КӘСІПОРЫН ШАРУАШЫЛЫҚ ОБЪЕКТІСІ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ БУЫНЫ РЕТІНДЕ

Презентация қосу

КӘСІПОРЫН ШАРУАШЫЛЫҚ ОБЪЕКТІСІ,
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ БУЫНЫ
РЕТІНДЕ

1.1 Кәсіпорын –шаруашылықты жеке жүргізетін
субъект және нарықтық қатынастардың негізгі
жүргізуші
1.2 Өндірістік кәсіпорындардың негізгі белгілері
1.3 Меншік нысандары, ұйымдық-құқықтық
нысандары бойынша кәсіпорын түрлері
1.1 Кәсіпорын –
шаруашылықты жеке
жүргізетін субъект
және нарықтық
қатынастардың негізгі
жүргізуші
1.1 Кәсіпорын –шаруашылықты жеке жүргізетін
субъект және нарықтық қатынасты негізгі
жүргізуші
Кәсіпорын – пайда алу
мақсатында
коммерциялық,
ғылыми-зерттеу,
өндірістік қызметтерді
жүзеге асыратын,
заңды тұлғалардың
құқығына ие өзбетінше
әрекет ететін
шаруашылық
жарғылық субъект,
ұлттық экономиканың
басты буыны болып
табылады.
Меншiк, шаруашылық жүргiзу немесе жедел басқару
құқығындағы оқшау мүлкi бар және сол мүлiкпен өз
мiндеттемелерi бойынша жауап беретiн, өз атынан мүлiктiк және
мүлiктiк емес жеке құқықтар мен мiндеттерге ие болып, оларды
жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жауапкер бола алатын
ұйым заңды тұлға деп танылады.
Заңды тұлғаның дербес балансы немесе сметасы болуға
тиiс. Заңды тұлғаның өз атауы жазылған мөрi болады.
Кәсіпорынның шаруашылық
механизмі дегеніміз ұйым дамуының
стратегиялық және ағымдық
мақсатына қол жеткізу үшін
шаруашылық қызметіне әсерін
тигізетін экономикалық
қызығушылықтарды басқару
формаларының, әдістерінің және
құралдарының жиынтығы.
Кәсіпорындарда жүзеге
асырылатын процестер

● ғылыми зерттеулер ● тасу
● жобалау, құрастыру ● кәдеге жарату
● дайындау ● қалыпқа келтіру
● жөндеу және жаңғырту, ● уақытша тоқтатып қою
бумалау
● бақылау және жарамсыздықтан ● тазалау және зарарсыздандыру
сақтандыру
● қызмет көрсету ● қауіпсіздікті алдын алу
● сақтау ● басқару
Кәсіпорынмен жүзеге атқарылатын
функциялар:

Жоспарлау Бақылау Қаржымен Кадрмен
қамтамасыз ету қамтамасыз ету

Материалдық Өндірістік Маркетинг
техникалық үдерісті
қамтамасыз ету жүзеге асыру
Жоспарлау:
болашақтағы жұмыстың мазмұнын
анықтау, болашақты бағалау,
жұмыстың қанағаттанарлық
нәтижесін анықтау, белгіленген
нәтижені қолда бармен және
ықтималды ресурстармен салыстыру,
мақсатқа қол жеткізу үшін іс
әрекеттің жоспарын қалыптастыру
сияқты мақсаттарды қою
Бақылау:
нормативтерді, мөлшерлерді,
мөлшерленген
тапсырмаларды жасау,
жоспар мен нақты
нәтижелердің сәйкестігін
бағалау.
Қаржымен қамтамасыз ету:
инвесторлар мен несие
берушілердің қаражаттары
есебінен капиталды
жұмылдыру, өнімді сатудан
табысты жинақтау, капитал
мен табысты пайдалануды
басқару.
Кадрмен қамтамасыз ету:
іріктеу және жұмысқа қабылдау,
жұмыс орындаушыларға
талаптарды анықтау,
жұмыскерлердің біліктілігін
жоғарылату үшін жағдай жасау,
олардың еңбек белсенділігінің
уәждемесін жоғарылату
Материалдық –
техникалық қамтамасыз
ету:
Шикізат,машиналар, құрал–
жабдықтар сатып алу,
өндірістік–шаруашылық іс–
әрекет үшін қажетті басқа
ресурстарды қамтамасыз ету.
Өндірістік үдерісті
жүзеге асыру:
Шикізат пен басқа да
материалдық ресурстарды
сұранысы бар дайын өнімге
немесе көрсетілген қызметке
айналдыру.
Маркетинг:
Нарық жағдаятын зерттеу,
тұтынушылық сұранысты
анықтау, кәсіпорын мен
тұтынушылар арасындағы
айырбастау үдерісін басқару.
1.2 Өндірістік
кәсіпорындардың негізгі
белгілері
Өндіріс - қоғамдық өмір сүруі мен
дамуы үшін қажетті материалдарды
өнімдермен көрсетілетін кызметтерді
көрсету үшін адамдардың табиғи
заттарға әсер ету процесі.
Ал өндірістің тікелей өнім өндіру
процесіне қатысатын бөлімдеріне: цех,
участок және қызмет көрсететін
шаруашылықтар бірігіп, кәсіпорынның
өндірістік құрылымын құрайды.

