Басқарудың экономикалық әдістері

Презентация қосу

Басқарудың экономикалық
әдістері
1. Экономикалық әдістердің басқару әдістер
жүйесіндегі орны
2. Басқарудың экономикалық әдістерінің жіктемесі
Сұрақ 1. Экономикалық әдістердің басқару
әдістер жүйесіндегі орны
Басқару әдістері – алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін
басқарушылық іс-әрекетті жүзеге асыру тәсілдері

әдістер жүйесінің негізін құрайды

Жалпығылыми әдіснама

Мәселелерді шешуге қатысты Мәселелерді шешуге
жүйелік тәсілдеме қатысты кешенді тәсілдеме
Жүйелік тәсілдеме басқарушылық Кешенді тәсілдеме – бұл басқару
мОләселелерді реттеу
мүмкіндік тәсілі ретінде
береді: м
Оләселесін
көп қде
арастыруды ң айры
ңгейлі бас қаруқша
қ• олданылады формасы
Шешімнің мақсаттарын жүйесіндегі стратегиялық
анықтау; жоспарлауда
• Нұсқаларды айқындау; қолданылады.
• Мәселенің шешілуіне ықпал
ететін элементтер,
факторлардың
байланыстарын анықтау;
• Мәселенің туындауына
әкелген факторлар мен
себептерді айқындау.
Әдістер түрлі белгілер бойынша жіктеледі:

•Қолдану ауқымы бойынша — компанияның тұтастай іс-әрекетіне
қолданылатын жалпы және осы компанияның жекелеген бөліктеріне
қатысты жеке;
•Қолдану саласы бойынша — орталық басқаруда, сауда-саттықта,

өнеркәсіп, білімде және т.б.;
•Ұйым өміріндегі ролі бойынша — дағдарыстан шығару әдістері,

тұрақтандырушы, дамытушы және т.б.;
•Ықпал ету дәрежесі бойынша — тікелей және жанама;

•Басқару білімін қолдануы бойынша — басқару теориясы мен
практикасының әдістері;
•Басқарушылық функциялар бойынша — болжамдау, жоспарлау,
ұйымдастыру, үйлестіру, бақылау әдістері;
•Басқарудың нақты объектілері мен алға қойылған өндірістік міндет

бойынша.
Директивті басқару Индикативті басқару әдістері
әдістері — басқару — елдің әлеуметтік-
экономикалық саясаты, елдің
субъектісінің басқару жағдайы мен дамуына ықпал
объектісінің міндетті ететін параметрлер,
орындауына жататын индикаторларға сүйенетін
директива, бұйрықтарды әдістер (экономиканың
әзірлеуіне негізделеді. тиімділігі, қаржы жағдайы,
тауар нарығы, бағалы қағаз
нарығы, бағалар,
жұмысбастылық,
сыртқыэкономикалық
байланыстар және т.б.)
Модельдеу – бұл басқару процестерінде қолданудың
кең саласы (онда шешім қабылдауда жүйелік және
кешенді тәсілдемені талап ететін күрделі мәселелер
шешіледі)

Мәселе алға Өндіріс моделі Шынайлыққа теориялық және Алынған мәліметтерді
Т ә жірибеде қолдану
шығарылады қалыптасадыэксперименталды талдау жасалады талдау

Басқару мәселелерін шешу барысында келесі модельдер кең тарауға ие
болды : ойындар теориясы, кезекке тұру теориясы, сызықтық
бағдарламалау, экономикалық талдау теориялары
БЭӘ жүйесі 2 • Тікелей экономикалық
есеп кеңейтілген ұдайы
әдістер тобын өндірісті қамтамасыз ету
қамтиды: тікелей үшін материалдық, еңбек
орталықтанған есеп және қаржылық ресурстарды
және шаруашылық орталықтанған жоспарлы
директивті бөлу және қайта
есеп (алғаш рет бөлуге негізделген;
экономикалық • Шаруашылық есеп құн
әдістердің қажеттілігін категорияларын пайдалану,
Ф.Тейлор және өнімді өндіру және өткізуде
нәтижелер мен шығындарды
А.Файоль) салыстыруға негізделген.
Басқару әдістері

