Ұйымдастыру менеджмент функциясы ретінде

Презентация қосу

Ұйымдастыру
менеджмент функциясы
ретінде
1. Ұйымдастыру функциясының мазмұны.
2. Басқарудың ұйымдастырушылық
құрылымының түрлері: сызықтық,
функционалдық, сызықтық-функционалдық
(штабтық), матрицалық, жобалық
3. Өкілеттілік шектері. Делегирлеу, өкілеттіктер
және жауапкершілік
• Ұйымдастыру басқару • Бұл басқарудың өзге
функциясы ретінде функцияларының өзара
көзделген жоспарды іске байланысын қамтамасыз
асыруға бағытталған. етіп, олардың тиімділігін
арттырушы функция.
• Ұйымдастыру – ұйымдық
құрылымды анықтау, • Ұйымдастыру көптеген
бөлімшелерге мәселелерді үйлестірумен
тапсырмаларды анықтау, байланысты функция.
нақты жұмыс үшін
адамдарды іріктеу, өкілеттік
пен жауапкершілік беру.
Кесте 1 – Ұйымдастыру барысындағы маңызды аспектілер

1 Басқарудың ұйымдық Бөлімшелерді бөлу, олардың құрамын,
құрылымын қалыптастыру міндеттері мен функцияларын анықтау
2 Ұйымдағы өзара қатынасты Құрылымдық бөлімшелер мен
анықтау (горизонталды, жекелеген тұлғалардың құқық,
вертикалды) міндеттері және жауапкершіліктері
анықталуы тиіс
3 Осы өзара қатынастарды Бұйрық беру, яғни бағыныштыларға
қамтамасыз ету бұйрық ету актілерін жеткізу
Ұйымдастыру функциясын жүзеге
асыру

Бастапқы
Соңғы нәтиже
нәтиже

Жоспарлауды жүзеге асыру нәтижелері Іс-әрекет нәтижесі

Ұйымдастыру барысында
жоспарлау арқылы біз Әрекет ету процесін тиімді
мақсаттар жүйесіне, жүзеге асыруға қабілетті
қаржылық, материалдық және нақты ұйымдарды құру
өзге ресурстар құрамын
білеміз
• Әкімшілік-ұйымдық • Оперативті басқару:
басқару: 1. Бекітілген жоспарға сәйкес
1. Кәсіпорын құрылымын фирманың қызмет етуін
анықтайды қамтамасыз етеді
2. Бөлімшелер арасында өзара 2. Нақты алынған нәтижелерді
байланыстарды орнатып, жоспармен салыстырады
функцияларды бөледі 3. Ағымдағы жоспарлаумен
3. Басқару аппараты тығыз байланысты болады.
жұмыскерлері арасында
құқықтар мен міндеттерді
анықтайды
• Басқарудың • Фирманың ұйымдық
ұйымдық құрылымы құрылымы - фирма
– басқару шешімдерін және оның
негіздеу, әзірлеу, бөлімшелерінің
қабылдау және іске алдына қойылған
асыру барысында міндетке сәйкес өзара
өзара байланысты байланысты
мамандандырылған бөлімшелерді
функционалды ұйымдастыру
бөлімшелердің
жиынтығы
Ұйымдық модель – бұл бөлімшелерді қалыптастыру, өкілеттікті делегирлеу ж әне
жауапкершілік бөлу қағидасы

функционалды модель Бір бөлімше = бір функция

процестік модель Бір бөлімше = бір процесс
Бөлімшелерді
қалыптастыру
қағидалары матрицалық модель Бір процесс немее бір жоба = түрлі
функционалды бөлімшелерден
қызметкерлер тобы

Контрагентке Бір бөлімше = бір контрагент
бағдарланған модель (клиент немесе клиенттік топ,
жабдықтаушы, мердігер және т.б.
(Мысалы, сатып алушылар саны
қатты шектеулі болса, онда «бір
бөлімше = бір клиент» моделін
қолдану керек)
Бұл – өз қолында барлық Әр буын мен әр бағынышты бір
басқару функцияларын жетекшіге ие болып, бір арна арқылы
шоғырландыратын, барлық басқару бұйрықтары өтеді;
барлық өкілеттілікке ие Басқарушылық буындар басқарылатын
басшы әр құрылымдық объектілердің тұтас іс-әрекетінің
бөлімшенің басында нәтижелері үшін жауапты болады;
болуымен сипатталатын Шешімдер «жоғарыдан төменге»
беріледі;
құрылым.
Төменгі буын басшылары жоғарғы
басшыға бағынады;
Бір ауыздылық қағидасы –
мен бағыныштылар тек бір жетекші
бұйрығын орындайды;
Жоғарғы басқарма төменгі буындағы
бағыныштыла тікелей басшысыз атқарушыларға
р
бұйрық бере алмайды.
Жетекші

