Фалестің астрономия мен философияға қосқан үлесі

Фалес астрономияға қосқан үлесі

Фалес бір жылды 365 күнге, 365 күнді 12 айға бөліп, күнтізбенің (календарь) жасаудың алғашқы бастамасын көрсетуші ретінде және стихиялы-материалистік Милет мектебінің негізін қалаушы ретінде танымал.

Ол заттардың алуандылығынан бірегей бастапқы негіз іздеп, оны материалды, нақты зат деп есептеді. Дүниенің, барлық нәрсенің түп негізі, алғашқы бастамысы - су деген пікірді ұстанады. Өйткені бәрі судан пайда болады, бәрі қайтадан суға айналады дейді.

Бірде, Фалес қас қарайған кезде жұлдыздарға қарап ойланып келе жатып аяғының астындағы көлшікке шалынып құлап қалыпты. Мұны көрген су алуға кетіп бара жатқан бір әйел мазақтай күліп "Фалес-ау, аспанға қараудан бұрын алдымен аяғыңыздың астына қарап алсаңыз етті!" депті, кекетіп. Сонда фалес: "Аспанды дұрыс көрмесең аяғыңның астын да дұрыс көріп жарытпайсың, менің құлап қалуым аяғымның астын дұрыс көре алмаудан емес, аспанды дұрыс көре алмаудан" деген екен. Сөз мағынасы, "тек ғарыштық ақиқаттарды дұрыс түсінсең ғана тұрмыс-тіршілікте адаспай дұрыс жүре аласың" болса керек. Ол және сол жерде жұртқа қарап "ертең жаңбыр жауады екен" депті. Расында ертесі жаңбыр жауыпты. Сонымен жұрт арасында "Фалес жер-әлемдегінің бәрін біледі, бірақ аяғының астын білмейді" деген қалжың сөз тарапты. Кейін ағылшын ақыны Оскар Уайльд Фалестен шабыт алып:

Бәріміз де көлшіктіңішіндеміз, тек

деп өлең қалтырыпты.

Фалес рационализм рухын дәріптеді, метерияның жалпылық қағидасын табуды қуаттады, ақыл арқылы дүниені танудың жосынын жасады, сондықтан оны батыс философия тарихындағы "тұңғыш ғалым философ" деп атайды. Ол көп құдайлықты жақтады, дүние көп түрлі рухтардың бірлігі деп те айтты. Оның идеясы шәкірті Анаксимандрдың ілімдері арқылы, пифагоршылдар арқылы басқа барлық еуропалық философтарға әсер етті. Фалес туралы нақты жазба деректің көбін Аристотельдің кітабынан оқимыз.

Ұқсас жұмыстар

Шәкәрім Құдайбердіұлының философиялық көзқарастары мен ұлттық философияға қосқан үлесі

Астрономия: ұғымы, Орта Азия ғалымдарының ғылымға қосқан үлесі, ерте дәуірдегі халық астрономиясы және ғарыштық экспедициялар

Шәмші Қалдаяқовтың өмірі мен қазақ музыкасына қосқан үлесі

Қазақстанның Ұлы Отан соғысына қосқан үлесі мен қаһармандары

Құдайберген Жұбановтың өмірі және қазақ фонетикасына қосқан үлесі

Леонардо да Винчи: өмірбаяны, шығармашылық хронологиясы және өнер мен ғылымға қосқан үлесі

Ақтөбеліктердің медицина ғылымының дамуына қосқан үлесі

Қайым Мұхамедханұлының Абайтануға қосқан ғылыми және текстологиялық үлесі

Жануарлардың жүріс-тұрыс эволюциясы: Чарльз Дарвиннің ғылымға қосқан үлесі

Ғабдолла Қалиевтің өмірбаяны және қазақ диалектологиясы мен тіл біліміне қосқан үлесі

Пәндер