Қоғамдық өндірістің нысандары

Презентация қосу

Абылай хан атында ғы Қаза қ халы қаралы қ қатынастар ж әне әлем тілдері университеті

Қоғамдық өндірістің
нысандары.
Орындаған: 202- топ.
Тексерген: Смаилова Ж.Б.

Алматы 2015
Мақсаты: Қоғамдық өндірістің
нысандарының қалыптасуындағы және дамуындағы рөлін көрсету.

Міндеті: Тындармандарды орындалған жұмыспен таныстыру, қоғамдық
өндірістің нысандары туралы ақпарат беру.
Жоспар

1. Қоғамдық шаруашылықтың негізгі нысандары мен үлгілері.
2. Тауар және оның қасиеттері: құны және тұтыну құны. Еңбек құн теориясы.
3. Ақшаның мәні және атқаратын қызметтері.
4. Нарықтың мәні және құрылымы.
Қоғамдық шаруашылықтың негізгі
нысандары мен үлгілері.
Өндіріс мақсатына байланысты шаруашылықтың екі негізі түрі бар.

натуралды тауарлы
шаруашылық шаруашылық
Натуралды шаруашылық деп - өнімін сату, айырбастау үшін
емес, тек өзінің тұтынуы үшін өндіретін тұйық шаруашылықты
айтамыз. Бұл шаруашылыққа тән негізгі белгілер:
экономикалық қатынастар жүйесінің тұйықтығы;
еңбектің универсалдылығы;
өндіру мен тұтыну арасындағы тікелей экономикалық
байланыстар.
Өндіргіш күштер мен еңбек қатынастар дамыған сайын
қарапайым натуралды шаруашылықты бірте-бірте тауарлы
шаруашылық ығыстырып шығарды.
Тауарлы шаруашылық дегеніміз - өндірілген өнім тұтынуы үшін
емес, сатылу үшін басқаның қажеттілігін қанағаттандыру үшін
шығарылатын экономикалық қатынастыр жүйесі.
Тауарлы шаруашылыққа тән белгілер:
ұйымдастыру – экономикалық қатынастардың ашықтығы;
еңбек бөлінісінің болуы және оның әсерінен тауар айырбасының орын
алуы;
өндіріс пен тұтыну арасындағы жанама делдалдық байланыстар.
Тауар шаруашылығының пайда болуы және даму себептеріне қоғамдық
еңбек бөлінісі, өндірушілердің экономикалық ерекшеленуі, өнімдерді
өндірушілер мен тұтынушылардың рынок арқылы байланыс жасауы,
тауарларды сату және сатып алу жатады.
Тарихта үш түрлі күрделі қоғамдық еңбек бөлінісі болды.

ауыл саудамен ғана
мал шаруашылығынан шаруашылығынан шұғылданатын
егіншілердің бөлінуі қолөнердің бөлініп әлеуметтік топтың
шығуы шығуы
Тауар және оның қасиеттері
Тауарлы шаруашылықтың нәтижесі – тауар болып табылады.
К.Маркстың тұжырымдамасы бойынша тауар - бұл біріншіден,
адамның қандай да бір қажеттілігін қанағаттандыратын; екіншіден,
жеке тұтыну үшін емес айырбас үшін өндірілетін зат.
Кез келген тауардың екі қасиеті болады:
тұтыну құны және айырбас құны
Адамның белгілі бір қажеттілігін қанағаттандыру мүмкіндігі сол затты ң құнын жасайды. Б ұл
арада май, нан және т.б өнімдер адамдардың тамақтану қажеттілігін қанағаттандырса, ал
маталар - киімге деген қажеттілігін қанағаттандырады. Бірақ т ұтыну құны бас қа заттарда да
бар: ауыз су, жеміс ағаштарының өнімі және т.б.
Кез келген тұтыну құны бар зат тауар болмайды екен, оның тауар деп танылуы үшін ол сату
үшін өндірілген еңбек өнімі болуы керек. Осы жерден тауардың тағы бір қасиеті - құн шығады.
Бұл қасиетті құбылыстың сыртқы көрінісінен көре алмаймыз сандық қатынаста бір тауарды ң
тұтыну құны мен екінші бір тауардың тұтыну құнының өзара айырбасталуы кезінде к өреміз.
Тауардың құны оны өндіруге кеткен еңбек шығындарымен
анықталады. Және тауардың екі қасиеті еңбектің екі сипаты арқылы
жасалады. Олар нақты еңбек және абстрактілі еңбек.
Нақты еңбек – бұл еңбектің нақты әрекеті, яғни еңбектің белгілі бір
мақсатты түрде жұмсалуы. Ол тауардың тұтыну құнын жасайды.
Абстрактілі еңбек – бұл тауар айырбасы кезінде көрінетін жалпы
адам еңбегі. Ол тауардың айырбас құнын жасайды.
Ақшаның мәні және қызметтері
Ақша – бұл барлық тауарлардың құнын көрсетіп, олардың айырбасында аралы қ қызмет ат қаратын
жалпы тауарлық эквивалент.
Ақшаның пайда болуын маркстік және неоклассикалы қ мектептер айырбас, сауданы ң даму
процестерімен, шаруашылықтың нарықтық формасыны ң ны ғаюымен байланыстырады
Маркстің теориясында ақша бұл ерекше тауар. Ол а қшаны ң шы ғуын құн формасыны ң
К.
дамуымен байланыстырады.
Құнның ақшалай формасында барлық тауардың эквиваленті алтын болды. Марксті ң
теориясында ақша рөлін бағалы металдар- алтын мен к үміс ат қар ған. Б ұл ХІХ ғасырды ң басында ғы
алтын стандарт жүйесінің болуымен дәлелденеді. Алтынны ң а қшаны ң р өлін ат қаруыны ң негізгі
себептері:
- сақталымдылығы;
- портативтілігі ( шамалы көлемінде жо ғар ғы құндылы қты ң болуы);
- экономикалық бөлінуі ( алтын құймасы, яғни салма ғы жа ғынан екіге бірдей б өлінген
бөліктердің құймасының құны дәл екі есеге азаяды). Мұндай қасиет мал да, ба ғалы терілерде де,
інжу-маржандарда да жоқ.
- алтынның салыстырмалы түрде табиғаттағы сиректігінде.
Ақша өзара байланысты 5 қызмет
атқарады:
құн өлшемі - ақшаның
төлем құралы - тауарларды
көмегімен барлық, тауарлардың
несиеге сатқан кезде ақша төлем
құны көрсетіліп, оның бағасы
құралы қызметін атқарады
белгіленеді