Сызықтық атқарушылар

Атқарушылар

Сурет 1 - Сызықтық басқарушылық құрылым
Кесте 2 – Сызықтық ұйымдық құрылымның
артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтар Кемшіліктер
Жауапкершілікті жәнеЖетекшіге қойылатын жоғары
өкілеттікті нақты бөлу кәсіби талаптар
Қарапайым бақылау Атқарушылар арасындағы
күрделі коммуникациялар
Шешім қабылдаудың жылдамЖетекшілер мамандануының
әрі экономикалық формалары төмен деңгейі
Қарапайым иерархиялықБасқарудың авторитарлы стилі
коммуникациялар;
Дербес жауапкершілік Жетекші жүктемесінің
ауқымдылығы
• Функционалды басқару Функционалды басқару
құрылымы - бұл құрылымын пайдалану
бөлімшелер блоктарға саласы:
біріктірілетін ұйым іс- • Бір өнімді кәсіпорындар;
әрекетінің негізгі • Күрделі және ұзақ
бағыттарына сәйкес инновациялық жобаларды
құрылған құрылым іске асыратын кәсіпорындар;
• Ірі мамандандырылған
кәсіпорындар;
• Ғылыми-зерттеу ұйымдары;
• Тар мамандандырылған
кәсіпорындар.
Кесте 3 – Бөлімше блоктары

1 Өндірістік блок • өнім өндіру және қызмет көрсетумен айналысатын
негізгі бөлімшелер;
• негізгі бөлімшелердің қызмет етуін қамтамасыз
ететін көмекші бөлімшелер;
• негізгі және көмекші процестерге қызмет к өрсетуші
бөлімшелер;
• өнімнің тәжірибелі үлгілері дайындалатын
эксперименталды бөлімшелер

2 Басқарушылық блок • өндіріс алды бөлімшелер (НИОКР және т.б.);
• ақпараттық (кітапхана, мұрағат);
• маркетингтік зерттеу, өткізумен байланысты
сервистік бөлімшелер;
• әкімшілік;
• кеңесуші

3 Әлеуметтік блок Әлеуметтік сала бөлімшелері – сауықтыру
орталықтары, балалар мекемелері, демалыс базалары
Басқарма

НИОКР Жабдықтау Өндіріс

Қаржылық Қорларды Дайындаушы
зерттеулер жоспарлау
Өндірістік Механикалық
Сатып алу өңдеу
зерттеулер
Тәжірибелі- Жинау
конструкторлық
жұмыс

Сурет 2 - Функционалдық басқарушылық ұйымдық құрылым
Кесте 4 – Функционалды басқару құрылымының
артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтары Кемшіліктері
Бөлімше жетекшілерінің кәсіби Өнім, жоба бойынша бірегей
мамандануы техникалық басқарманың жоқтығы

Қате болжам тәуекелінің төмендеуі Түпкілікті нәтиже үшін дербес
жауапкершіліктің төмендігі

Мамандардың жоғары беделі Жалпы процесс пен жеке жобаны
бақылаудың күрделігі

Үйлестірудің жоғары мүмкіндігі Өкілеттілік шекарасы мен
жауапкершіліктің айқын болмауы
Бірегей инновациялық саясатты
қалыптастыру қарапайымдылығы
Мұнда вертикалды байланыстар
жіктеледі:
1. Негізгі (сызықтық) – ол арқылы
жееткші жұмысшыларды тікелей
• Сызықтық- басқарады. Сызықтық байланыстар
функционалды жоғарыдан төменге бағытталған және
құрылым сызықтық бұйрықтар, жарлық арқылы реттеледі.
және функционалды 2. Қосымша (функционалды) –
құрылымдардың кеңесуші сипатқа ие. Ол арқылы
артықшылықтарын ұйымдық бөлімшелер өз өкілеттілігіне
қамтиды. Оны қатысты төменгі деңгей
қалыптастыру үшін жұмысшыларына тапсырма бере алады.
Бұл құрылымды өнімнің шектеулі
шахталық қағиданы ассортиментін шығаратын шағын
қолданады. ұйымдарда қолданған жөн.
Кәсіпорын
жетекшісі

Функционалды
қызмет
Функционалды
қызмет Сызықт Сызықт Сызықт
ық ық ық
Функционалды бөлімше бөлімше бөлімше
қызмет
Функционалды
қызмет

Сурет 3 - Сызықтық-функционалдық (штабтық) ұйымдық
құрылым
Кесте 5 – Сызықтық-функционалды басқару құрылымының
артықшылықтары мен кемшіліктері

Артықшылықтар Кемшіліктер
1. Ұйым жетекшісінің түпкілікті 1. Пайда алу жауапкершілігі
нәтиже үшін жауапкершілігін кәсіпорын жетекшісінің мойнында
арттырады
2. Барлық жұмыс күшінің тиімділігін 2. Функционалды бөлімшелер іс-
арттыруға ықпал етеді қимылының келісімділігі күрделі