Әлеуметтік-
Экономикалық
Ұйымдық- психологиялық
тағайындау
(әкімшілік)
Атқарушыларды
Еңбекақы төлеу
мотивациялау
және сыйақылау
жүйесі
Қажеттіліктерді
қанағаттандыру
Мотивациялау жүйесінің негізі Басқару объектісіне алға
болып табылады; қойылған міндеттерді орындау
Басқару объектісіне өзінің құралдары мен әдістерін
экономикалық мүдделерін таңдауға мүмкіндік береді;
орындау шартын қояды; Басқару объектісіне біртіндеп
Басқарылатын объектіні және ұзақ мерзім ықпал етеді;
басқарушы орган үшін қажетті Заң бұзушылық барысында
бағытта әрекет етуге айыппұлдарды қамтымайды,
итермелейді; бірақ басқару объектісінің
экономикалық мүдделеріне
теріс әсер етеді
Басқарудың экономикалық
әдістері 3 деңгейде қолданыла
алады

Кәсіпорын (ұйым) Жекелеген жұмысшы
макродеңгей
деңгейі деңгейінде

• болжамдар; •Шаруашылықты жоспарлы • сыйақылау әдістері
• ұлттық бағдарламалар; жүргізу; (еңбекақы, премия)
• мемлекеттік •Шаруашылық есеп; • жазалау әдістері
тапсырыстар; •Еңбекақы төлеу жүйесі; (айыппұлдар).
• салық саясаты; •Экономикалық талдау;
• баға саясаты; •Баға белгілеу;
•Бағалы қағаздар тетігі
• инвестициялық саясат;
• қаржы-несиелік саясат.
ШАРУАШЫЛЫҚТЫ ЖОСПАРЛЫ ЖҮРГІЗУ

Экономикалық даму жоспары – төмендегілер арасында
балансты қамтамасыз етудің негізгі формасы

Тауарға деген нарықтық сұраныс

Қажетті ресурстар

Өнімдер мен қызметтердің өндірісі
ШАРУАШЫЛЫҚ ЕСЕП

Бұл – келесілерге негізделген шаруашылық жүргізу әдісі:
Кәсіпорынның өнім өндіру шығындарын шаруашылық іс-
әрекет
Тауар нәтижелерімен
ға деген нарықтық ссалыстыру
ұраныс

алынған табыстар есебінен өндіріс шығындарын толық өтеу
Қажетті ресурстар
Өндірістің рентабелділігін қамтамасыз ету

Жұмыскерлердің еңбек нәтижелеріне материалды
Өнімдер менққызы ғушылығңыөндірісі
ызметтерді

Ресурстарды жұмсаудағы үнемдеу
ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУ

Бұл – еңбек іс-әрекетінің негізгі мотиві мен жұмыс күші
құнының ақшалай өлшеуіші
ЕҢБЕКАҚЫНЫҢ НЕГІЗГІ ФУНКЦИЯЛАРЫ
Тауарға деген нарықтық сұраныс
Ұдайы өндірістік – жұмыс күшінің ұдайы өндірілу мүмкіндіктерін
қамтамасыз ету

Ынталандырушы – өндірісті
Қажетті ң дамуына қызығушылықты арттыру
ресурстар

Әлеуметтік – әлеуметтік әділдік қағидасын іске асыруға ықпал етеді
Өөнімдер
Есептік- мен– қөызметтерді
ндірістік нім бағасынң өқндірісі
алыптастыру процесіндегі адам
еңбегінің қатысу үлесін, өндірістің жалпы шығындарындағы оның үлесін
сипаттайды
Жұмыскерлер еңбегін ықталандырудың формалары: материалды сыйақылау,
материалды жазалау, моральдық сыйақылау, моральдық жазалау
Мүмкіндік береді:
өндіріс резервтерін айқындау;
айыппұл санкцияларының алдын алу;
тауарлы-материалды құндылықтар мен қол ақшаны

