ТАМАҚТАНУ ГИГИЕНАСЫ. ТАМАҚТАНУ РЕЖИМІ

Тамақтану гигиенасы

Тамақтану режимі

Тағамды бірден өте көп мөлшерде ішкен кезде асқазан толып кетеді. Асқорыту процесін қиындатып, бұзады, себебі ас қорыту сөлі тағамдағы барлық қоректік заттарды ыдырата алмайды Адам тәулігіне 4 рет тамақтану керек.

Бір күнде ішетін тамақтың 25 пайызы-таңертеңгі, 50пайызы - түскі ас, қалған 25 пайызы түстен кейінгі ас пен кешкі ас.

Тамақтанудың өз уақытында ішіп отыру керек. Мұндай жағдайда шартты сөл бөллу рефлекстері түзіледі. Кешкі асты ұйқтардан 1-2 сағат бұрын ішу керек, Егер адам көп тамақтанып, тоқ күйінде жатқанда мазасызданып ұйықтайды, себебі организм мөлшерде демалмайды.

Тәбет

Белгілі бір тағамды қажетсіну тәбет деп аталады. Сүйсініп тамақ ішкенде сөл көп бөлініп, тамақ жақсы сіңіріледі

Тәбетті жоғалту

А) Көптеген аурулардың әдеттегі белгісі.

Б) Шектен тыс тәбет паразиттік құрттар жұққанда және зат алмасу бұзылуына байланысты аурулар кезінде байқалады.

Асқазан-ішек аурулары, ішекқұрт аурулары және олардың алдын алу.

Сапасыз немесе ескі тұрып қалған өнімдерді пайдаланғанда адам тағамнан улануы мүмкін. Ол көбінесе шұжық өнімдерін, консерві, улы саңырауқұлақтардан, үйде консервіленген өнімдерден болады.

Өңделмеген тамақтан, жақсы жуылмаған жеміс-жидек, көкөніс арқылы организмге ауру тудыратын микроптар түсуі мүмкін. Бұл бактериялар бөлінетін «у» ас қорытуды бұзады, ішек қабырғаларын жарақаттайды, іштен қан кетеуі мүмкін өте қауіпті, мұндай жағдайда аурулар өте жұқпалы сауадамды ауыртады.

Мұндай аурумен ауырған адамға тез арада ауруханаға жатқызу керек. Бөлмені және оның заттарын дизинфекциялайды. Осы аурулармен ауырмау үшін инфекцияға қарсы көптеген елдерде сақтандандыратын екпе кең қолданылады.

Дұрыс тамақтану және денсаулық

Дұрыс тамақтана білу де денсаулықтың басты шарты. Тамақ ішу режіміне немқұрайлы қарау асқазан, бауыр, ішек ауруларына себепті. Адам пайдаланатын тағам әр түрлі әрі қуаты мол нәрлі болуы қажет. Тамақты дұрыс пайдалану туралы ғылым-диетология деп аталады.

Асқорыту сөлінің дұрыс бөлінуіне жеміс-жидектер, көкөністер, жеміс шырындары, сұйық тағамдар әсер етеді. Ұзақ өмір сүрудің басты себебі-дұрыс тамақтану.

Пайдалы кеңес

Әрбір астың алдында қолды сабындап жуу керек.

Тамақты асықпай, толық шайнау.

Пайдаланған ас өте ыстық немесе салқын болмау керек

Ащы тағамды көп пайдаланбау керек.

Тамақтан соң ауызды шайып, тісті тазалау.

Пайдаланған ас қуаты мол, нәрлі болу керек.

Тамақтану режимін сақтау керек.

Тағамды бірден көп ішкенде ас қорыту мүшесін бұзады.

Асқорыту жүйесінің қалыпты қызметі үшін тамақ белгілі бір уақыт аралығынан кейін көп мөлшерде түсу керек.

Тәңертеңгі ас 25%, түскі ас 50% .

Асқорыту сөлі тамақ ішкеннен кейін бөлінеді.

Сүйсініп тамақ ішкенде сөл көп бөлінеді.

Сондай-ақ тамақты бірқалыпты қорыту үшін тамақтық температуралық режимінің маңызы зор. Ыстық тамақтық температура 50- 60 С аспауы тиіс, ал суық тамақтық температурасы, әдетте, 10оС төмен болмауы керек.

1. Неліктен тамақты шектен тыс көп ішу зиянды?

А) Асқазан шектен тыс толып қыртыстары жазылып кетеді.

Б) Ас қорыту үрдісін қиындатады және бұзады.

В) Бөлінетін ас қорыту сөлі тағамдағы барлық қоректік заттарды ыдыратуға жетпейді.

2. Сондықтан асқазанға ауырлық түсірмеу үшін:

1. Тағамды мөлшермен ғана ішу керек.

2. Тәулігіне 4 рет тамақтану дұрыс, себебі ол ас қорыту үшін қолайлы.

3. Бір күнде ішетін тамақтың мөлшері төмендегідей болу керек:

25% -таңертеңгі ас,

50% -түскі ас,

10% - түстен кейінгі ас,

15% -кешкі ас.

4. Тамақты белгілі бір уақыттан кейін бір мезгілде ішу керек. Мұндай жағдайда шартты сөл бөліну рефлексі қалыптасады.

5. Кешкі ас жеңіл әрі ұйықтаудан 1-2 сағат бұрын ішу керек. Егер қарның тоқ күйінде жатсаң, ас қорыту жүйең таң атқанша белсенді жұмыс істеп, организм демалмай түнімен сен де мазасызданып шығасың. Осы жағдай бірнеше қайталанса асқазаның бұзылып ауруға шалдығасың.