қор жинау құралы -
өндірушілер және жеке
адамдардың ақшаларын
банктерде, мемлекеттік
қазынада жинақтауы дүниежүзілік ақша -
айналыс құралы - ақша тауар дүниежүзілік ақша қызметін
алмасу процесінде аралық халықарлық эк он- омикалық
қызмет атқарады қатынас кезінде атқарады.
(алтын,валюта)
Ақша
толық құнды емес
Толық құнды ақшалар:
ақшалар:қағаз ақшалар,
алтын, күміс, асыл
биллиондық
металдар
теңгелер,несие ақшалар
Нарықтың мәні және қызметтері
Нарықтық жүйе меншік үстемдігі, қоғамдық еңбек бөлінісі, ақша ар қылы
жүзеге асырылатын айырбас қатынасының кеңінен дамуымен сипатталады. Б ұл
жүйе аз шығын жұмсау арқылы жоғары нәтижеге жетуге негізделеді. Нарықтық
экономика - өндірушілер мен тұтынушылар нарық арқылы әрекет ететін
шаруашылықты ұйымдастыру нысаны.
Нарық – бұл өндіріс, бөлу, айырбас және тұтыну аясында сату және сатып
алу арқылы жүзеге асырылатын ұйымдық – экономикалық қатынастар жүйесі.
Нарықтың мәні оның қызметтерінде толық көрінеді. Нарық өз ара байланысты
мынандай маңызды қызметтерді атқарады: реттеу қызметі, делдалдық қызмет,
баға белгілеу, ақпараттық қызмет, ынталандырушылық қызметі.
реттеушілік - тауар өндірісінің өзін-өзі реттеу қызметі, яғни не өндіру керек,кім
үшін өндіру керек және қалай өндіру керек деген мәселелер шешіледі;
баға белгілеу - өндірушілер мен тұтынушылардың тауар мен қызметке деген
сұранысы мен ұсынысының өзара әрекетінің нәтижесінде нарықтық баға
қалыптасады;
делдалдық - нарық өндірушілер мен тұтынушылар арасында делдал бола
отырып,оларға сауда саттықтың тиімді нұсқасын табуға мүмкіндік береді;
ынталандырушылық - баға төмендеген кезде өндірушілер өнім өндіруді
қысқартып, жаңа техника-технология енгізу, еңбекті ұйымдастыруды жетілдіру
арқылы шығындарды азайтуға ұмтылады;
• ақпараттық - баға арқылы тауар өндірудің технологиялық дәрежесі мен
шығындары, шаруашылық әрекеттің неғұрлым тиімді бағыттары туралы
экономикалық ақпарат беріп отырады.
Сонымен қатар нарықтың өзіндік
артықшылықтары мен кемшіліктері де бар:

