Майдангер ақын-жазушылар

Презентация қосу

Майдангер ақын-жазушылар
Бауыржан Момышұлы(1910-1982)
– екінші дүниежүзілік соғыстың
даңқты жауынгері, халық қаһарманы,
қазақтың көрнекті жазушысы. Туған
жері-Жамбыл облысының Жуалы
ауданындағы Көлбастау мекені.
Бауыржан жеті жылдық мектепті
бітіргеннен кейін біраз уақыт мұғалім
болған. Сонда жүргенде кезекті
әскери міндетін өтеуге шақырылып,
онда бір жарым жыл жүріп, запастағы
командир атағын алады.Қызыл Армия
қатарына шақырылып, түрлі әскери
бөлімдерде взвод, рота, командирі
болады.
Қасым Аманжолов
қазіргі Қарағанды
облысының Қарқаралы ауданын-
дағы Қызыл деген жерде 1911
жылы дүниеге келеді.Әке-
шешеден жастай жетім қалған,
ол біраз жыл ағасының қолында
өседі.1924 жылы, ағасы Қасымды
Семей қаласындағы интернатқа
орналастырады. Қасым онда 1927
жылға дейін тәрбиеленеді.Соғыс
майданында жүріп Қасым
көптеген лирикалы өлең жазған.
"Үстімде сұр шинелім",
"Мартбек", "Жеңіс дауысы",
"Орал", "Ертіс", "Сибирь",
"Сарыарқа" сияқты өлеңдері
туған жердің сыр-сипатын,
сұлулық бейнесін, соғыс өмірін
суреттейді. Ал "Елге хат",
"Достар қайда жүрсіңдер?",
"Ағайға" деген өлеңдері туған
елді, дос жорандарын, ағайын-
туыстарын сағынған солдаттың
Қасым Қайсенов 1918 жылы 23 сәуірде
Шығыс Қазақстан облысы Ұлан ауданының
Асу-Бұлақ ауылында қарапайым еңбекші
отбасында дүниеге келген. В.И.Чапаев
атындағы партизан құрамасының үшінші
отрядын басқарады. Молдавия, Украинаның
Закарпатье бөлігі, Чехословакия және
Румыния жеріндегі ұрыстарға қатысады.
Ардагер-партизан көп уақыт бойы
«Жазушы» және «Қайнар» баспаларының
редакторы, редакторының орынбасары
болады. 1954 жылы Қ.Қайсенов «Жас
партизандар» атты алғашқы кітабын
басып шығарады. Оның батырлық-
патриоттық тақырыпқа арнаған әдеби
қызметі осылай басталады. Оның «Илько
Витряк», «Переяслав партизандары»,
«Ажал аузынан», «Жау тылындағы бала»,
«Днепрде», «Жау тылында»...атты
кітаптары оқырмандарға кеңінен танымал.
Баубек Бұлқышев (1916-1944) — майдангер-
жазушы.1940 жылы Кеңес Армиясы қатарына
шақырылады да, Мәскеу әскери училищесінде
оқиды. Бұлқышев Ұлы Отан
соғысы майдандарындағы ұрыстарға алғашқы
күндерден бастап қатысады.Әкесі А. Иманов
басқарған ұлт-азаттық қозғалысына белсенді
қатысқан.Ержүрек,жауынгер Мәскеуді қорғау, Украи
наны азат ету шайқастарының бел ортасында
болды.Оның “Алматы — менің туған қалам” деген
бітпей қалған романы және “Айсұлу” деген поэмасы
бар. Бұлқышевтың шығармашылық дарыны Ұлы
Отан соғысының ауыр сын сағаттарында ерекше
көрінді. 1942 жылы 1 мамырда “Комсомольская
правда” газетінде Бұлқышевтың “Өмір мен өлім
туралы” (жас қазақ әскерінің хаты) деген өршіл,
отаншыл мақаласы жарық көрді. Соғыс кезінде
жазған шығармаларының дені “Комсомольская
правда” газетінде жарияланды. Бұлқышевтың “Я
хочу жить”, “Жизнь принадлежит нам”, “Коварство
и любовь”, “Письмо сыну Востока”, “Слушай,
Кавказ” және басқа мақалаларын жазушы Ғ.
Мүсірепов қазақ тіліне аударды
Мәлік Ғабдуллин — Кеңес Одағының Батыры,
жазушы, профессор, филология ғылымының докторы,
қоғам қайраткері, КСРО Ғылым Академиясының
