік құқығы болған жоқ. Жеке
меншікте тек мал мен мүлік болды. Меншік құқы ғын бекіту үшін малды ң
құлағына ен салатын.
Бүгінгі түсінік бойынша меншік құқығы дегеніміз — субъектіні ң за ң
құжаттары арқылы танылатын және қорғалатын өзіне тиесілі м үлікті өз
қалауынша иелену, пайдалану және оған билік ету құқығы.
Меншік құқығы

• Мүлікті меншіктенуге қатысты қоғамдық қатынастарды
реттейтін құқықтық нормалар жүйесі;

• Заңнамалық тұрғыдан жан-жақты қамтамасыз етіліп,
меншігіне бекітілген мүлікті меншіктенушінің өз қалауы
мен мүддесіне орай иелену, пайдалану және оған билік ету
мүмкіндігі, сондай-ақ өз шаруашылығының үстемдік
2 аясына өзгелердің араласуына жол бермеу мүмкіндігі;
Меншік
құқығы

Билік ету құқығы –
құқықтық әрекеттер жасау
арқылы мүліктің тағдырын
белгілеу;

Пайдалану құқығы – мүлікті
іске асырып, пайдаға жарату;

Иелену құқығы –
меншіктенушінің мүлікке
деген шаруашылық
үстемдігі. Яғни мүліктің
иесіне заң жүзінде бекітілуі;
Меншік түрлері

дегеніміз -- ббұұлл жеке
Меншік дегеніміз
Меншік адамныңң зат
жеке адамны затққаа байланысты
байланысты ққарым
арым
ққатынасы. Сондай-аққ меншік
атынасы. Сондай-а меншік за заңң бойынша
бойынша ққор орғғалады. Біздіңң
алады. Бізді
елімізде меншіктіңң за
елімізде меншікті заңңдастырыл
дастырылғған екі ттүүрі
ан екі рі бар:
бар: жеке
жеке меншік
меншік ж жәәне
не
мемлекеттік
мемлекеттік меншік.
меншік. ҚҚаза
азаққстан
стан республикасыныңң
республикасыны
Конституциясына ссәәйкес
Конституциясына йкес олар олар бірдей
бірдей мойындалады
мойындалады ж жәәне
не
ққор
орғғалады.
алады. Жеке меншік—бұұлл азаматтарді
Жеке меншік—б азаматтардіңң ж жәәне
не мемлекеттік
мемлекеттік емес
емес
заңңды
за ды ттұұллғғалар
алар мен олардыңң бірлестіктеріні
мен оларды бірлестіктерініңң меншігі,
меншігі, ал ал
мемлекеттіңң иелігіндегі
мемлекетті иелігіндегі м мүүліктер
ліктер мемлекеттік
мемлекеттік меншік меншік болып
болып
есептеледі. Біздіңң еліміздегі
есептеледі. Бізді еліміздегі нарынарыққты
тыққ ққатынастар
атынастар мемлекеттік
мемлекеттік
меншіктіңң
меншікті әәрр ттүүрлі
рлі формаларыныңң
формаларыны ққажеттілігін
ажеттілігін
тудырады.Сондыққтан
тудырады.Сонды тан да біздіңң елімізде
да бізді елімізде мемлекеттік
мемлекеттік меншікті
меншікті жеке
жеке
меншікке айналдыру
меншікке айналдыру (приватизация)
(приватизация) ж жүүргізіліп
ргізіліп жатыр.
жатыр.
Меншіктің түрлері

Жеке Мемлекет
меншік -тік
меншік
Меншік құқығын иемдену тәртібі

Меншік құқығының пайда болу негіздерін бастапқы және туынды деп ажыратуға
болады. Бастапқы негізге бұрын ешкімнің меншік құқығында болмаған мүлік
жатқызылады, яғни, жаңа салынған үй, олжа, қараусыз жануарлар, т.б. Туынды негіз
мүліктің бір тұлғадан екінші тұлғаға өтуі негізінде пайда болатын меншік құқығы,
мысалы, келісім бойынша жасалуы мүмкін сату — сатып алу, айырбастау, сыйлау.
Қазақтың әдет-ғұрып заңында бірінші болып жерді басып алу құқығы болған, яғни
кімде-кім бірінші болып қыстаудан көшіп, жаңа жерге орнығып алса, жайылым мен суат
соның меншігі болып саналған.
Бұл құқық табиғи суаттарға ғана қатысты, ал жасанды суаттарға, құқықтар мен
тоғандарға меншік құқығы осыларды жасаған адамдарға байланысты анықталған.
Меншік құқығының
тоқтатылуы

Меншік құқығының Мүлікті өз еркімен
тоқтатылуы өз еркімен басқа тұлғаға беру,
және мәжбүрлі түрде сату, меншік
жүзеге асырылады. құқығынан бас тарту,
мүлікті жою және т.б.