Адамдар Өндіріс
(қызметкерлер) құралдары
Қызмет
қорытындысы
Өндірі
с Өнім

Ақша (инвестиция)
ақпарат
Кәсіпорын құрылымы

● негізгі өндіріс

● қызмет көрсету, жанама
және қосалқы бөлімшесі
● көмекші өндіріс
бөлімшесі
● басқарушылық қызметі
және бөлімшесі
Жалпы алғанда өндірістік
кәсіпорынның белгілері төмендегідей
болады:

1.Кәсіпорынның өзінің меншігінде , шаруашылық
жүргізуінде немесе оралымды басқаруында
оқшауланған мүлкі болуға тиіс. Оқшауланған
мүліктің болуы кәсіпорынның материалдық
техникалық қызмет етуін, оның экономикалық
тәуелсіздігін және сенімділігін қамтамасыз етеді;
2.Кредиторлармен қарым
қатынаста, сонымен қатар
бюджет алдында
міндеттемелерін орындамаған
жағдайда, кәсіпорын
міндеттемелері бойынша өзінің
мүлкімен жауап беруге қабілетті
болады.
3.Өз атынан шаруашылық айналымда
жауап беруге қабілетті болады, яғни
шаруашылық әріптестерімен, өндірістің
барлық факторларын (шикізат,
материалдар, отын, энергия және т.б.)
тұтынушылармен, заңды тұлғалармен
және жеке тұлғалармен заңнамаға
сәйкес азаматтық құқықтық келісімдер
жасай алады
4. Кінәлі жаққа талап қоюға құқығы (мүмкіншілігі) бар,
сонымен қатар сотта жауапкер бола алады.

5. Кәсіпорынның жеке теңгерімі болуға тиісті, өндіріс
және өнімді өткізу шығындарын дұрыс есепке алуы
керек, дер кезінде мемлекеттік органдар алдында
белгіленген тәртіпке сай есеп беріп орыруы керек

6. Кез келген заңды тұлға ретінде оның
ұйымдастырушылық құқықтық формасын білдіретін
атауы болуға тиіс. Кәсіпорынның атауы мен орналасқан
орны құрылтай құжаттарында көрсетілуі керек
1.2 Өндірістік кәсіпорындардың негізгі белгілері
1. Өндірістік кәсіпорынның өзінің меншігінде, 4. Кінәлі жаққа талап қоюға
шаруашылық жүргізуінде немесе оралымды құқығы (мүмкіншілігі) бар,
басқаруында оқшауланған мүлкі болуға тиіс; сонымен қатар сотта жауапкер
2. Кредиторлармен қарым-қатынаста, бола алады;
сонымен қатар бюджет алдында 5. Өндірістік кәсіпорынның жеке
міндеттемелерін орындамаған жағдайда, теңгерімі болуға тиісті, өндіріс
кәсіпорын міндеттемелері бойынша өзінің және өнімді өткізу шығындарын
мүлкімен жауап беруге қабілетті болады; дұрыс есепке алуы керек, дер
3. Өз атынан шаруашылық айналымда жауап кезінде мемлекеттік органдар
беруге қабілетті болады, яғни шаруашылық алдында белгіленген тәртіпке
әріптестерімен, өндірістің барлық сай есеп беріп отыруы керек;
факторларын (шикізат, материалдар, отын, 6. Кез-келген заңды тұлға
энергия) тұтынушылармен, заңды ретінде оның
тұлғалармен және жеке тұлғалармен ұйымдастырушылық –құқықтық
заңнамаға сәйкес азаматтық – құқықтық формасын білдіретін атауы
келісімдер жасай алады.; болуға тиіс.
1.3 Меншік нысандары, ұйымдық-құқықтық нысандары
бойынша кәсіпорын түрлері

