Реформация философиясы

Презентация қосу

Реформация философиясы
Қайта жаңғыру
Реформация (лат.reformatio - қайта құру түзеті) - римдік католиктік шіркеудің
монополиясында, христиан діни ілімін Папа билігі т ұр ғысынан т үсіндіруге
қарсы бағытталған Солтүстік және Орталық Еуропада ғы 16 ғасырда ғы діни -
қоғамдық қозғалыс.
Реформацияның көсемдері және негізін салушылар - М. Лютер мен Ж. Кальвин.
Реформацияның нәтижесі христан дініні ң жа ңа тарма ғы
- протестантизмнің пайда болуы. Протестантизмні ң римдік-католиктік
шіркеуден бөлінуін Папа тағы заңды түрде мойындады. Протестантизмде
шіркеу осы дүниелік институтқа, ал Інжілді білу оны ң діни негізіне айналады.
Зұлымдық - діни надандықтың синонимі, ол Құдай сөзін білмеуді ң салдары.
Дүниені Құдай сөзін халыққа түсінікті тілде уағыздау ар қылы т үзетуге болады.
Реформацияның басталуы
Еуропа елдерінің мәдени-тарихи дамуында ғы басты кезе ң — Реформация
дәуірі болып саналады. Реформация — XVI ғасырда ал ғаш қы ширегінде
неміс елінің топырағында дүниеге келген діни-идеологиялы қ ж әне
әлеуметтік-саяси қозғалыс. Ол католиктік ба ғыт т үрінде қалыптас қан
христиан дінінің кейбір қағидаларын қайта қарап, жа ңғырту ға ба ғыттал ған.
Бұл қадам Римдік-католиктік шіркеудің шектен тыс шы ғушылы ғынан, оны ң
қарама-қайшылықтарға толы идеологиясына к өңілі толмаушылы қтан ту ған
еді. Өзінің мәні жағынан алып қарағанда, Реформация буржуазия табыны ң
ескі орта ғасырлық тәртіптеріне қарсы болатын. Христиан дінін қайта
қарауды, адамның дүние-танымы мен сана-сезімін өзгертуді ма қсат еткен
бұл діни қозғалыс жаңа капиталистік қарым- қатынастар ға жол ашып берді.
Реформацияның ең басты мәселелерінің бірі — христиан дініні ң жа ңа
үшінші бағыты — протестанизмні ң католиктерден алша қтай бастауы.
Сонымен қатар, папа бастаған Римдік католик шіркеуіні ң билігіне шек
қойылды, одан қалды кез келген шіркеу билігі мен байлы ғына тос қауыл
жасалды. Реформация қозғалысының мазмұны мен мәні — оны ң
объективтік қорытындылары сияқты осы қоз ғалыс қа қатысушылармен
қатар, бұл қозғалысқа дем беруші — идеологтар ға да т үсініксіздеу болып
қалған сияқты.
Лютердің жаңа бағытқа байланысты идеялары
көпшілік тарапынан қызу қолдау тапты.
Реформациялық қозғалыстың етек алуы,
реформаторлардың батыл іс-әрекеттері және осы
бір жеңістердің нәтижесінде Римнің ықпалынан
Германия мен Швецияның көптеген жерлерінің
шыға бастауы, одан қалды протестанизм
идеяларының Францияға кеңінен тарап, ал
Англияда өкімет тарапынан қолдау табуы —
католик шіркеуін қатты мазасыздандырды. Ендігі
жерде Рим өзінің шайқалған беделін нығайтып,
католиктік шіркеуді қорғап қалуға жанталаса
кірісті. Шиеленіскен осы бір жағдайда папа
үкіметі реформаларды «Жоғарыдан» жасауға
дайын тұрды.
Бұл реформалардың негізгі мақсаты — жаңа
протестанттық шіркеуге
кіріп, «адасқаңдардың» бәрін қайтарып алу
болатын. Католиктік шіркеудің бұл саясаты
протестанизммен ашықтан-ашық қақтығыстарға,
діни соғыстарға әкеліп соқты.
Антропоцентризм
[грек. anthropos - адам, centrum
