КӘСІПОРЫННЫҢ ЕҢБЕК АҚЫ ТӨЛЕУ ЖҮЙЕСІ

Презентация қосу

КӘСІПОРЫННЫҢ
ЕҢБЕК АҚЫ
ТӨЛЕУ ЖҮЙЕСІ
Жоспары:
1.Еңбек ақының экономикалық маңызы
және қағидалары
2.Тарифтік жүйе, еңбек ақыны
ұйымдастырудағы оның маңызы және
мазмұны
3.Жұмысшылардың еңбек ақы нысандары
және жүйелері
Еңбек ақы – бұл
ашқалай төлем сомасы,
яғни жалдамалы
жұмыскерге келісім-шарт
бойынша атқарған
жұмысына натуралды
төлем құны.

«Еңбекақы»
категориясы екі түрлі
сипатта қолданылады:
жалданған қызметкерге ол
табыс, ал кәсіпорын үшін
- өндірiс шығынының бір
бөлігі.
Еңбекақыны төлеу
қоры – бұл
жұмыскер мен
қызметкердің
келісім-шартқа
байланысты нақты
атқарған жұмысы
үшін төленетін
натуралды құн,
барлық еңбекақы
төлемдерінің жиыны.
Қызметкердің еңбекақы
қорының құрамы:
1 – тікелей еңбекақы қоры
2 – қосымша еңбекақы қоры
Тарифтік жүйе – бұл атқарылатын еңбектің
түріне, қиындығына, шарттарына және
сипатына байланысты сараланған түрде
еңбекақы төлеуді қамтамасыз ететін
нормативтер мен нормалардың жиыны.

Ол келесі негізгі элементтерден тұрады:
тарифтік – біліктілік анықтамалар,
тарифтік тор,
тарифтік санаттар (разрядтар) және оларға сәйкес
коэффициенттер,
тарифтік ставкалар (соның ішінде 1-санат), еңбекақыға
қосылатын аудандық коэффициенттер,
тарифтік ставкаларға қосымша төлемдер мен белгілі еңбек
жағдайынан ауытқулар болғаны үшін қосымша төлемдер
Тарифтік жүйе

Тарифтік- Тарифтік тор Тарифтік санат пен Тарифтік ставкалар
біліктілік коэффициенттер (1-ші санат)
анықтама Саланың,
өнді-рістің Жұмыскердің
Белгілі және еңбек біліктілігін және Белгілі санат-тағы
тарифтік санат жағдайын жұмыстың қиындық жұмыс-кердің сағат-
алу үшін ескере деңгейін көрсетеді. тық, күндік немесе
жұмыстың отырып, Көп салаларда жұмыс айлық еңбекақысы.
қиындығына әртүрлі санат- Өнімнің бір данасы
Тарифтік және жұмыскер- тағы
пен жұмыскерлер 6
санатқа, сирек - 8 үшін бағаламаны
жүйенің лерге
қойылатын
жұмысшы- санатқа, кейде 6-8 анықтау үшін
қолданылады және
лардың еңбек- санатқа, анда-санда
құрамы талаптардың ақысындағы 10-12 санатқа мерзімдік еңбекақы
сипаттамасы. қатынасты тарифтеледі. үшін негіз болады.
көрсетеді.

Еңбекақыға қосылатын аудандық Тарифтік ставкаларға қосымша төлемдер
коэффициент мен белгілі еңбек жағдайынан ауытқу
- Зиянкесті аймақтардағы үздіксіз жұмыс болғаны үшін қосымша төлемдер.
өтілі үшін; - Түнгі уақыттағы , нормадан тыс
- Шөлді аумақтардағы жұмысы үшін; уақыттағы жұмысқа төлемдер;
- Таулы бөктер жағдайындағы жұмысы - Ерекше маңызды жұмыстарды
үшін. орындағыны үшін персоналды қосымша
төлемдер
Тарифтік – біліктілік анықтамалар
бірінші санатты тарифтік ставка мен
тарифтік торды қолдануды қарастырады.
Тарифтік-біліктілік анықтамалар мынадай
түрлерге бөлінеді:
•жұмыс пен жұмысшылардың кәсіби
Біріңғай тарифтік-біліктілік анықтамасы;
•өндірістік саладағы жетекшілердің,
лауазымды басшылардың, қызметкерлер
мен мамандардың біліктілік анықтамасы;
•бюджет аясындағы лауазымды
қызметкерлердің біліктілік анықтамасы.
Жұмыскерлерді тарификациялау,
яғни оларға кәсіби білімі мен еңбекке
машықтануына байланысты белгілі бір
санатты беруі.