ғылыми қызметкері.
Мәлік Ғабдуллин 1915 жылы 2 (15) қарашада Ақмола
облысы, Зеренді ауданына қарасты Қойсалған
ауылында дүниеге келді. 1941 жылы Ұлы Отан
соғысы басталғанда алғашқылардың бірі болып өз
еркімен майданға аттанады. 1941—1945 жылдар
аралығында Мәлік Ғабдуллин ұлы отан соғысына
қатысады. 1941 жылдың қыркүйегінен бастап
соғыстың соңына дейін фашистік күштерден Отанды
қорғау борышын абыроймен атқарады.Майданда И.
В. Панфилов атындағы 8-гвардиялық дивизияда
жауға қарсы шайқасады. 1942 жылы Новгород
облысына қарасты Холм қаласының маңында болған
ұрыста Мәлік солдаттардың біразына басшылық
етеді.Ұрыс кезінде Мәлік Ғабдуллин жарақат алады.
алайда алған жарақатына қарамастан жауға қарсы оқ
боратады.Осы ерлігі үшін КСРО Жоғарғы Кеңесі
Президиумының Жарлығымен (№ 1035) Мәлікке
1943 жылдың 30-қаңтарынан бастап Кеңес Одағының
Батыры атағын береді. Бұл атақпен қоса Ленин ордені
және «Золотая Звезда» медалі де қоса марапатталады.
Бисен Жұмағалиев (1922
жыл 22
желтоқсан, БҚО, Сайқұдық
ауылы) - белгілі журналист, еңбек
және соғыс ардагері.1942 жылы
қаңтарда майданға аттанып, 13-
дивизия құрамында
соғысып, Ленинградты азат етуге
қатысады. Кейін Ленинград
әскери - саяси училищесінде
оқып, қазақ тілінде шығатын
«Отанды қорғауға» атты
майдандық газетте қызмет
істейді. Майданнан оралған соң
1945 - 1955
жылдары БҚО «Екпінді құрылыс»
газетінің редакторы, Фурманов
аудандық партия комитетінің
бірінші хатшысы (1955 - 1958)
болды. 1960 - 85
жылдары Орал және Көкшетау
облыстық партия комитеттерінің
хатшысы. 3 мәрте Еңбек Қызыл
ту, «Құрмет белгісі»
Әзілхан Нұршайықов (15.12.1922 жылы Шығыс
Қазақстан облысы Жарма ауданы Келінсүйегі деген жерде
дүниеге келген,ҚР халық жазушысы. Қаламгер сомдаған
Бауыржан,Мәлік, М.Мәметова,
Ы.Сүлейменов, Т.Тоқтаров, т.б. майдангерлер бейнесі
қаһармандық мұраттарға жетелейді. Қаһармандық рухтағы
“Ақиқат пен аңыз” романы мен “Тоғыз толғау”, “Махаббат
жыры”, “Ғажап адам”, “Невель түбінде”, “Великие Луки
ұрыстары”, т.б. әңгіме, повестері дерек пен дәйектің,
тарихи шындық пен көркемдік шешімнің арақатынасын
ашуға бағытталған.1941–45 жылдары—Қызыл әскер
қатарында соғысқа қатысты. Өлеңдері, әңгімелері мен
очерктері майдандық, республикалық, облыстық
газеттерде басылды. Соғыстан кейін ҚазМУ-ды бітірген
(1949).Нұршайықов 2-дәрежелі Даңқ, “Құрмет белгісі”,
“Халықтар достығы”, 2-дәрежелі Отан соғысы
ордендерімен, бірнеше медальдармен марапатталған.
Тахауи Ахтанов (1923—1994)
25 қазанда Ақтөбе
облысының Шалқар
ауданы, Шетырғыз селосында
туған. 1940 жылыАбай
атындағы Қазақ мемлекеттік
педагогикалык институтына
оқуға түседі. Екінші курста оқып
жүргенде өзі сұранып майданға
аттанады. Алғашқы әдеби
көркем шығармалары өлең,
очерк түрінде майдан
газеттерінің беттерінде
жарияланды.1948 жылы әскер
қатары-нан босағаннан кейін,
әдеби еңбекпен айналысады.
Алғашқы өлеңдері "Жастар
дауысы" деп аталатын ұжымдық
жинақта жарық көрді. Осы
кезде оның әдеби-сын
мақалалары молырақ басылып,
алғашқы монографиялық
зерттеу еңбегі жарияланды.
Әйтсе де, жазушының өнімді де