1. Меншік формасына байланысты:

Жеке меншiк Мемлекеттік меншік:

Республикалық Коммуналдық
меншiк меншiк
2. Мемлекеттiк кәсiпорындарға:
шаруашылық жүргiзу құқығына
негiзделген;
оралымды басқару құқығына
негiзделген (қазыналық
кәсiпорын) кәсiпорындар жатады.
3. Өз қызметiнiң негiзгi мақсатына
байланысты кәсіпорындар:
- коммерциялық ұйым (табысын
келтiрудi көздейтiн)
- коммерциялық емес ұйым (пайда
келтiре алмайтын және алынған таза
табысын қатысушыларына
үлестiрмейтiн ұйым, заңды тұлға бола
алады).
4. Салалық қызметіне байланысты
кәсіпорындар
- материалдық өндіріс - өнеркәсіп, құрылыс,
ауыл шаруашылығы, транспорт;
- материальдық емес өндіріс (қызмет көрсету)
– денсаулық сақтау, білім беру, сауда, ғылым,
мәдениет аясы болып жіктеледі.
5. Кәсіпорыннан жалақы алатын
жұмысшылардың саны мен
жарғылық капиталының
мөлшеріне байланысты
кәсіпорындар:
- шағын,
- орта
6.Ұйымдық-құқықтық формасына
байланысты кәсіпорындар:

- шаруашылық серіктестік,
- акционерлік қоғам,
- өндірістік кооперативтер,
- шаруа қожалықтары болып
бөлінеді.
1.3 Кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық формалары

Кәсіпорынның шаруашылық механизмі дегеніміз ұйым дамуының
стратегиялық және ағымдық мақсатына қол жеткізу үшін шаруашылық
қызметіне әсерін тигізетін экономикалық қызығушылықтарды басқару
формаларының, әдістерінің және құралдарының жиынтығы.
Коммерциялық емес ұйымдардың құрамына мыналар жатады:
Мекеме.
Қоғамдық бiрлестiктер.
Қоғамдық қор. Тұтыну кооперативi. Селолық тұтыну кооперативтерi
Өзара сақтандыру қоғамдары
Дiни бiрлестiк.
Жеке кәсiпкерлердiң және (немесе) заңды тұлғалардың қауымдастық
(одақ) нысанындағы бiрлестiгi.
Қауымдастық
Коммерциялық
ұйымдардың құрамына
мыналар жатады:

1.Шаруашылық серiктестiктер
мынадай формада болады:
толық серiктестiк,
сенiм серiктестiгi,
жауапкершiлiгi шектеулi
серiктестiк,
қосымша жауапкершiлiгi бар
серiктестiк.
2. Акционерлiк қоғам.
3. Өндiрiстiк кооператив.

Ұқсас жұмыстар

Кәсіпорын шаруашылық объектісі, экономикалық жүйенің негізгі буыны

Кәсіпорынның кәсіпкерлік қызметін ұйымдастыру

Экономикалық жүйелердің үлгілері

Кә сіпкерліктің мә ні мен мазмұ ны негізгі функциялары

Өндірістік кооперативтер

Аудиттің түрлері

МЕНЕДЖМЕНТТЕГI ЖҮЙЕЛІ ЫҚПАЛ

Логистикалық жүйе

Кәсіпкерлік мәні, түсінігі, негізгі түрлері және ұйымдастырушылық нысандары

Жеке тұлға басқарудың субъектісі

Пәндер