Еңбекақыны төлеудегі тарифтік
тор - еңбекақы төлеудегі сараланған
құрал, яғни ол әртүрлі топтағы
жұмыскерлерге жұмысының
қиындығына байланысты, сонымен
қатар санат саны мен оларға сәйкес
тарифтік коэффициенттердің
абсолюттік немесе салыстырмалы
бірліктерінен тұрады.
Бюджет саласындағы жұмыскерлерге еңбекақы төлеудің
бірыңғай тарифтік торы

Еңбекақ Тарифтік Еңбекақ Тарифтік Еңбекақ Тарифтік
ы төлеу коэффицие ы төлеу коэффицие ы төлеу коэффици
санаты нт санаты нт санаты ент

1 1,0 7 1,84 13 3,12
2 1,11 8 2,02 14 3,36
3 1,23 9 2,22 15 3,62
4 1,36 10 2,44 16 3,9
5 1,51 11 2,68 17 4,2
6 1,67 12 2,89 18 4,5
Тарифтік ставкалар – бұл жұмыс
уақытының бірлігіндегі
еңбекақының ақшалай формадағы
абсолютті мөлшерінің көрінісі. Ол

іл іг іне с ә йке с т ар иф тік
Жұмыскердің білікт
і ) келе сідей формуламен
ставка (Т ст
анықталады:
Тіст = Тст * КіТ,

- 1 -ш і с а нат т а ғ ы т арифтік
мұндағы, Тст
ставка;
т а ри ф т ік ко эф фи циент.
Кі - і-ші санаттағы
Т
Еңбекақы төлеу формалары

Еңбекақы төлеудің кесімді Еңбекақы төлеудің
формасы мерзімді формасы

жеке Ұжымдық Еңбекақы төлем жүйесі
Тікелей
Тікелей кесімді
кесімді Окладты Сағат Күн Айлық
тық дік
Кесімді
Кесімді сыйа қылықылы
сыйа Жай мерзімді

Кесімді
Кесімді үдемелі
үдемелі Мерзімді
сыйақылы
Жанама
Жанама кесімді
кесімді
Келісім шартты
Аккордты
Аккордты қ қ

Аккордты
Аккордты қ қылы
қ сыйа
сыйақылы

Көөпсалалы
К псалалықызмет көрсету кезінде
қызмет көрсету
кезінде
Еңбекақы төлеудің кесімді формасы.
Кесімді еңбекақыны есептеу кезінде жұмыскердің жасап
шығарған өнімінің саны мен сапасы немесе істеген
жұмыс көлемі ескеріледі.
Кесімді еңбекақыны есептеудің негізгі тауар бірлігіне
кеткен кесімді бағалама (расценка) келесі формуламен
анықталады (Бке):