Жұбан Молдағалиев Оралда
ауыл шаруашылық
техникумын (1940) бітіріп,
1940-47 жылы Кеңес Армиясы
қатарында болды. Ұлы Отан
соғысына қатысты.Одан
кейінгі жылдары: "Лениншіл
жас" (1948-52), "Қазақ
әдебиеті" (1955-56) газеттері
мен "Жұлдыз" журналы (1958-
63)
редакцияларында, Қазақстан
Жазушылар одағында (1953-
54; 1963-71; 1 секретары)
қызмет істеді. Алғашқы өлеңі
("Ленин тірі") Орал "Комсомол
ұрпағы" газетінде (1939)
басылды. Тұңғыш жинағы
"Жеңіс жырлары" деген атпен
1949 жылы жарық
көрді.Жұбан Молдағалиев 7-
сайланған Қазақ КСР Жоғарғы
Кеңесінің депутаты болды.Ол
екі рет Еңбек Қызыл Ту және 2-
дәрежелі Отан соғысы,
Мұзафар Әлімбаев 1923
жылы 29 қазанда Павлодар
облысы Шарбақты
ауданындағы Маралды
ауылында дүниеге келген.
Отан соғысының бірінші
және екінші дәрежелі
ордендерімен, Қазақ ССР
Жоғарғы Кеңесінің Құрмет
грамотасымен, «Отан»
орденімен
марапатталған.1948 жылы
Армиядан оралған соң,
«Пионер» журналында
поэзия бөлімін басқарады.
ҚР еңбек сіңірген мәдениет
қызметкері (1978),
Қазақстанның Халық
жазушысы, Жамбыл
атындағы Халықаралық
сыйлықтың иегері (1996).
Қазақстан Республикасының
Әнұраны авторларының
бірі.
Ілияс Есенберлин 1915
жылы Ақмола облысындағы
Атбасар қаласында туған.
1940 жылы Қазақ тау-кен
институтын бітірген. Ұлы
Отан соғысына қатысқан.
Соғыстан кейінгі жылдарда
филармонияны, "Жазушы"
баспасын басқарады, т.б.
жұмыстар атқарады.
Жазушы Алматыда дүние
салды. Қазақ әдебиетінде І.
Есенберлин- жазған
романдарының саны ең көп
аса көрнекті жазушылардың
бірі. Жазушы "Айқас" (1967),
"Ғашықтар" (1968), "Алтын
құс" (1971), "Көлеңкеңмен
қорғай жүр" (1974),
"Маңғыстау майданы" (1978),
"Аманат" (1978), т.б.
романдарымен оқырман
назарын өзіне аударды.
Жұмағали Саин (1912
жылы қазіргі Көкшетау
облысының Арықбалық
ауданында туған, 1961
жылы 28 мамырда қайтыс
болған ) - ақын. 1941
жылдан 1944 жылдың күзіне
дейін Ұлы Отан соғысына
қатысады.Жұмағали
майданда 102-ші атқыштар
дивизиясының 410 полк
ротасында политрук болып
істейді. Бұл әскери дивизия
Украинада ұрыстар
жүргізеді. Политрук Ж.Саин
жан аямастық
патриоттықпен талай қанды
ұрыстарға қатысады.Сондай
үлкен ұрыстардың бірінде
1942 жылдың аяғында
Ж.Саин кеудесіне өткен
оқтың жарқыншағы өкпесіне
тоқырап, ауыр жараланады.
Шона
Смаханұлы (5.10.1924 жылы
туған, Жамбыл облысы,
Талас ауданы, "Ойық"
совхозы) — қазақ ақыны,
сықақшы 1956 жылы
Қазақтың Абай атындағы
педағогикалық
институтының тіл
және әдебиет факультетін
сырттай оқып бітірді. 1942-43
жылдары әскер қатарында
болып, Ұлы Отан соғысына
қатысты. 1943-57 жылы
педагогикалық қызмет
атқарды. "Мектеп"
баспасында редактор (1957-
58), "Қазақстан мүғалімі"
газетінде бөлім меңгерушісі
(1958-63), "Ара" журналында
фельетонист (1964-68)
болды. 1973 жылдан
"Жазушы" баспасы поэзия
редакциясының редакторы.
Әбілев
Дихан (26.12.1907 жылы
туған, қазіргі Павлодар
облысы Баянауыл
ауданы Мойылды
қыстауы)
— ақын, жазушы.
Қазақстанның халық
жазушысы. 1925 — 27
ж. Семейдің ауыл
шаруашылық
техникумында
оқыған.Алғашқы өлеңі
“Қызыл әскерге” 1926 ж.
алғашқы әңгімесі
“Сырлы шкафтың сыры”