3. Кәсіби бағдарды жеңілдетеді 3. Шешім қабылдау және шешу
процесі бәсең

4. Қызметкерлердің мансаптық 4. Құрылым иілмелі емес, себебі
жоғарылауына жағдай жасайды көптеген қағида және ереже негізінде
әрекет етеді
5. Әр бөлімше мен атқарушы іс-
әрекетін бақылауды жеңілдетеді
Сызықтық құрылымға сәйкес
(вертикальді) ұйым іс-әрекетінің
жекелеген салалары бойынша
Матрикалық басқару басқару құрылады : НИОКР,
құрылымы сызықтық өндіріс, өткізу, жабдықтау және
т.б.
және бағдарламалы-
мақсатты құрылымдарды
Бағдарламалы мақсатты
құрылымға сәйкес
біріктіру жолымен (горизонтальді) бағдарламаларды
құрылады. (жоба) басқару орын алады.

Матрицалық құрылымдар қолданылатын салалар:
1.Ғылыми-зерттеу жұмысы елеулі көп салалы кәсіпорындар;
2.Холдингтік кәсіпорындар.
Басқарма

Функционалды А өнімі Б өнімі

НИОКР Жабдықтау Жабдықтау

Персонал Өндіріс Өндіру

Қаржы Өткізу Өткізу

Сурет 4 - Матрицалық ұйымдық құрылым
Кесте 6 – Матрицалық басқару құрылымының артықшылықтары ме
кемшіліктері
Артықшылықтары Кемшіліктері
Өнім (жобалар) бойынша нақты Сызықтық және функционалды
бөлінген жетекшілерге қойылатын жоғары
талаптар
Негізгі бөлімшелердің иілмелігі мен Коммуникацияға қойылатын жоғары
бейімділігі талаптар
Бөлімшелердің шаруашылық және Бірегей шешім қабылдауда қиындықтар
әкімшілік дербестігі мен ұзақ уақыт келісу

Функционалды жетекшілержің жоғары Дербес жауапкершілік пен
кәсіби біліктілігі мотивацияның әлсіреуі

Басшының ұжымдық басқару стилі – Ымыраға келу қажеттілігі мен
қолайлы қауіптілігі
Бірегей саясатты әзірлеу және жүзеге Сызықтық жетекшілер екі реттік
асырудың қарапайымдылығы бағынуына байланысты олар мен
функционалды басшылар арасында
жанжалдың туындауы
• Басқаруда жоба – бұл, Олар қолданылады:
жұмыс аяқталғаннан • Жаңа кәсіпорын құру
кейін жойылатын барысында;
уақытша бөлімше. • Жаңа инновациялық
• Мәні: ғылыми және өнімді құру барысында;
тәжірибелік эксперимент
жүргізу, жаңа өнім, • Мекеме, еншілес фирма,
технология түрін игеру, филиал құру барысында.
ол үнемі тәуекел және
қаржылық шығындармен
байланысты болады.
• Осындай ұйым жобалық
ұйым деп аталады.
Басқарма

Өндіріс Жабдықтау Өткізу

Жоба
басқарма
сы
Қорларды Жарнам
Механикалық
жоспарлау а
өңдеу

Жабдық
Жинау Сатып алу тау

Сурет 5 – Жобалық ұйымдық құрылым
Кесте 7 – Жобалық басқару құрылымының артықшылықтары мен
кемшіліктері

Артықшылықтар Кемшіліктер
Жоғары деңгейдегі иілмелілік пен Үйлестіру тетігі күрделі
бейімділік
Қате шешім қабылдау тәуекелінің Екі реттік бағыныштылық есебінен
төмендігі жанжалдың туындау мүмкіндігі
Функционалды бөлімше Жекелеген жоба бойынша
жетекшілерінің кәсіби мамандануы жауапкершіліктің нақты болмауы

Өңірдің ерекшелігін ескеру мүмкіндігі Жалпы жоба бойынша бақылаудың
күрделігі
Жауапкершілік саласының бөлінуі Функция және жобалар бойынша
бақылауды әртараптандыру қажеттілігі
Функционалды бөлімшелердің кадрлық
оқшаулығы
Бірауыздылық негізінде жобаны
нысаналы басқару
• Өкілеттік - ұйым • Өкілеттіктер тұлғаға
ресурстарын пайдалану, емес, лауазымға
дербес шешім беріледі.
қабылдау, бұйрық беру,
басқарушылық
шешімді жүзеге Бағыныштыға
асырудың шектеулі өкілеттік беріңіз
құқығы мен
жауапкершілігі.
Кесте 8 – Өкілеттіктер 2 жалпы типтер арқылы бейнеледі:
Сызық -Басшыдан бағыныштыға тікелей Бір ауыздылық қағидасы - жұмысшы
тық беріледі, кейіннен тізбек бойынша өкілеттікті тек бір басшыдан алып,
өкілетт өзге бағыныштыларға беріледі; соған жауапты болуы тиіс.
іктер -Сызықтық өкілеттікке ие жетекші Басқарушылық нормасы — бұл
өзге жетекшілермен келісусіз аталмыш жетекшіге тікелей бағынатын
белгілі мәселелерді дербес жұмысшылар саны
қабылдауға құқылы (мысалы,
әскери ұйым иерархиясы. Алайда,
ұзақ тізбекте ақпарат алмасу
бәсеңдейді)