неғұрлым тиімді пайдалану
Кіріс және шығысты, өнім бағасы мен өзіндік құнын
өлшеудегі экономикалық құрал мен тауарлы-
ақшалай қатынастардың реттеушісі болып
табылады
Акция (үлестің болуы);
Облигация (бекітілген пайыз түрінде табыс алу
құқығын береді);
Вексель (бір тұлғаның екіншісіне ақшалай
міндеттемесін сипаттайтын борыштық құжат)
Бұл билік пен тәртіпке негізделетін
басқарылатын жүйеге басқарушылық ықпал ету
тәсілдері

Заңнамалық актілер жүйесін

Нормативтік және әдістемелік
қамтиды құжаттар жүйесін

Оперативті басқару жүйесін
басқарылатын объектіге тікелей және жылдам
ықпал ету;
атқарушылардың туындаған жағдайды бірауыздан
шешуі;
бұйрықтар мен тағайындауларды міндетті орындау
Әкімшілік ықпал ету формалары

Ұйымдық ықпал ету – басқарудың барлық Бұйрықтық ықпал ету –
элементтерінің өзара әрекеттестігін өндіріс барысындағы
қамтамасыз етеді, ұйымдық құрылым мен ауытқуларды реттеу және
басқару құрылымын тұрақты түрде жою
жетілдіруге бағытталған

Бұйрық;
Ұйымдық регламенттеу Ұйымдық нормалау Тағайындау;
Қаулы;
Кеңес;
Бұйрық нақты әрі қысқа болуы тиіс;
Бұйрықтың кімге арналатыны анық болуы тиіс;
Берілген бұйрықтың атқарушыларға түсінікті

болғаны мен олардың меңгергенін тексеру керек;
Бұйрықтағы тапсырма мерзімі болуы тиіс;
Бұйрық бақылау және тексеріспен қатар жүруі

тиіс
Басқарудың әлеуметтік-психологиялық
әдістері

Бұл психология мен социология заңдылықтарын пайдалануға
негізделетін басқарушылық ықпал ету тәсілдері

Ықпал ету ауқымы мен формалары бойынша

Социологиялық әдістер – адамдар тобы
Психологиялық әдістер –
мен олардың бірлесіп әрекет етуі
нақты адам тұлғасына
барысындағы өзара әрекеттестікке
бағытталған
бағытталған
\ Ададамдар мотивациясын
Ұжымдағы өндірістің түпкілікті
нәтижелерімен
қызметкерлер орнын байланыстыру;
бекіту; Тиімді
Лидерлерді анықтап, коммуникацияларды
олардың қолдауын қамтамасыз ету;
қамтамасыз ету; Ұжымдағы жанжалдың
шешілуін қамтамасыз ету
Басқарудың социологиялық әдістері

•Әлеуметтік жоспарлау;
•Зерттеудің ссоциологиялық әдістері;
•Әріптестік;
•Бәсеке;
•Жанжалды басқару;
•Әңгімелесу
Басқарудың психологиялық әдістері

•Психологиялық жоспарлау;
•Тұлға типтері (ұйымдастырушы, сарапшы,
инженер, шығармашылық тұлға, интуитивті);
•Темперамент (сангвиник, флегматик,
холерик, меланхолик);
•Мінез-құлық сипаты (экстраверт,
интроверт);
•Психологиялық ықпал ету әдістері

Ұқсас жұмыстар

Басқару әдістері

Менеджмент әдістері

БАСҚАРУ ФУНКЦИЯСЫ

Басқарудың әлеуметтік – психологиялық әдістері жайлы

Әкімшілік - құқықтық нысандар мен басқару әдістер ұғымы

Туризмдегі экономикалық басқару жүйесі

Басқарудың әлеуметтік – психологиялық әдістері

Басшылық билік және ықпал

Қазақстан Республикасының қаржыны басқаруды ұйымдастыру және қаржыны басқаруды жетілдірудің қажеттілігі

Қаржы саясаты және қаржы механизмі

Пәндер