АТҚАРАТЫН ҚЫЗМЕТІ. БАҒА БЕЛГІЛЕУ ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН БАҒА БЕЛГІЛЕУ ФАКТОРЛАРЫ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫС

Презентация қосу

АТҚАРАТЫН
ҚЫЗМЕТІ. БАҒА
БЕЛГІЛЕУ
ҚЫЗМЕТТЕРІ МЕН
БАҒА БЕЛГІЛЕУ
ФАКТОРЛАРЫ
АРАСЫНДАҒЫ
БАЙЛАНЫС
ЖОСПАРЫ:
1. Бағаны нарық категориясы ретінде қарастыру
2. Баға функциялары есептік, ынталандырушы,
таратушы, сұраным және ұсынымды теңестіру
функциялары
3. Бағаға әсер етуші факторлар

4. Баға жасаушы факторлардың өзара
байланыстарының баға функцияларында көрініс
табуы
Баға және баға жасау нарықтық
экономиканың өте маңызды
элементтерінің бірі болып
табылады.
Баға – күрделі экономикалық
категория. Баға негізінде тауарлар
өндірісі, өткізілуі, олардың құнын
анықтау мәселесі, ұлттық жалпы
өнімді шығару, тарату және
қолдану және т.с.с. сұрақтар
шешіледі.
Бағаның екі негізгі теориясы бар. Бірінші теория
бойынша тауар бағасы оның құнын (ұсыныс)
айқындайды (бағаның шығынды теориясы). Негізін
қалаушылар Вильям Петти, Адам Смит, Давид
Рикардо. Олардың ойларынша тауар құны оны
өңдіруге кеткен еңбек мөлшерімен анықталады.
Бұл теорияның әрі қарай дамытқан К.Маркс
болатын (абстрактты еңбек), оның ойынша
тауардың құны және бағасы болады. Құн – қоғамға
пайдалы еңбек шығындары (орташа). Әртүрлі
тауарлар құндарының арақатысы оларға кеткен
абстрактты еңбек мөлшерлерінің арақатысы болып
табылады. Ал тауар бағасы осы тауар құнының
ақшалай көрінісі болып табылады. Ол әртүрлі
кездейсоқ нарықтық факторларға байланысты
өзгеруі мүмкін.
Басқа теория бойынша тауар бағасы деп
өндірістік қорларды ең тиімді пайдалану
жағдайында болған ақшалай шығындар
мөлшерін айтады. Яғни, бұл жағдайда тауар
бағасы өңдірушінің шығындарын сипаттамай,
сатып алушының осы тауардың
пайдалылығын бағалау деңгейіне (сұраныс)
тәуелді болады. Мұнда баға тауар құнынан
«босатылады» және оның қажеті жоқ.
Баға белгілеу деп
тауарға бағаны
қалыптастыру процесін
атайды. Жалпы алғанда
баға белгілеудің екі
жүйесі
бар:орталықтандырылға
н және нарықтық.
Бағаның нарықтағы орны қандай. Нарықтың өзі
тауарлыақшалай қарымқатынастарын және құндық
категорияларды (қаржы, несие, еңбек ақы, өзіндік
құн, пайда, баға) іске асырудың негізгі формасы
болып табылады. Егер де сұраныс және ұсыныс бар
болса мұнда міндетті түрде нарықтық қарымқатынас
пайда болады. Олардың мүдделері қарамақайшы
болады. Сондықтан да оларды үйлестіретін тек баға
ғана болады. Солымен, нарық деп сатушылардың
және сатып алушылардың мүдделерін қақтығысу
арқылы бағаның пайда болуына мүмкіндік жасайтын
экономикалық процесті атайды. Яғни баға нарықтық
қарымқатынастарда орталық орын алады.
Нарықтық экономикада ең маңызды рөлді құн заңы
орындаса, жоспарлы орталықтандырылған
экономикада жоспарлы даму және
орталықтандырылған бөлу заңдары негізінен
қолданылады. Құн заңы баға жасау механизмі және
сұраныс пен ұсынысты тепетең жасау процесіне
негізделеді.
Баға функциялары есептік, ынталандырушы,
таратушы, сұраным және ұсынымды теңестіру
функциялары
Есептік функция. Баға
еңбектің қоғамдық дәрежеде
деп танылған еңбек
шығындары мен оның
пайдалылығының ақшалай
көрінісі ретінде сипат береді.
Баға қоғамүшін қандай да бір
өнім бойынша қажеттілікті
қанағаттандыру қандай
шығынға ұрындыратынын
көрсетеді. Баға тауарлар мен
қызметтер өндіруге
қаншалықты еңбек
күші,материалдар мен
шикізаттар жұмсалатынын
анықтайды.
Ынталандырушы функция. Бұл функцияның
мәнділігі бағаның сан түрлі тауарларды тұтынуда
және өндіруде талаптандырушы немесе тежегіштік
сипатта айқындалуымен түсіндіріледі.
Сұраныс пен ұсынысты теңестіру функциясы
(баланыстық), өндірістегі және айналымдағы
келісімсіздік ( диспропорциялық) жайлардың
орнын толтыру есебінен немесе бағаның
өзгеруі есебінен (немесе бұл екі шараны бір
кезеңде жүргізу арқылы) жүргізілуі мүмкін.
Бағаның әр түрлі функцияларының арасында ты ғыз
байланыс бар. Олар кейде бір бағытты нұсқаса, келесіде бір-
біріне қарама-қайшы жағдайда болуы м үмкін. Мысалы: ба ғаны ң
ынталандыру функциясы сұраным мен ұсынымды те ңестіру
функциясын іс-жүзіне ауыстыруға көмектеседі, с ұраным ға ие
тауарлар өндірісін өсіруге жол ашады. Ал, ба ғаны ң т өмендеуі
ұсыным көлемін төмендетеді.
Бағаның үлестіру функциясы өндірісті о ңтайлы орналастыру