Артықшылықтары:
- ресурстарды тиімді орналастыру;
Кемшіліктері:
- өзгеретін жағдайларға тез бейімделу
- өндірістің үйлесімсіз дамуының
және икемділік;
мүмкін болуы;
- ҒТП – жетістіктерін шығындарды
- қоғамдық проблемаларды
төмендету мақсатында пайдалану;
шешпейді;
- нарықтық процесске
- қоғамның бай және кедей
қатысушылардың таңдау және әрекет
топтарға бөлінуінің күшеюі;
еркіндігі;
- баға, тұрақтылығы мен табыстың
- бағаны төмендету мақсатында
алынуына кепілдік бермейді;
бәсекенің дамуы;
- іргелі зеттеулерді қамтамасыз
- әр түрлі қажеттіліктерді қажетті
етпейді.
мөлшерде және жоғары сапамен
қанағаттандыру қабілеті.
Нарықтың сипаты оның субьектілері мен олардың іс-әрекетін талдаумен
байланысты. Нарықтық шаруашылықтың субьектілері: үй шаруашылы ғы, фирма
және мемлекет ретінде қарастырылады:
- үй шаруашылықтары - тауар мен қызметтерді сатып алады, өндіріс
факторларына ие, өз меншіктерін фирмалар мен үкіметке сатады;
- фирмалар - тауар мен қызметтерді өндіреді, өндіріс факторларын тартады
және пайдаланалады;
- мемлекет – заңдық және саяси билікті жүзеге асыратын үкімет мекемелері.
Нарықтық шаруашылықтың обьектілеріне – тауарлар мен қызмет көрсетулер, өндіріс
факторлары, ақша, бағалы қағаздар және т.б. жатады.
Нарықтың күрделі экономикалық жүйе ретінде өзіндік құрлымы бар. Нары қты ң
құрлымы бұл – нарықтың жекелеген элементтеріні ң ішкі құрлымы. Нары қты ң құрлымы
әр түрлі белгілері бойынша көптеген т үрлерге б өлінеді. Олар:
Экономикалық мүдделері бойынша - тауар мен қызмет нарығы;
өндіріс факторларының нарығы; қаржы нары ғы.
Географиялық орналасуы бойынша - жергілікті нарық; ұлттық нары қ;
дүниежүзілік нарық.
Бәсекенің шектелу деңгейі бойынша - монологиялық нарық;
олигололиялық нарық; жетілдірілген бәсеке нары ғы; монологиялы қ б әсеке нары ғы.
Сала бойынша - автомобиль нарығы; компьютерлік нары қ, т.б.
Сатылу сипаты бойынша - көтерме сауда нарығы; бөлшек сауд нары ғы; фьючерстік
сауда нарығы.
Заң нормаларына сәйкестігі бойынша- ресми нарық; «жасырын» нары қ.
Нарықтың инфрақұрлымы – бұл нарықтық қатынастардың қызмет етуін қамтамасыз ететін мекемелер,
мемлекеттік және коммерциялы қ фирмаларды ң жиынты ғы.
Нарықтық инфрақұрылымдардың төрт негізгі түрі бар. Олар: тауар нары ғы, қаржы нары ғы, е ңбек нары ғы
және ақпараттық нарық.
Ал оның негізгі элементтері:
- несие жүесі және коммерциялық банктер;
- тауар, қор, валюта биржалары;
- жәрмеңкелер, аукциондар;
- мемлекеттік және мемлекеттік емес е ңбек биржалары;
- ақпараттық технологиялар және бұқаралық ақпарат құралдары;
- салық жүйесі және салық инспекциясы;
- сақтандыру жүйесі;
- кеден жүйесі;
- коммерциялық көрме кешендері;
- кеңес беруші және аудиторлық компаниялар;
- қоғамдық және мемлекеттік қорлар;
- еркін арнайы экономикалық аймақтар.
Пайдаланылған әдебиеттер:

https://ru.wikipedia.org
http://testent.ru/load/studentu/ehkonomika/ehkonomikaly_teorija
ny_orny_men_roli_p_ni_zh_ne_dis_t_silderi/51-1-0-1234
Google\картинки

Ұқсас жұмыстар

КӘСІПОРЫН ШАРУАШЫЛЫҚ ОБЪЕКТІСІ, ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ БУЫНЫ РЕТІНДЕ

Қаржы саясаты және қаржы механизмі

Мемлекет туралы ақпарат

Меншік иесі, заттаң

МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТ ЖӘНЕ БЮДЖЕТТЕН ТЫС ҚОРЛАР

Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы. Коммерциялық шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысы. Коммерциялық емес ұйымдар мен мекемелер қаржысы

Кәсіпкерліктің ұйымдық - құқықтық нысандары

Мемлекеттік реттеу нысандары

Экономикалық жүйенің жіктелуі

Бюджеттің дербестік қағидаты

Пәндер