Антика философиясының кезеңдері
Презентация қосу
1. Антика философиясының кезеңдері.
2. Ежелгі Грекияның философиялық
(сократқа дейінгі) мектептері.
3. Класикалық философия.
4. Эллиндік және римдік философия.
І. Демократиялық – б.з.д.VII-Ү ғғ.;
ІI. Классикалық (сократтық) -
б.з.д. Vғ.ортасы – б.з.д. - IV ғғ. аяғы;
III. Эллиндік - б.з.д. ІҮғ. – б.з.д.
ІІғ.;
IV. Римдік - б.з.д. Іғ. – б.з.
Үғ.
Бұл философияның гүлденуіннің материалдық
негізі полистердің экономикалық (қалалық, сауда-
кәсіптік) дамуы болды;
Ежелгі грек философиясы материалдық өндіріс
процесінен қол үзіп, дербес қауымдыққа айналды;
ой еңбегі мен дене еңбегі бөліне бастады;
Ғарыштық (космоцентризм) идеясы өзекті мәселеге
айналды;
Философия дамуының соңғы кезеңінде
ғарышкінділік идеясы мен антропокінділік
(антропоцентризм) идеясы араласып, біріге
бастады;
Құдайлардың болуы күмән туғызбады;
Ежелгі грек құдайлары табиғаттың бір бөлігі болып
саналып, адамға жақын болды; адам табиғат
бөлігі.
I. Мифологиялық кезең – б.д.д. VII ғ.
Табиғат пен әлем туралы түсінік
әмбебаптық қауымдық-рулық формация түрінде
түсіндіру. Құл иеленушілік, ақыл және дене
еңбегін бөлу.
II. Классикалық грек философиясы- б.д.д. VI-
IV ғ.
Объекті мен субъектіні айырып қарау. Сезімдік-
матриалдық космос объекті ролінде шығады
Милет мектебі.
Фалес (шамамен б.з.д. 640-560
жж.) – милет мектебінің негізін
салушы, адамзат тарихында аты
аталатын ең алғашқы көрнекті
грек ғалымы, философы.
Бізге қалдырған мұрасы:
- Дүниенің алғашқы бастамасы
(“архэ”) су деп білді;
- Жерді судың үстінде тұратын жазық
диск деп ұғынды;
- Өлі табиғаттың барлық заттардың
жаны бар (гилозоизм) деп санады;
- Әлемнің орталығы Жер деп түсінді;
- Жылдың ұзақтығы - 365 күн
болатынын дәлелдеп бақты;
- Математикада жаңалықтар (Фалес
Анаксимандр (б.з.д. 10-540жж.) -
Фалес шәкірті:
- Алғашқы бастама, дүниенің негізі
“апейрон (-мәңгі өлшеусіз, шексіз
субстанция), барлығы одан пайда
болады, оған айналады;
- Материяның сақталу заңын (заттың
томдық құрылымын) меңзеді: тірі
дүние, барлық заттар
микроскопиялық элементтерден
тұрады;
- Алғаш рет адамдардың эволюция
процесінде жануарлардан пайда
болатынын (Ч.Дарвин ілілімен бұрын)
болжады.
Алғашқы бастама ауа деп білді;
Жер бетіндегі барлық заттар - ауаның
әртүрлі шоғырланған қозғалысының (ауа
қысылғанда суға айналады, одан кейін
лайға, топыраққа, тасқа, және т.б.)
нәтижесі;
Адам жаны (“психэ”) мен “ғарыш жаны” –
ауаны (“пневма”) бірдей, ұқсас –деді;
Құдайды табиғат күштері және аспан
денелерімен барабарлықта қарастырды.
Эфестік Гераклит (шамамен б.з.д. 544-483жж.) – ежелгі
гректік көрнекті философы, материалист, объективтік
диалектиканың негізін салушы:
- алғашқы бастаманы от деп білді;
- диалектиканы ілімінің негізін салды;
“барлығы өзгереді”, дүние әрдайым
қозғалыста, өзгерісте болады;
- “бір өзендегі суға екі рет түсуге
болмайды”;
- табиғаттағы заттар айналыста
болады, ал тарих цикл бойынша
дамиды;
- қоршаған дүниенің
салыстырмалылығын мойындады
(“теңіз суы адам үшін лас, бірақ балық
үшін таза”).