Еке = Тст/Нсжс немесе Еке = (Тст *Тсм) / Нсм өндір

мұнда, Тст - атқарылған жұмыстың сағаттық тарифтік
ставкасы, тенге;
Тсм - ауысым ұзақтығы, сағат;
Нсжс және Нсмөндір - 1 сағаттағы немесе ауысымдағы өндіру
нормасы, өнім бірлігі.
Еңбекақының кесімді формасы жеке тұлғалық және
ұжымдық болады. Егер жұмыс уақытының нормасы
бекітілсе, онда кесімді бағалама келесі формуламен
анықталады:
Ж кес = Тст*Нөнд
мұндағы, Нөнд - өнім бірлігін жасап шығаруға кеткен уақыт
нормасы, сағат.
Еңбекақы есептеудің тікелей кесімді жүйесі
бойынша кесімді бағалама өндіріп шығарған тауардың
санына тікелей байланысты және ол келесі формуламен
есептеледі:
Е =Р *В
кес кес
мұндағы, Екес - кесімді еңбекақы, тенге;
В - өндірілген өнім саны (көлемі), өнім бірлігі.
Еңбекақы есептеудің кесімді-сыйақылы жүйесі бойынша
тікелей кесімді бағаламадан басқа, жұмыстың алдын ала
бекітілген сандық және сапалық көрсеткіштерін орындағаны
және оны асыра орындағаны үшін сыйықы тағайындалады.

Екес.сый = Екес + Есый немесе Екес.сый = Е* (1+Cпайыз /
100%)
мұндағы, Екес.сый - кесімді сыйақылық еңбекақы төлеудегі
кесімді жалақы, тенге;
Есый - бекітілген көрсеткіштерді орындағаны (асыра
орындағаны) үшін сыйақы, тенге;
Cпайыз - сыйақылық көрсеткіштерді орындағы үшін
тағайындалған сыйақы пайызы.
Жанама – кесімді жүйе негізгі өндіріске қызмет
көрсететін көмекші жұмыскерлерге (краншылар, ағаш
кесушілер, қалақшылар және басқалар) еңбекақыны
төлеу үшін қолданылады.
Аккордтық жүйеде еңбекақының жалпы сомасы
жұмысты атқарғанға дейін әрекет етуші норма мен
кесімді бағалама бойынша анықталады.

Ұжымдық кесімді жүйеде әр жұмыскердің
еңбекақысы бүкіл бригаданың, учаскенің жұмысының
соңғы нәтижесіне тәуелді есептеледі.
Еңбекақы төлеудің мерзімді формасы

Жай мерзімді жүйеде еңбекақы белгілі санаттағы
жұмыскердің тарифтік ставкасы бойынша, оның
нақты атқарған жұмыс уақыты негізінде есептеледі.
Бір айлық еңбекақы (Еай) белгілі санаттағы
жұмыскердің бекітілген сағаттық тарифтік ставкасы
(Тсағ) негізінде мына формуламен анықталады:

Еай = Тсағ * Cнақ

мұндағы, Cнақ - бір айдағы нақты жұмыс істеген
сағат саны.
Мерзімді- сыйақылы жүйеде жалпы жай мерзімді
еңбекақыға жұмыстың сандық және сапалық
көрсеткіштерін жоғары деңгейде атқарғаны үшін
қосымша жұмысшыларды сыйақыға тарту туралы
ережеге сәйкес сыйақы төленеді. Сонымен қатар белгілі
бір уақыт аралығында (1 айға және т.б.) жұмыскердің
еңбекақысы келесі формуламен есептеледі:

Емер.сый = (Тсағ * Снақ) + Есый немесе

Емер.сый = (Тсағ * Снақ) + Есый * (1+Спайыз / 100%)

мұндағы Есый - сыйақы беру көрсеткішін
орындағаны үшін сыйақы, теңге;
Спайыз – сыйақы беру көрсеткішін орындағаны үшін
сыйақы пайызы.

Ұқсас жұмыстар

Еңбек ақы төлеудің разрядтары Тарифтік коэффициенттер Еңбек ақы төлеудің разрядтары Тарифтік коэффициенттер

Кәсіпорында еңбекті ұйымдастыру және еңбек ақы төлеу.Еңбек ресурстары және еңбекті ұйымдастыру

Еңбекақы есептеу

Кәсіпорында еңбекті ұйымдастыру және еңбек ақы төлеу

Кәсіпорында еңбекақыны төлеуді ұйымдастыру

Кәсіпкерлік ұйымды кадрмен қамтамасыз ету

Еңбекақы түсінігі

Кәсіпорында еңбеақы төлеу

Уақыттан тыс атқарылған жұмысқа ақы төлеу

Кадрларды дайындау

Пәндер