Мәжбүрлі түрде меншік құқығын
тоқтату: тәркілеу, реквизация, иесіз
мәдени немесе тарихи маңызы бар
мүліктерді сатып алу және т.б.
негізде жүргізіледі.
Меншік құқығын қорғау
Егер меншік құқығы бұзылса немесе бұзылуы мүмкін болса онда меншік
иесі өз құқығын қорғауға жүгінеді. Меншік құқығы екі жолмен бұзылуы
мүмкін: меншік иесіне өз мүлкін қолдануына және иелік етуіне кедергі
жасау. Бірінші жағдайда, меншік иесі құқық бұзушыға бөтен біреудің
иелік етуінен өз мүлкін алу туралы виндикациялық талап кояды. Екінші
жағдайда, меншік иесі өз мүлкін қолдануға және иелік етуге тосқауыл
болатын заңсыз кедергілерді жою туралы заң бұзушыға негаторлық
талап қояды.
Виндикациялық талапқа сай меншік иесі өз мүлкін бөтен біреудің
заңсыз иелік етуіне қарсы талап қоя алады. Виндикациялы қ талап
қойылғанда, мүліктің жаңа иесінің (иеленуші) адал немесе адал емес
екендігі анықталады.
Негаторлық талап— бұл мүлік иесінің үшінші тұлғаға меншік құқы ғын
дұрыс жүзеге асыруға кедергі жасайтын бөгеттерді жою туралы
талабы.
Мемлекеттік меншік құқығы

Мемлекеттік меншік құқығы дегеніміз мемлекетті ң за ң актілерімен
танылған және қорғалатын, өзіне тиесілі мүлікті өз қалауы бойынша
иемдену, пайдалану және оған билік ету құқығы.
Меншік құқығының мамұны құқықтар мен міндеттерді ң жиынты ғымен
анықталады.”Меншік иелерінің өз құқықтырын жүзеге асыру к өлемі
мен шектері, оларды қорғау кепілдіктері за ңмен белгіленеді ”
(Конституцияның 6 – бабының 2- тармағы ). Яғни, мемлекет, мемлекеттік
меншік объектілерінің бірден – бір меншік иесі ретінде, азаматты қ
құқықтарды, сондай – ақ міндеттерді жүзеге асыруды ң шектері мен
қорғауды заң арқылы өзі үшін өзі анықтайды.
Меншік құқығы – неғұрлым толық құқық. Бұл меншік иесінен
жоғары тек заң ырқы мен оның қоғамдық міндеттерінің ғана
болатындығынан туындайды. Меншік иесі иемдену, пайдалану
және билік ету өкілеттігін тек өз қалауы бойынша ж үзеге асырады.
Сондықтан меншік құқығы ең «күшті» заттық құқық. Сонымен
қатар, меншік иесі шарт бойынша өзінің меншіктік өкілеттігін өзі
шектей алады. АК-ның 188-бабының 3-тармағы «өз қалауы
бойынша» ереже жуықтау анықтама береді. Мысалы, меншік иесі
өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы бойынша кез келген
әрекет жасай алады, яғни ол мүлікті бас қа адамны ң меншігіне
береді, меншік иесі бола тұрып өзінің мүлікті иемдену, пайдалану
және оған билік ету өкілеттігін береді, мүлікті кепілге береді ж әне
оған басқа тәсілдермен ауыртпашылы қ түсіреді, о ған бас қадай
түрде билік жасайды.
Пайдаланылған
әдебиет
↑ Құқықтану: Жалпы білім беретін
мектептің қоғамдық-гуманитарльқ
бағытындағы 11-сыныбына арналған
оқулық / А.Ибраева, Б.Қуандыков,
Ш.Маликова, С.Есетова. — Алматы:
«Мектеп» баспасы, 2007. — 192 бет. ISBN
9965-36-002-2;
↑ Орысша-қазакша заңдык түсіндірме
сөздік-анық тамалық. - Алматы: Жеті
жарғы, 2008. ISBN 9965-11-274-6;
www.google.ru
Назарларыңызға
РАХМЕТ!!!

Ұқсас жұмыстар

Азаматтық құқық қатынастарының ұғымы

Азаматтық құқық субьектілері

Азаматтық құқықтық қатынастар

Азаматтық құқықтық қатынастардың субъектілері жеке тұлға заңды тұлға

Азаматтық құқықтың қағидалары

Міндеттемелік құқық

Авторлық және сабақтас құқықтар

Азаматтық құқық қатынастары

Азаматтық құқық қатынастары. Мұрагерлік құқық

Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының негіздері

Пәндер