- бәрін жасаушы, бәрін қамтитын
Бар дүниенің алғашқы себебі сан
деп білді;
Дүние сан арқылы танылды,
санда даналық, гармония,
үйлесімділік бар;
Әрбір планета өзінің
Пифагор қозғалысында монотонды
( б.з.д. Ү-ІҮ ғ. (сандық) дыбыс шығарады;
бірінші Адам өлгеннен соң оның жаны
жартысын
басқа денелерге өтетіңіне сенді.
да өмір
сүрген.)
Осы мектептің әйгілі
философтары - Ксенофан,
Парменид, Зенон.
Парменид ( б.з.д. ҮІІ ғ.аяғы -ҮІ
ғғ.) – европалық рационализмнің
негізін салушы болып есептеледі.
Болмыс категориясын енгізді.
Болмысты ол танылатын әлем,
ойлау деп түсінді. Болмыс бар,
бейболмыс жоқ. Ойлау және “бар
болу” бір.
Элейлік Зенон (б.з.д. 480 – 430 жж.) -
Парменидтің шәкірті:
- негативтік, терістеу
диалетикасының негізін салды;
- көптілік пен қозғалысты ойлау
мүмкін емес деді;
- қозғалыстың болмайтынын
дәлелдеуге тырысты;
- Апория – ойлаудағы қиналу,
аң-таң болу, шешілмейтін жұмбақ.
Зенонның атақты апориялары:
«Ахилес пен тасбақа», «Дихотомия», «Жебе»,
«Стадий» және тб.
Атомизм
Левкипп
Демокрит (470 немесе 460 ж.б.э.д.)
(б.э.д.V)
Негізгі қағидалары: барлық материалдық дүние
атомдардан тұрады; атом бөлінбейді, мәңгілік,
өзгермейді, өзіңе-өзі тең, барабар;атомдар мәңгі
қозғалыста болады, атомдар айналымы да бар;
атомдар арасында қуыспен толтырылған кеңістік бар;
атомдарда сапалық қасиет болмайды, олардың түсі,
иісі, дыбысы жоқ, олар бір-біріне өзгермейді; атомдар
ішінде ешқандай да қозғалыс болмайды, атомдар шар
тәрізді. Бұрышты, қармақ, тб. формада болады.
Әлем атомдардан тұрады
ВИДИКТЕР
Софистер - «даналық
ұстаздар».
Б.з.д. Ү-ІҮғғ. бірінші жарсытысында өмір
сүрген. Протагор, Горгий, Гиппий, Продик,
Антифонт, Критий және тб.
Протагор (б.з.д. 481-411) – атақты аға
софист. Оның атақты кредосы: “Адам
– барлық тіршіліктің, нәрсенің
өлшемі, өмір сүрушілер үшін өмір
сүру, өмір сүрмейтіндер үшін өмір
сүрмеу”.
Софист Горгий көзқарастары:
- ештеңе жоқ;
-егер бір нәрсе бар болса, оны да білуге
болмайды;
-Огер оны білген күнде де, оны тануға
болмайды.
Антикалық мағынадағы
Сократдиалектиканың
(б.э.д.469 – 399 жж.)
негізін салушы,
ақиқатты анықтауда «майевтика»
әдісін, индуктивтік әдістің де
негізін салды.
Сократтың айтқан нақыл
сөздері:
“өзіңді өзің танып біл”;
“мен өзімнің түк
білмейтінімді білемін,
кейбіреулер оны да
білмейді”;
“өмір сүру үшін тамақ жеу
керек, бірақ тамақ жеу үшін
өмір сүрмеу керек”;
“жамандық-жақсылықтың
не екенін білмеуден
Сократ ДИАЛЕКТИКАНЫҢ негізін
салушы
Ақиқат
Мейрмандық Сұлулық
Платон (б.э.д.427 - 347 жж.) - шын аты
Аристокл, Сократ
Идеяштуралы
әкірті. ілім,
идеализмнің негізін салушы.
Нақыл сөздері:
•Біреуге өкпелегеннен гөрі,
өзіңе өкпелелегенін
дұрысырақ;
•Адамдар өзінің
бақытсыздығына, мүшкіл
халіне құдайды, тағдырды,
кім көрінгенді кінәлайды,
бірақ өз кінәсін
мойындағысы келмейді.
