ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАНЫҢ КЛАССИКАЛЫҚ ТЕОРИЯЛАРЫ

Презентация қосу

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ
САУДАНЫҢ
КЛАССИКАЛЫҚ
ТЕОРИЯЛАРЫ
ЖОСПАРЫ:

1. Меркантилистік теорияның негізгі
идеялары
2. Абсолюттік артықшылықтар теориясы
3. Салыстырмалы артықшылықтар
теориясы.
4. Хекшер–Олин теоремасы
5. Леонтьев парадоксы
1 сұрақ. Халықаралық сауданың
меркантилистік теориясы

Меркантилистер байлықтың шектеулі көлеміне ие
әлемді қарастырған. Сондықтан бір елдің байлығы тек
екінші елдің кедейленуі есебінен ғана жүзеге асады.
Байлықтың өсімі тек қайта бөлу есебінен ғана жүзеге
асатындықтан, әр ұлтқа мықты экономикадан басқа
мықты әскер, әскери және сауда флоты қажет.
Меркантилистер көзқарастарына сәйкес
экономикалық жүйе 3 сектордан құралады:

Өндірістік Ауылдық Шетелдік
сектор сектор колониялар
оң сауда балансын ұстап тұру-
тауарларды көбірек экспорттап,
Ел байлығын азырақ импорттау;
алтын мен
күмістің
көлемімен тарифтер, квоталар арқылы оң сауда
байланыстыра балансын қамтамасыз ету үшін
отырып, сыртқы сауданы реттеу
меркантилистер
ұлттық бағдарды Шикізаттың экспортына тыйым салу
нығайту үшін немесе шектеу және ел ішінде
мемлекет : өндірілмейтін шикізаттың бажсыз
импортына рұқсат беру
Д.Хьюм «Баға - алтын – ағындар”
моделі
1 Ел 2 Ел
1 кезен Таза алтын келуі Таза алтынның кетуі
2 кезен
Ақшаның саны көбеюы Ақша саны азаюы

3 кезен Жалақы мен бағалардын өсуі Жалақы мен
бағалардын азаюы

4 кезен Импорт өсуі және экспортын Импорт азаюы және
азаюы Экспортын өсуі

Нәтеже сіде Х=IM Х=IM
2 СҰРАҚ. АБСОЛЮТТІК АРТЫҚШЫЛЫҚТАР
ТЕОРИЯСЫ

Адам Смит өзінің
«Халықтар байлағының
табиғаты мен себебі
туралы зерттеу» (1746
ж.) атты еңбегінде еркін
де өзара тиімді ХС негізі
болып елдің абсолютті
шығындарының
айырмашылығы
табылатынын айтып өтті
А. Смиттің абсолютті артықшылықтар
теориясы
Ел Шығындардың Шығындардың
1 бірлігіне 1 бірлігіне
астық өндірісі мақта өндірісі
Өзбекстан 50 25

Қазақстан 40 100

Егер ел өзге елдермен салыстырғанда тауарады шы ғынар бірлігіне
көбірек өндіре алса, онда ол абсолютті артықшылыққа ие болады. Ол
шығындар абсолютті аз елдерден тауарларды импорттап, шы ғындары
экспортерлерден төмен тауарларды экспорттауы қажет.
Абсолютті артықшылықтардың
факторлары
Теорияның Теорияның кемшіліктері:
артықшылығы: ол елдердің қандай да бір
ол құнның еңбек тауарларды өндіруде
теориясына негізделген абсолютті
және халықаралық артықшылықтар болмаса
деңгейдегі еңбек да, өзара саудаға
бөлінісінің неліктен түсетінене
артықшылықтарын қатыста сұраққа жауап
көрсетеді. бермейді.
3 сұрақ. Салыстырмалы артықшылықтар
теориясы
ХС елдерде абсолютті артықшылықтар болмағанда да
өзара тиімді болып табылады.
Мұнда баламалы баға немесе орын басу шығындары
термині қолданылады – басқа тауар бірлігін өндіру үшін
қажет жұмыс уақыты арқылы сипатталған бір тауар
бірлігін өндіру үшін қажетті жұмыс уақытымен
сипатталған ішкі нарықтағы екі тауар бірлігінің
бағаларын салыстыру .
Д.Рикардо - А.Смиттің ізін
басушы, салыстырмалы
артықшылықтар теориясын
дамытты – өндіріс шығындарын
салыстырмай, өндірілген
тауарлардың баламалы құнын
салыстыру.
Елдер өзге елдермен салыстырғанда
салыстырмалы неғұрлым төмен
шығындармен өндіре алатын тауарлардың
өндірісіне маманданады.
Д. Рикардо мысалы
Өнім АҚШ-та Ресей
Шикізат 2 жұмыс күні 4 жұмыс күні
Жабдық 1 жұмыс күні 3 жұмыс күні

