Дәрумен- денсаулық кірпіші

Презентация қосу

МИНИСТЕРСТВО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ РК
ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ
С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ Жалпы МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ гигиена және
С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
денсаулық
кафедрасы

Дәрумен-
денсаулық
кірпіші
Дәрумен (Витамин)– адам мен
жануарлардың тіршілігіне, олардың
организміндегі зат алмасудың бірқалыпты
болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті
биологиялық активті органикалық
қоспалар. .
Витамин (латынша vіta – тіршілік) туралы
ілімнің негізін 1880 жылы орыс дәрігері
Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк
дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін
жасалған тәжірибелер нәтижесін
қорытындылап, ғылымға витамин
терминін енгізді
Витаминдердің
көпшілігі
ферменттердің негізгі
құрамдас бөлігі болып
табылады. Организмде
үздіксіз жүріп жататын
химиялық реакциялар,
мысалы, ішкен
тағамның, мал
азығының ыдырап,
қорытылуы,
ферменттердің
қызметіне байланысты
Тағамның құрамында витамин жеткіліксіз болса,
адам әр түрлі ауруға шалдығады. Ал витаминді
(әсіресе, А және D витаминдерін) шамадан тыс
көп қабылдау ағзаның улануына
(гипервитаминоз) соқтырады. Ол көбінесе, жас
балаларда жиі кездеседі. Қазір барлық
витаминдерді суда еритін витамин, майда еритін
витамин және витамин тектес заттар деп бөледі.
Витаминнің мал үшін де маңызы зор. Мал
азығында витамин жеткіліксіз болса,
малдың өнімі төмендейді, олар жүдеп, әр
түрлі ауруларға шалдығады. Мал
азығында А, Д, Е, К витаминдері жеткілікті
мөлшерде болуы қажет.
Мысалы, А витамині жетіспеген жағдайда
сиыр не бие көз ауруына шалдығады, сүті
кемиді, сондай-ақ олар қысыр қалуы, іш
тастауы мүмкін. Малға қажетті витамин
балауса шөпте, жоңышқада, сүрленген
шөптерде, тағыда басқа болады. Қыста
авитаминозға шалдыққан, тағыда басқа
түрлі жағдайлармен жүдеген малға
витамин концентраттарын, сәбіз, балық
майы, тағыда басқа витамині мол азық
беру керек. Мал азығындағы витамин
мөлшерін көбейту үшін арнайы витамин
препараттары мен құрғақ ашытқылар
шығарылады.
Витамин жетіспеушілік, авитаминоз –
күнделікті ішетін тағамда витаминдердің
жетіспеуінен, олардың бойға сіңуінің
бұзылуынан не витамин синтезделуінің
тежелуінен туатын аурулар
Егер адам үнемі витамині аз, бірыңғай
тағаммен (консервіленген, кептірілген,
рафинадталған) тамақтанса, ағзаға, негізінен
көмірсулар (қант, тағыда басқа) ғана түсіп,
ақуыз бен майлар аз түссе, ал көкөніс пен
жеміс-жидектер мүлдем болмаса витамин
жетіспеушілік дамиды. Сондай-ақ азық-түлік
дұрыс сақталмаса немесе олардан сапасыз
тағам дайындалса, азық-түлік құрамындағы
витаминдер бұзылады. Мысалы, құрамында
никотин қышқылы (РР витамині) аз дәнді
дақылдармен ғана қоректену пеллагра
ауруына, ал қауызы алынған күрішпен және
өте ұнтақталған бидай ұнынан жасалған
нанмен ғана тамақтану бери-бери сырқатына
әкелуі мүмкін.
Тағамда витаминдердің
жеткіліксіз болуы, адам
ағзасын әлсіретеді. Мұндай
жағдайды гиповитаминоз
деп атайды. Оған ауа
райының қолайсыз жағдайы,
ауасы лас жерде ұзақ уақыт
жұмыс істеу, сондай-ақ
гастрит, асқазан ісігі,
гельминтоз, лямблиоз,тағыда
басқа аурулар себеп болады.
Витамин жетіспеушілік
болғанда ағзада зат алмасу
процесі бұзылып, оның
жұқпалы ауруларға қарсы
тұру қабілеті нашарлайды.
Сондай-ақ, адамның көңіл-күйі күйзеліске
ұшырағанда, ауа-райының құбылмалы
кезеңдерінде, әйелдердің жүктілігі не сәбиін
емізуі,тағыда басқа жағдайларда ағзада витамин
жетіспеушілік артады. Мұндай жағдайда
дәрігерге қаралып, арнаулы витаминдер
қабылдап, көкөніс пен жемістерді көбірек
пайдалану қажет. Витамин жетіспеушілік және
гиповитаминоз жануарларда да болады. Мал
авитаминозбен, көбінесе көктемде ауырады.
Витамин жетіспеушіліктен аналық мал қысыр
қалады, төл нашар өседі. Мысалы, В витамині
жетіспеген жағдайда құс полиневритпен, шошқа
пеллаграмен ауырады. D витамині жетіспесе, төл
қатпа болады, ірі мал сүйек ауруына шалдығады.
[1]
Витаминдердің топтары мен
түрлері
Жемістер мен көкөністер құрамында
дәрумендер көп
Барлық витаминдер майда және суда
еритіндер деп екі топқа бөлінеді.
Майда еритіндерге А, D, Е, К
витаминдері жатады.
Суда еритін витаминдерге С, РР және В
тобындағы барлық витаминдер жатады.
соңғы кезде витаминдерді
классификациялап үлкен 4 топқа боледі:
алифатты , алициклды, ароматикалық,
гетероциклды,
Тағамдық өнімдеріндегі витаминдерді сақтау
жолдары