функциясымен бірге іс-әрекет жасайды, я ғни жо ғар ғы
сұранымға ие тауарлар өндірісі сферасына капиталды ң
жинақталуын іс-жүзіне асырады.
Есептік-өлшемдік баға сферасы к өп жа ғдайларда өзіні ң бас қа

функцияларымен қарама-қайшы жа ғдайда болады, себебі,
нарықтық жағдайда баға, өндірістік шығындардан к өп
ауытқуларға ие. Баға функцияларының бір-бірімен байланысын
айта келсе, оның арнайы маркетингтік зерттеулер құралы болып
табылатындығын ұмытпауымыз тиіс.
Бағаның өзгеруіне әсер ететін факторлар:

Бағалардың төмендеуіне көмектесетін
факторлар:
Өндірістің өсуі, техникалық прогресс,
өндірістің және айналыстың
шығындарын төмендету, еңбек
өнімділігін өсіру, бәсеке, салықтарды
төмендету, тура байланыстарды кеңейту.
Бағалардың өсуін тудыратын факторлар:
Өндірістің төмендеуі, экономикалық
жағдайдың тұрақсыздығы, кәсіпорынның
монополиясы, ажиотажды сұраныс,
айналыстағы ақшаның өсімі, салықтардың
өсуі, еңбек ақының өсуі, кәсіпорын
пайдасының өсуі, тауар сапасының өсуі,
модаға сәйкес болу, жұмыс күші құнының өсуі,
кәсіпорында барлық қорларды дұрыс (тиімді)
қолданбау.
Бағаның жасалу процесіне әсер ететін факторлар:
Қаржынесие өрісі

Тұтынушылар (біріншіден сұраныс пен ұсынысқа

байланысты, екіншіден тұтынушылардың бағаларға, сатып
алуларға қарымқатынасына байланысты): соңғы жағдай
бойынша 4 түрлі тұтынушы болады: а) тауар таңдағанда
оның бағасына, сапасына, ассортиментіне көп көңіл бөледі;
б) тауардың «бейнесіне» көп көңіл бөлетін тұтынушылар,
сатушылардың қарымқатынасына, қызмет көрсету
дәрежесіне; в) ұсақ фирмаларға демеу жасайтын
тұтынушылар (артық бағамен де сатып алуға дайын
болады); г) тауардың бағасы емес, ол беретін
қолайлылықты (комфорт), пайдалылықты көп талап ететін
тұтынушылар.
Мемлекеттік реттеу (заң негізінде баға жасауда әртүрлі

заңға, нарық заңдарына қайшы әрекеттер жасатқызбау)
Тауар қозғаласының қатысушылары

Бәсеке (нарық, фирма және мемлекет басқаратын бәсеке

орталары болады)
Баға белгілеудің әртүрлі нарық түрлерінде
ерекшеліктері
Нарық құрылымы – бұл нарықтың негізгі
және ерекше белгілері: фирмалардың саны,
өлшемі, әртүрлі фирмалар шығаратын
тауарлардың ұқсастығы,
айырмашылықтары, нарыққа жаңа
сатушыларға кіру немесе жеңілдігі,
нарықтық ақпаратты жинау мүмкіндігі.

Ұқсас жұмыстар

Маркетинг баға саясаты

Қоғамдық өндірістің нысандары

Нарықтық экономиканың Нарықтық экономиканың мәні және қызмет мәні және қызмет атқару механизмі. атқару механизмі

Нарықтық ұсыныс

Баға құрылымын жетілдіру түрлері

Баға құрастырудағы мақсаттар

Бағаның деңгейіне ықпал ететін сыртқы факторлар

ФИРМАНЫҢ БАҒА САЯСАТЫ МЕН БАҒА СТРАТЕГИЯСЫ

Нарықтың субъектілері

Тауар сапасы

Пәндер