Өнім АҚШ-та Ресей
Шикізат ½=0,5 ¾=0,75
Жабдық 2/1=2 4/3=1,3

АКШ 2-4/3=2/3 (ш)
Ресей ¾-1/2= ¼ (ж)
Д.Рикардо теориясының шектеулілігі
4 сұрақ. Хекшер–Олин теоремасы
Келесі кезең Эли Хекшер және Бертил Олинмен
байланысты.
Егер елдегі белгілі өндіріс
факторы мен қалған факторлардың
ара-қатынасы қалған әлеммен
салыстырғанда жоғары болса, онда
елде аталмыш өндіріс факторы
(мысалы, жұмыс күші) артық
болып есептеледі.
Осылайша, егер төмендегі ара-қатынас
орындалса, онда Хекшер-Олин теориясына
сәйкес (h) елі капитал сыйымды тауарды (k)
экспорттап, еңбек сыйымды тауарды (l)
импорттайды:

Мұндағы
k – капитал;
l – еңбек;
S – ұсыныс;
h – қарастырылып отырған ел;
w – қалған әлем.
Екі ел арасындағы тауар айырбасы
моделі арқылы Хекшер-Олин теоремасын
теориялық тексеру үшін модельде 2 өзара
алмастырылатын өндіріс факторлары бар
өндірістік функцияларды қолдану қажет.
Нәтижесінде:
2х2х2
моделі
2 сұрақ. Леонтьев парадоксы
1947 жылы американдық экономист
В.Леонтьевтің зерттеулері тәжірибеде
Хекшер-Олин теориясы шарттарының
орындалмайтынын дәлелдеді. Оның
есептеуі бойынша соғыстан кейінгі
жылдары американдық экспортта
салыстырмалы еңбек сыйымды
тауарлар, ал импортында – капитал
сыйымды тауарлар басым болған
(бірақ АҚШ капитал сыйымды ел
болып саналады). Осылайша,
Хекшер-Олин теориясы жұмыс
күшінің біртекті болмауы мен сыртқы
сауда саясатының ықпалын
ескермейді.
Басқаша айтқанда, импортпен
салыстырғанда американдық экспорт
неғұрлым жоғары еңбексыйымды да
капитал сыйымдылығы төмен. Бұл
қорытынды АҚШ экономикасы жайлы
барлық пікірге қайшы келген. Себебі АҚШ
экономикасы үнемі капиталдың
артықшылығымен сипатталып, Хекшер-
Олин теориясына сәйкес АҚШ капитал
сыйымды тауарларды импорттамай,
экспорттауы тиіс.
Соғыстан кейінгі жылдары АҚШ-та
капиталдың салыстырмалы артық
өндіріс фактор болып, жалақы
деңгейінің өзге елдермен
салыстырғанда неғұрлым жоғары
болғанын ескерсек, аталмыш нәтиже
Хекшер-Олин теориясына қайшы
келіп, «Леонтьев парадоксы» деген
атауға ие болды.
Соңғы жылдары Леонтьев еңбегі көп
пікір-талас тудырды. Нәтижесінде
салыстырмалы артықшылықтар теориясы
халықаралық мамандануға ықпал ететін
қосымша жағдайларды есепке ала отырып,
дамуға ие болды.

Ұқсас жұмыстар

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАНЫҢ БАЛАМАЛЫ (АЛЬТЕРНАТИВТІ) ТЕОРИЯЛАРЫ

Менеджмент басқару туралы ғылым

Д. Рикардо Саяси экономияның және салық салудың принциптері

Халықаралық сауда ұғымы

Қазіргі социологиялық теориялар

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ САУДАДАҒЫ ЖАЛПЫ ТЕПЕ-ТЕҢДІК

ДЕМОКРАТИЯ ТЕОРИЯЛАРЫ

Ақша агрегаттары

Физикалық теория.Физикалық шамалар

Ұлы Жібек жолы. 7 сынып

Пәндер