- орталық] - дүниенің
орталығына адамды қоятын
италяндық Қайта Өрлеудің
тұжырымдамасы.
Ол Еуропалық Жаңа заман мен
Ағартушылық идеологиясына
әрі өмірлік өлшеміне және
гуманизмнің маңызды
шартына айналды. Ежелгі
дәуірде негізі қаланғанымен
табиғат аясынан шыға алмады.
М.Штирнер өз ілімінде
Антропоцентризмнің мейлінше
эгоистік, жеке-дара түрін көрсетті.
Адамзатты дәріптеп, оған бас июге
де болады
(П.Боранецкийдің тұжырымдамасы
). Антропоцентризм принципі -
адам дегеніміз бар¬лық нәрсенің
өлшемі (тезисті Софист Протагор
тұжырымдаған). Тоталитар¬лық
тәртіптер мен кейбір дамыған елдер
жағдайында антропоцентризм
тәжірибелік сипат алады, таби ғат
талан-таражға түсіп, экологиялық
дағдарыс етек алады.
Қайта өрлеу дәуірі философиясы
Қайта өрлеу дәуірі (Ренессанс) XVI-CVII ғ. ғ. қайта өрлеу
Еуропаның басқа елдеріне тарап, өркендей бастады. Әр елде
өзіндік ерекшелігімен көрініс тапты. Ортағасырлы қ діни
ұғымнан гөрі ғылыми дүниетаным басымды қ танытты,
Реннесанс дәуірі мәдениетіне байланысты қай елде
болмасын, антикаға деген көзқарасы, дүниетанымны ң
ерекше түрінің пайда болуы, өмір сүру жағдайыны ң
өзгеруіне байланысты өзіндік гуманизм пайда болды.
Бұл дәуірде мәдениет пен философия шіркеу иелігінен
босап, жаңаша өнердің дамуын бастады (бейнелеу өнері,
архитектура, музыка, театр, әдебиет). Қазіргі замандық
өркениеттің барлық жетістіктеріне тікелей ықпал етті.
Қайта өрлеу дәуіріндегі қалыптасқан негізгі
философиялық бағыттар: пантеизм, натурафилософия
және гуманизм.
Пантеизм (гр. рап- бәрі
және tcheos -құдай) –
құдай табиғаттан тыс
болмайды, құдайдан тыс
табиғат жоқ, құдай бәрін
жаратушы бастама деп
есептейтін философиялық
ілім. Пантеизм құдайды
табиғатпен тұтастай алып
құрайды, табиғаттан тыс
бастаманы теріске
шығарады. Терминді
Толанд енгізген (1705).
Пантеизм Н. Кузанский
мен Дж. Бруноның
еңбектерінде көп
кездеседі.
Натурафилософия (табиғат туралы философия).
Алғашында магиямен әуестенумен пайда болып
дамыған лім. Магия мен ғылымды жаратушы күш
туралы ұстаным байланыстырады.
Натурфилософтар қатарына Теофраст Гогенгеим
(Парацелес), Бернардино Телезио саналады.
Гуманизм (лат. humanus — иманды) – адамның
қадір қасиеті мен хұқын құрметтеді, оның жеке
тұлға ретіндегі бағасын, адамның иелігіне, оның
жан-жақты дамуына, адам үшін қолалы қоғамдық
өмір жағдайын жасаған қамқорлықты білдіретін
көзқарастардың жиынтығы.
Қайта өрлеу дәуірінде Гуманизм
тиянақты идеялыққозғалыс ретінде
қалыптасты. Бұл кезеңде Гуманизм
феодализмге және ортағасырлық
теологиялық көзқарастарына қарсы
пікірлермен тығыз байланыста болды.
Гуманистер адам бостандығын
жариялады, діни аскетизмге қарсы,
адам ләззаты мен өз мұқтаждарын
қанағаттандыру хұқы жолында
күресті. Қайта өрлеу дәуірінің аса
көрнекті гуманистері – Петрарка,
Данте, Боккаччо, Леонардо до Винчи,
Эразм Роттердамский, Ф.Рабле,
Монтель, Коперник, Шекспир т.б. –
зиялы дүниетанымды қалыптастыруда
маңызды рөл атқарды.
Қайта өолей дәуірі философиясының негізгі белгілері:
- антропоцентризм және гуманизм – адамны ң өзіндік құндылы ғын