Штабт Өкілеттіктер ұйымға кеңесу Ұсыныстық өкілеттіктер – оларды
ың немесе қызмет көрсету иеленуші қажет болған жағдайда
өкілетт сипатындағы мәселелерді шешу мұқтаждарға кеңес бере алады.
іктер үшін бір ауыздылық қағидасын Үйлестіруші өкілеттіктер бірлескен
бұзбай-ақ мамандарды шешім қабылдаумен байланысты
пайдалануға көмектеседі болады.
Бақылау-есептік өкілеттіктер -оны
иеленушілер ресми бекітілген шеңберде
жетекшілер мен атқарушылар іс-
әрекетін тексеру мүмкіндігін береді
• Басқарушылық құрылым • Делегирлеу – жетекшінің
шеңберінде субъектілер өзінің қызметтік
арасында құқықтар, функцияларының белгілі
міндеттер мен бөлігін бағыныштыларына
жауапкершілікті оңтайлы беру процесі (олардың
бөлу және қайта бөлу орын әрекетіне белсенді
алады. Қағидалары 1920 араласусыз).
жж. П.М.Керженцевпен
өңделген аталмыш процесс
«ұйымдық өкілеттікті
және жауапкершілікті
делегирлеу» атауына ие
болды.
Күнделікті Маманданған Маңыздылдығы Дайындық
жұмыс іс-әрекет төмен мәселе жұмысы

Делегирлеуге болатын салалар

Делегирлеу

Делегирлеуге болмайтын салалар

Ұйым Қызметкерлер Қатаң
Мақсатты Шешім Тәуекелді
саясатын ді басқару, сенімді
анықтау қабылдау мотивация міндет
әзірлеу істер
Өкілеттікті Кесте 9 – Өкілеттікті
делегирлеу делегирлеу

Өкілеттікті делегирлеудің Оны қолданбау себептері
артықшылықтары
Жетекшінің жеке қатысуын талап ететін Өзге қызметкерлер өкілеттігіне күмән
міндеттермен айналысу мүмкіндігі тудыру, тапсырылған істі нашар орындау
қорқынышы
Кәсіпорын дамуының стратегиялық Билік пен лауазымынан айырылу
мәселелеріне шоғырлану қорқынышы
Бұл шығармашылық және белсенді Бағыныштыларға сенбеу, олардың
жұмыскерлерді мотивациялаудың жақсы қабілеттіліктерін төмен бағалау
тәсілі
Бұл білім алудың жақсы тәсілі Өзін асыра бағалау
Бұл кәсіптік мансап тәсілі
Жіктелуі:
Жауапкершілік - бұл: - жеке жауапкершілік (өз әрекеттеріне
- өз шешімдері мен үшін жауап беру міндеті);
әрекеттерінде шешімге - өзгенің жауапкершілігі (өзгелердің
қатыстылардың мүдделерін әрекеттері үшін жауап беру міндеті);
ескеруге даярлығы;
- өз әрекеттеріне жауап беру - өзінің алдындағы жауапкершілік (тәртіпті
даярлығы; орнатушы мен атқарушы бір адам
- тапсырманы болатын жағдай);
орындаушылар әрекеттеріне - сыртқы жауапкершілік (кәсіпорын іс-
жауап беру даярлығы әрекетінің сыртқы факторларына
қатысты);
- ішкі жауапкершілік (кәсіпорынның ішкі
факторларына қатысты);
- кәсіпорын алдындағы жауапкершілік
(кәсіпорын мен оның меншік иелеріні ң
мүдделерін ескеру ).

Ұқсас жұмыстар

Педагогикалық менеджменттің функциялары туралы

Педагогикалық менеджменттің құрылымдары

ҚАЗАҚСТАНДА МЕНЕДЖМЕНТТІҢ ДАМУЫ

Педагогикалық менеджменттің функциялары

Басқару əдістері

КӘСІПТІК ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ МЕНЕДЖМЕНТ

Басқару ғылымының пәні мен әдісі

Ғылыми басқару

Баскару алгоритмі

Басқару функциялары

Пәндер