Тағамдық заттарды
дұрыс сақтамау және
өңдеу кезінде
құрамындағы
витаминдер бұзылады.
Тағамдық өнімдерді
жоғары температурада
өңдегенде С витамині
жойылып, В тобындағы
витаминдердің мөлшері
азаяды.
Тағамның құрамындағы витаминдерді
сақтау үшін, төменгі температурада,
тоңазытып барып сүрлемелеу әдісін
қолданады. Бұл кезде тағамдық өнімдер 0-
4°С температура аралығында өңделеді.
Азық-түлік өнімдерін тез арада тоңазыту
әдісі кезінде олардың құрамындағы
витаминдер толығымен сақталады
А дәрумені сарғыш не
қызыл түсті
тағамдарда кездеседі.
Олар - сәбіз, қауын,
қызанақ, балық майы,
сиыр бауыры,
жұмыртқа, сары май,
ірімшік, рауғаш,
қаймақ, т.б. Құрамында
А дәрумені бар
тағамдарды күн
түспейтін қараңғы
жерде сақтайды.
Оларды ыстық сумен
жумайды.
В1 витаминi (тиамин ) ағзада дұрыс зат
алмасуы үшін (әсіресе көміртегінің) аса
қажет. Витамин жетіспегенде
шаршағандық сезіліп, ас қорыту процесі
бұзылады. Организм тиаминге зәру болған
жағдайда жүйке жүйесі үлкен ауруға
шалдығуы мүмкін.
В2 витамині
( рибофлавин), басқа да
витамин дер сияқты
ағзаның бірқалыпты өсуіне
қажетті, ол биологиялық
тотығу процестеріне
қатысады. Жарақаттардың
тез жазылуына мүмкіндік
береді, көздің жақсы көру
қабілетін сақтайды. Бұл
витамин жетіспеген
жағдайда ерін құрғап,
көгереді, ұшық шығады,
денеге түскен жарақат баяу
жазылады
В6 витаминi
(пиридоксин) ақуыздард
ың құрамдас бөлігі болып
табылатын амин
қышқылдарының
алмасуына қатысады.
В6 витаминінің
жетіспеушілігі жас
балалардың бойының
өсуін тежеп, қан аздығы
мен сезіміне тез
қозғыштығын тудырады,
ал екіқабат әйелдердің
бетінде қара дақ пайда
болады.
В12 витамині (цианокобаламин ) қанның
пайда болу процесіне қатысады. Бұл витамин
жетіспеген жағдайда ағзада қан азаю
процесі дамиды. Бауырда, бүйректе, балық
тағамдарында (әсіресе балықтың бауыры мен
уылдырығында) көбірек болады. Еттің, сүт
пен ірімшіктің, жұмыртқа сары уызының
құрамында В12 витамині анағұрлым аз.
В15 витаминi (кальций пангаматы).
Химиялық табиғаты мен әсер ету күші әлі
жеткілікті зерттелмеген. Емдік мақсатта
атеросклероз, қан айналысының бұзылуы,
бауыр ауруларына және басқа да
сырқаттарға пайдаланылады
С дәрумені итмұрын,
қарақат, пияз,
қызанақ, картоп,
капуста, алма,
апельсин, бүлдірген,
қарбыз, сәбіз, қияр,
жүзім, алмұрт,
асқабақ құрамында
болады. Тағамда С
дәрумені жеткіліксіз
болса, адам қырқұлақ
ауруына шалдығады.
Қырқұлақ дегеніміз
тіс түбінің, қызыл
иектің зақымдалуы
Д дәрумені екіқабат әйелдерге өте
пайдалы. Ол жұмыртқа, сары май,
қаймақ, сүт, саңырауқұлақ, балық майы
құрамына енеді. Д дәрумені кальций мен
фосфордың алмасуын реттеуге қажет.
Е витаминi(токоферол) бұлшық еттердің
және жыныс бездерінің қызметін
жақсартады. Ол өсімдік майының,
жаңғақтық, бұршақ пен жүгері
түқымдарының және көкөністің құрамында
көбірек болады. Сондай-ақ малдың
бауырында, жұмыртқада, сүттің құрамында
бар.
К витаминi
(филлохинон) қанн
ың ұю процестеріне
қатысады.
Өсімдіктердің көктеп
енетін бөліктерінде
(жасыл жапырақты
саумалдық, түбірлі
және жапырақты
капуста, қалақай
және т. б.), сондай-ақ
сәбіз және томат
құрамында болады.
Малдан алынатын
өнімдердің ішінде
бауырдан басқа да К
витамин жоқ.

Ұқсас жұмыстар

Адамның бір қызығы бала деген

Дәруменнің пайдасын білу

Химия және фармация салаларында бірқатар ашулар жасаған оқымыстылар мен фармацевтер

Махаббат кірпіші

Дәрумен немесе витамин - салыстырмалы құрылысы күрделі емес және әртүрлы табиғаты бар төменгі молекулярлы органикалық қосылыстардың тобы

денің сау болсын десең... дәрумендер

ВИТАМИНДЕР. Дәрумендердің топтары мен түрлері

Дәрумендер

Салауатты өмір салтына..

Дәрумендердің классификациясы

Пәндер