дәлелдеу арқылы адам мәселесін алғашқы қатар ға қою;
- шіркеу идеологиясына қарсы пкірді ң қалыптасуы (дінді терістеу
емес, өздерін Құдаймен адамдар арасында ғы байланыс ретінде
санаған шіркей мәселеріне қарсы шы ғу).
- кез келген нәрсенің формасынан гөрі оны ң құрылымына баса
- Назар аудару;
-Әлемнің шексіздігі туралы, анатомиялық жа ңалы қтарды ң
ашылуымен бірге қоршаған ортаны ғылыми-материалистік т ұр ғыда
(жердің шар тәріздес еркіндігі, оның к үнді айнала қоз ғалатынды ғы
жөніндегі жиналықтар) түсіну;
- тұлғаның алғашқы қатарға қойылу;
- әлеуметтік теңдік идеясының кең таралып, беле ң алуы.
Николай Кузанский
(1401-1464 ж.ж.) – схоластиканы ң
гуманизмге өту кезеңі мен
капиталистік қоғамның алғашқы
сатысында қалыптаса бастаған
ғылымның жаңа дәуіріндегі неміс
философы, ғалым және дін
қайраткері. Неоплатондық ілімнің
ықпалымен бұрынғы
христиандық ұғымдардан құдай
туралы ілім жасапа шығарады,
онда құдайдың қарама-
қарсылықтан, болмыстан жоғары
тұратындығы, ой-сана тек табиғат
заттарын ойластырып, саралаумен
ғана шектелетіндігі уағыздалды.
Галилео Галлилей
(1564-1642). Коперник пен
Бруно идеяларын тәжірибе
жүзінде дәлелдеген. Телескоп
ойлап тауып, аспан
денелірінің траектория
бойнаша ғана емес, өз осі
бойынша қозғалатынын
дәлелдейді. Күн бетіндегі
дақтарды тауып, басқа
планетелардың серіктерін
зерттейді. Негізгі еңбегі –
«Әлемнің негізгі екі жүйесі –
Птоломейлік және
Коперниктік диалог» (1632).
Оның тұжырымы бойынша, әлем – шексіз, материя –
мәңгі, табиғит – бірегей. Табиғат бастамасы
ретіндемеханикалық заңдылықтаға тәуелді, атомдар
өзгермейді. Табиғатты танудың көзі – бақылау мен
тәжірибеде. Алайда ол да діни көзқарастардан алшақ
кете алмады, тәңірдің алғашқы себеп екендігін
мойындайды.
Т.Мор
(1478-1535). Утопиялық социализмнің
негізін салушылардың бірі. Қайта
өрлеу дәуірінің гуманист–
рационалисті. Басты шығармасы –
«Золотая книга, столь же полезная, как
забавная, о наилучшем устройстве
государства и о новом острове
Утопии» (1516). Ол тұңғыш рет
өндірісті қоғамдастыру идеясын
дәйекті түрде дәлелдеп, оныеңбекті
ұйымдастырудың коммнистік
идеялармен байланыстырды.
Бостандыққа негізделген қиядағы
Утопия мемлекетінің шаруашылық
ұясы – отбасы, қолөнер өндірісіне
негізделген.
Утопиялықтар демократиялық басқару, еңбек
теңдігі жағдайында өмір сүреді. Ададар күніне
алты сағат жұмыс істеп, қалған уақытында
ғылыммен, өнермен шұғылданады. Адамның жан–
жақты дамуына, теориялық оқуды ңбекпен
ұштастыруына үлкен мән беріледі. Мор жаңа
қоғамға өтуді бейбіт жолмен іске асыруды
армандады.
Идеалды қоғам туралы жоба жасаған басқа да
ойшылдар болды.
Т.Кампанелла
(1568-1639). Утопиялық қоғам авторы. Негізгі шы ғармасы –
«Күн қаласы». Барлық оқиғалар фантастикалық Күн
қаласында болмақ, қала тұрғындары идеалды қоғам орнатады
және олар әлеуметтік әділеттілікті негізге ала отырып, өз
өмірлерімен және еңбектерімен рахаттанбақ.
Әлеуметтік утопистер сол дәуірдің әлеуметтік қатынастарына
және кейнгі заман философиясыеа айтарлы қтай әсер етті.
Назарларыңызға Рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Қайта өрлеу дәуір философиясы

Реформация қорытындысы

Қайта өрлеу дәуірінің негізгі принциптері

Қайта өрлеу философиясының ерекшелігі

Неміс философиясы

Мемлекеттің орталықтануы

Әлемдегі және Қазақстандағы протестантизм

Ерік бостандығы

Реформация кезеңіндегі саяси идеялар

Дюрердің көркем тілі күрделенген, аллегориялы

Пәндер