•Кешіру оңай, бірақ ұмыту
қиын.
Платон философиясының тарихи
маңызы:
- тұңғыш рет ұғымдық ойлауды,
диалектиканы, философиялық
категорияларды дүниеге әкелді;
- идеализм философиясының негізін
салды;
- тек табиғатты емес, қоғамды,
мемлекетті терең зерттеді.
Аристотель (б.э.д. 384-322) –
адамзаттың бірінші ұстазы,
Платон шәкірті, Александр
Македонскийдің тәрбиешісі
болған. Аристотель әмбебап
ғұлама-логиканың,
философияның
психологияның биологияның
саяси экономияның, этика,
эстетика, өнер теориясының
және тб. Көптеген
ғылымдардың негізін салды.
«ПЛАТОН менің досым
бірақ АҚИҚАТ
Жан – таниды, айырмашылықты
біледі «ұзақ уақыттар бойы
адасуларда болады»
Аристотель бойынша тән өлімі
жанды мәнгілікті өмір
мүмкіншілігіне босатады.
- теңдесі жоқ философия, ойлау туралы ойлау ілімінің
негізін салды;
- болмысқа категория арқылы анықтама берді;
- философияның 10 категориясын анықтады;
- Платонды сынай келе философиыға жаңа үрдіс берді;
- формальды логиканың негіщін салды;
- мемлекеттің түрлерін зерттеді, саясаттану ғылымынң
ізашары болды;
- дүние мен адамның пайда болуын ғылыми түрде
қарастырды;
- биология мен экономиканың тб. ғылымдардың негізін
салды;
-
Синоптік Диоген (б.з.д. ІҮғ.) – киниктік
философияның теоретигі мен
практигі, әйгілі философ.
Өмір сүру әдісі мен философиясы:
- Бөшкеде өмір сүрген;
- Ұран тастаған: Үйсіз, жұртсыз, отансыз
өмір сүр”;
- “лем азаматы” (космополит) болу;
- Некелікті терістеу;
- Дәстүрлі өмір сүру салтын мойындамау;
- Табиғат заңынан өзне заңға заңдарға бой
ұсынбау;
- Өзі қайыршы бола тұрып, өзінің
тәуелсіздігіне масаттанған;
- Жабайы адам мен хайуанаттар тіршілігін
үлгіге алу, дәріптеу.
Скептиктер
Гректің скептома – жан-жағыма қарай отыра.
Пиррон (360 - 270 гг. до н.э.) пікір
айтудан тартынуға және бір жақты
болуға шақыратын уақытқа шақырды.
Сұрақтар:
1)Заттар қандай? – бізге білу берілмеген
2)Оларға қалай қарау керек? – қолдамау және
теріске шығармау
3)Біз қалай өмір сүруіміз керек? – өз
пікірлерімізден еркін және олардан тәуелді
емеспіз.
Стоиктер
Ерте стоиктер
Зенон Китонский (б.д.д. 332 - 268 ж.ж.)
Клеанф (б.д.д. III ғ.)
Хрисипп (б.д.д. 280 - 208 ж. шамасы)
Кейінгі стоиктер
Плутарх
Цицерон
Сенека – (б.д.д. 4 ж. – б.д. 65 ж.) – қайырымдылық
идеяларын дәріптеді; ең жоғары игілік – адам бақыты.
Үнемі салмақты және қалыпты данышпан
Тағдыр - материяны қозғаушы билік.
Барлық нәрсенің мақсатты себептілігі бар
(«барлығының да мәні бар, тіпті биттің де қажеттілігі
бар»).
4. Кейінгі эллинизм
Неоплатонизм
Плотин Порфирий
(205 - 270 ж. (233 - 304 ж. шамасы)
шамасы)
Неоплатонизм
-Тұлғаның ішкі тыныштығының сақталуы
және оны әртүрлі соққылардан қорғау ілімі
-Платонның негізгі идеяларын Аристотельдің
идеяларын еске ала отырып жүйелеу.
-Платон диалектикасының триадасын
жасау: біртұтастық- ақыл – жан.
Сезімдік материядан басқа «ақыл жететін
материяның» бар екендігін болжау.
Назарларыныз
ға рахмет !
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz