Қылмыстылықпен қылмыс жағдайлары, себептері және қылмыстылықтың негізгі сипаттамалары

Презентация қосу

Қылмыстылықпен қылмыс жағдайлары,
себептері және қылмыстылықтың негізгі
сипаттамалары.

Жоспар:
1. Қылмыстылықтың түсінігі мен белгілері.
2. Қылмыстылықтың себептері.
3. Қылмыстылықтың себептері туралы негізгі
теориялар.
4. Қылмыстылықтың көрсеткіштері.
5. Латенттік қылмыстылық.
6. Латенттік қылмыстылықтың жағымсыз
салдары.
1. Қылмыстылықтың түсінігі мен белгілері.

Қылмыстылық – әлеуметтік құбылыс, өзінше бір организм,
қоғамның өзіне бағытталған сырқаты.

Нинель Фёдоровна Кузнецова
алпысыншы жылдары қылмыстылыққа
былайша анықтама берген:
Қылмыстылық - бұл салыстырмалы
жаппай, тарихи өзгермелі әлеуметтік,
қылмыстық- құқықтық сипатқа ие,
белгілі бір мемлекетте белгілі бір уақыт
аралығында жасалған қылмыстардың
жиынтығынан тұратын таптық
қоғамның құбылысы.
Нинель Фёдоровна Кузнецова
(9.12.1927, Ташкент –
27.11.2010 Москва)
Жоғарыдағы анықтамадан қылмыстылықтың мынандай
белгілерін анақтауға болады:

оның салыстырмалы-жаппайлығы;

тарихи өзгермелі болатындығы;

құқықтық сипатқа ие құбылыс екендігі;

белгілі бір мемлекетте белгілі бір уа қыт аралы ғында
жасалған қылмыстардың жиынтығынан тұратындығы;

әлеуметтік құбылыс екендігі;

таптық қоғамның құбылысы екендігі;
Себептілік туралы философиялық ұғым.

Детерминация -латынның determіnare (анықтау,
айқындау) деген сөзінен шыққан. Яғнидереминация -
ол айқындау, анықтау процесі. Детерминизмнің
негізгі мазмұнын себептілік құрайды.

Детерминация процесі тек қана себептілік
байланысын білдірмейді, сонымен қоса
байланыстың өзге нысандарын да білдіреді:
• функционалдық,
• статистикалық тәуелділік,
• жағдайлардың тәуелділігі ,т.б.
Функционалдық тәуелділік.
Функционалдық тәуелділік екі фактордың өзгерісіндегі паралеллизмді
білдіреді. Мысалға, жұмыссыздық факторынан ұрлықтың өсуі және
сатып алу сұранысын төмендетеді.

Статистикалық байланыс.
Статистикалық байланыс бір фактордың сипатының өзгеруінен
келесі фактор сипатының өзгеруін туындатады. Мысалға, аумақта
халық
көбейген сайын қылмыс та көбейеді, бірақ әрбір он мың халыққа
шаққандағы пропорциясы бірдей.

Жағдайлардың тәуелділігі.
Жағдайлардың тәуелділігі бір құбылыстың бір кездегі жағдайы осы
құбылыстың басқа бір бұдан кейінгі сәтіндегі жағдайын айқындайды.
Мысалы, белгілі бір қылмыстың түрі бойынша тиісті шара
қолданылмаса, ол қылмыстың рецедивтілігіне алып келеді.
2. Қылмыстылықтың себептері туралы негізгі
теориялар.
Профессор Е.І.Қайыржановтың зерттенуіне
сүйенсек қылмыстылықтың себептері былай
топтастырылады:
• биологиялық,
• генетикалық,
• психологиялық,
• социологиялық
сондай-ақ бұдан басқа да:
• теологиялық,
• астологиялық,
• астрономиялық т.б.
Қылмыстылықтың себептерін топтастыру.

1) Себептердің жинақталып қорытылуына қарай:
• барлық қылмыстардың (жалпы қылмыстылықты ң) себептері
• қылмыстылықтың жекелеген түрінің себептері. Мысалға, меншікке қарсы
қылмыстардың немесе кәмелетке толмағандар қылмыстылы ғыны ң себептері.
• жекелеген қылмыстардың себептері (мысалға, ұрлықтың себептері, б ұл
методологияның ‘’бөлек’’ категориясына сай).

2) Қылмыс жасау механизміне ықпал етуіне қарай:
• Себептер;
• жағдайлар.

3) Адам санасы мен еркіне бағыныштылығына қарай:
• объективтік себептер (адам санасы мен еркіне ба ғынбайтын);
• субъективтік себептер (адам санасы мен еркіне тікелей ба ғынышты);
• объективтік-субъективтік себептер (объективтік өмірдің де, субъективтік
факторлардың да үлесі бар себептер).

4) мазмұнына қарай: әлеуметтік-экономикалық, әлеуметтік-
психологиялық, идеологиялық, ұйымдастырушылық т.б. деп бөлінеді.
1. Қылмыстылықтың көрсеткіштері.

Қылмыстылықтың мынандай көрсеткіштері бар:

1 • Қылмыстылықтың деңгейі;

2 • Қылмыстылықтың қарқындылығы;

3 • Қылмыстылықтың құрылымы;

4 • Қылмыстылықтың динамикасы;
Қылмыстылықтың деңгейі дегеніміз белгілі бір мемлекетте
белгілі бір уақыт аралығында жасалған қылмыстардың
абсолюттік саны.
Мысалы:

Қылмыстылық
120000
100000
80000
60000
40000 Қылмыстылық

20000
0
Қылмыстылықтың қарқындылығы.
Қылмыстылықтың қарқындылығын
коэффициент арқылы анықтауға болады.
Коэффициенттің өзі де:
1) фактіге қатысты;
2) қылмыс жасаған тұлғаларға қатысты;
3) сотталғандарға қатысты.
Мысалы:
1) Кф = қылмыс фактілерінің саны х 10
000 (масса)
Кф = Халық саны

2) Кт =

3) Кс =
Қылмыстылықтың құрылымы.
Қылмыстылықтың құрылымы - бұл белгілі бір аумақта белгілі
бір уақыт аралығында жасалған барлық қылмыстарды ң ішіндегі на қты
қылмыстылық түрінің үлес салмағы және қылмыстар саныны ң
арақатынасы. Оны есептеудің де формуласы бар:

Ққ – қылмыстың құрылымы.
Ққ=

Қт – нақты қылмыстың түрі.
Қб – барлық қылмыстылықтың саны.

Мысалы:
Қылмыстың құрылымы.

(тонау) Ққ==16%
тонау ұылық
16% адам өзгеде

(ұрлық) Ққ==7% 7% өлтіру қылмыста
1% р
76%

(адам өлтіру) Ққ==1%
Қылмыстылықтың динамикасы.
Қылмыстылықтың динамикасы - белгілі бір кезе ңдегі
қылмыстылықтың деңгейі мен құрылымының өзгеруі, оның
қозғалысы.

мерзімдік өзгерістерді
ағымдағы талдау жүйелік талдау
талдау.

Осы үш түрлі есеп
мынандай үш түрлі әдіспен
жүзеге асады:

Базистік Жалғаспалы Интервалдарды біріктіру

Барлық жылдардың
Бес жылдықтардың,
көрсеткіштері бір
Үнемі алдыңғы онжылдықтардың
жылдың ғана
жыл алынып отырады. көрсеткіштері алынып,
көрсеткішімен
есеп жүргізіледі.
салыстырылады
3. Латенттік қылмыстылық
Латенттік қылмыстылық дегеніміз әр түрлі себептермен құқық
қорғау органдарының назарынан тыс қалған қылмыстардың
жиынтығы. Ол латынша latens сөзінен шыққан, ол жасырын
дегенді білдіреді.

Латенттік қылмыстар

жасырылған
жасырын (табиғи)
(жасанды)
құқық қорғау органдарына
Мысалға, хабарланғанмен де осы
есік алдындағы ұрланған органдардың
нәрсеге ‘’садақа’’ деп қызметкерлерінің өз
ешкімге жүгінбеу. қолымен жасырылған
қылмыстар.
Латенттік қылмыстылықтың жағымсыз салдары:
Латенттілік деңгейі.
Қылмыстардың жасырынушылық қабілетке ие болуы оларды
жасаушы мен жәбірленушінің мүдделі болуы мен қылмыстардың
ауырлық деңгейіне байланысты.

• Қылмыстардың латенттілік
деңгей мен олардың ауырлық
деңгейі кері пропорционалды,
яғни неғұрлым қылмыс ауыр
болған сайын соғұрлым оның
латенттілік деңгейі төмендейді.
Қанша жасырын болса да дұрыс шешім қабылдау үшін
өмірдегі қылмыстылықтың жалпы деңгейінен шамамен болса
да хабардар болу керек. Сол себепті латенттік қылмыстылықты
да зерттеулің әдістері бар.

Солардың ішінде кең тарағандары:
• анонимдік анкеталар,
• құжаттарды талдау,
• сараптамалық баға,
• байқау т.б.
Анонимдік анкета әлеуметтік сұраунаманың бір түрі, бірақ
оның өзгелерінен ерекшелігі - ешкімнің аты-жөні
айтылмайтындығы.
Қылмыстардың ауырлығы мен санына қатысты
пирамидаға ұқсас пропорция.

Мысалға, Қазақстанда 2002 жылы жасалған ауыр
және аса ауыр қылмыстардың саны - 69042 болса (жалпы
қылмыстылықтың 51%-і), кішігірім және орташа ауырлықтағы
қылмыстар саны - 66109 (жалпы қылмыстылықтың 49%-і).
Қылмыстылықтың қоғамға қауіптілігі.
НАЗАР АУДАРҒАНДАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ ! ! !

Ұқсас жұмыстар

Ұйымдасқан қылмыстылықтың алдын алу

Криминологиялық болжау

Қылмыскер тұлға мәселесі

Жемқорлық құлықтарының психологиялық ерекшелігі

Жекелеген қылмыстарды ашу және алдын алу ерекшеліктері

Кәмелетке толмағандардың қылмыстық құқық бұзушылық жасау статистикасы

Жемқорлық мінез - құлыққа ықпал ете алатын тұлғаның қоғамға жат көзқарастары бағыттары, қоғам қолдамайтын мұқтаждықтары мен мүдделерінің әлеуметтік түбі

ҚЫЛМЫСТЫ САРАЛАУДЫҢ ЗАҢИ НЕГІЗІ - ҚЫЛМЫС ҚҰРАМЫ

Абайсызда жасалатын қылмыстардың криминологиялық сипаттамасы

Террористтік сипаттағы қылмыстылық

Пәндер