1928 ж. жарық көрген. .
Еңбек Қызыл Ту, 1-
дәрежелі Отан соғысы,
“Қызыл жұлдыз”,
“Құрмет белгісі”
ордендерімен
марапатталған
ӘДИ ШӘРІПОВ (1912–1993).
1932–1935 жж. Абай
атындағы Қазақ
педагогикалық
институтында оқыды. Ұлы
Отан соғысының алғашқы
күндерінен бастап Кеңес
Армиясының қатарында
болған. Беларусь жеріндегі,
Смоленск, Орлов
облыстарындағы партизан
отрядтарының құрамында
болды. 1943 жылдың
желтоқсанынан 1944
жылдың мамырына дейін
партизан қозғалысының
Смоленск штабында жұмыс
істеді. «Партизан қызы»,
«Ормандағы от», «Тон»,
«Қапастағы жұлдыздар»
атты шығармалардың,
«Сахара қызы», «Дос сыры»
романдарының авторы.
Өтебай Қанахин(1923-1990) -
17 желтоқсанда Ақтөбе
облысы, Ырғыз ауданы, Тәуіп
ауылында туған.Ұлы Отан
соғысына қатысқан. 1960
жылы Қазақ мемлекеттік
университетінің филология фа
культетін бітірген. Әдебиетке
елуінші жылдары келді. 1953
—1960 жылдары «Социалистік
Қазақстан» (қазіргі «Егемен
Қазақстан») газетінде әдеби
қызметкер, жауапты
хатшының
орынбасары.Алғашқы әңгімесі
«Екі кездесу» 1947 жылы
жарық көрді. «Ауыр күндер»,
«Мұрагер» (1958), «Көл
жағасында» (1960),«Жас
дәурен» (1966), «Жер басып
жүрсем» (1968), «Дәмелі»
(1962), «Жүрек қалауы»
(1974), «Бақыт бәйшешегі»
(1976), «Құдірет» (1979),
«Қарт сарбаз хикаясы» (1986),
Сырбай Мәуленов (17.9.1922 ж.
туған Қостанай
облысы; Жанкелдин ауданы;
Торғай
поселкесі; — 1993) — ақын.Ұлы
Отан соғысына қатысқан. Абай
атындағы Алматы мемлекеттік
университетін бітірген (1973).
Тұңғыш өлеңі Жамбыл
облысы "Колхозшы"
газетінде 1937 жылы жарияланды,
"Өлеңдері" атты алғашқы
жинағы 1948 жылы жарық көрді.
"Жолдас" (1954), "Жас жүрек"
(1956), "Жол үстіндегі жалындар"
(1963), "Жұлдыз жырлар" (1963),
"Қызыл арша" (1969), "Боз қырау"
(1976), "Тау гүлдері", "Шалқар",
"Жалын" (үшеу де 1979).
"Жаңбырсыз күз" (1980), өлендері
"Шуақ", "Алтын тасқын" өлендер
мен поэмалары (екеуі де 1981);
"Жұлдыз жүрек" (1985) жинақтары
шықты.
Сейітжан Омаров
(22.6.1906 Ақмола
облысы, Атбасар
ауданы, Керегетас ауылында
туған) - жазушы, журналист.
Қостанай халық ағарту ин-тын
бітірген (1932).ІІ дүниежүзілік
соғысқа қатысқан. 1959
жылдан өмірінің соңына дейін
Қазақстан жазушылар одағы
басқармасының қазақ
бөлімшесінің директоры болған.
Алғашқы "Бақыт" әңгімелер
жинағы 1938 жылда жарық
көрген. "Заман
күші" (1948), "Әңгімелер" (1953)
, "Балзия" (1960), "Қайырлы
жаз"(1961, 1976), "Алтын
алқап" (1963), "Күн
шуақ" (1965), "Дала
кызы" (1967), "Бақ
жұлдызы" (1969), "Қиыр
жол" (1974), "Қасиетгі
бұлақ" (1983), т.б. повестер мен
әңгімелер жинақтары, "Қызыл
Орындаған: “Балақан”
тобының тәрбиешісі
Амирханова Н.У
МАДТ тәрбиешісі
Абдрахманова А.К

Ұқсас жұмыстар

Ұлы Отан соғыс жылдарында Қазақстандағы ғылым мен мәдениет

Бала Бауыржаннан батыр Бауыржанға дейін

ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің тарихы

Діни-ағартушы ақынжазушылар

Мәншүк Мәметова Совет Мәңгілік Одағының батыры

ХХ ғ. басындағы қазақ әдебиетінің дамуы

«Ғасырдың ғаламат ақыны»

Қазақстан республикасының халық жазушысы

АЛҒАШҚЫ МАХАББАТҚА ХАТ

Исәділ Әлем әдебиеті

Пәндер