Ветеринарияда бас миы мен жұлын жарақаттары: ми шайқалу, клиникалық көріністер және шұғыл көмек

Ми - жұлын жарақаттары

Ми шайқалу.

Әр түрлі механикалық әсерден ми және ми қабығының жарақаттануы. Ми шайқалуында ми құрылысында көзге көрінетіндей немесе бүтіндігі бұзылған өзгерістер байқалмағанымен, ми шайқалуы сатысына қарай әр түрлі дәрежеде ми қызметінің бұзылуы анықталады. Ми шайқалуы әр түрлі себертерден, жоғарыдан төмен құлағаннан, қатты соққы тиюден, тағы басқа жарақаттардан болады.

Мидың тамырлы жүйке торы механикалық әсерге өте сезімтал, вазомоторлы реакциясы баяулайды, ми қан айналуының бұзылуы басталады. Вазомоторлық өзгеріс нәтижесінде мидың домбығуы дамиды, ол милық ұлпаның гидрофильдігінің жоғарылауымен, тамыр қабырғасының өткізгіштігінің жоғарылауы және қысымның артуымен байланысты.

Ми шайқалғанда мидың ми қыртысында қорғаныстық тежелу дамиды, қыртыс астына жайылады. Осыған байланысты тежелуен әлі босамаған ақырғыларының қызметі клиникалық симптомда байқалады. Ми шайқалғанда бас миында болатын өзгерістер қайтымды және клиникалық белгілері уақыт өте келе жойылады.

Клиникалық көрінісі:

ми шайқалудың жеңіл сатысында мал құлайды және бірнеше минут ішінде орнынан тұра алмайды, ал ауыр сатысында - бірнеше сағат ішінде пульстің баяулауы және оның толуы төмендейді, кілегей қабығының ағаруы, рефлекстердің әлсіреуі, беткейлік тыныс алу байқалады. Ми шайқалудың ауыр жағдайында рефлекс байқалмайды, көз қарашығы кеңейеді және жарыққа әсер бермейді, тыныс алуы беткейлі және сырылды болады, құсу және құрысу байқалады. Ми шайқалудың жеңіл формасында мал толық жазылады. Ауыр жағдайда мал комалық күйден шыға алмағандықтан өледі.

Емі:

Малды тыныштық жағдайында ұстау керек. Жүрек әлсіздігінде камфора, кофеин, беткейлі тыныс алуда - тері асты 1% лобелин немесе 0, 15% цитотин ерітіндісі қолданылады. Қозуды басу үшін бром, натрий, комбелен, ромпун қолданамыз.

Мидың домбығуын бәсеңдету мақсатында күре тамырға гипертоникалық ерітіндіні енгіземіз. Малдың 1мг\кг салмағына есептеп, тері асты гидрокортизон енгізуге болады.

Жұлын жарақаты

Жұлын жарақаты ашық және жабық болуы мүмкін. Жабық жұлын жарақаты- барлық жарақат арасындағы 0, 3% құрайды, яғни тері қабаттары мен жұмсақ тіндер зақымдалмайды. Ашық жұлын жарақаты -тері қабаттарын зақымдаумен жүреді.

Жұлын шайқалуы -функциональді өзгерістермен жүретін парез, паралич арқылы көрініс беретін патологиялық жадай. Науқастың сауығып жазылып кетуі бірнеше минуттан 2-3 аптаға дейін созылады.

Жұлын жарақаты - пато-морфологиялық өзгерістермен жүретін (некроз, қан кету және т. б ) ауыр жағдай болып табылады.

Жұлын жаншылуы - жұлынның сүйек каналында болуына байланысты оның жаншылуына әкелуі мүмкін: омыртқа сүйектерінің сынықтарының жылжуымен жүретін;

омыртқа аралық дисктарының жылжуы;

бөгде затардың болуы

эпидуральды гематомалар

Жұлын жарақатының негізгі көріністері

Бас сүйек жарақатына қосылған, есінің жоғалуы

Мойын немесе бел бөлігіндегі қатты ауырсынуға шағымдану

Негізгі шағымдары әлсіздік, сезімталдықты жоғалту, аяқ-қол параличы, зәр шығаруды басқара алмау

Мойын мен денесінің қалыпты денгейде болмауы

Шұғыл көмек:

Аралас жарақат болса патологиялық жағдайды емдеу керек: қан кетуді тоқтату, тыныс алуды қалыптастыру, гиповолемияны алдын алу шарт. Науқасты қозғалыссыз күйде жатқызып басына фиксация жасау керек. Егер қан айналыс көріністері болмаса өкпе-жүректік реанимация жасау керек. Жұлын жарақаты бар науқасты тек құсу кезінде, аузынан қан кеткенде ғана абайлап қозғалтуға болады. Ауыр тыныс жеткіліксіздігі болса тыныс жолдарын тазалау тыныс алуына көмектесу керек. Мойын бөлігіндегі жарақат байқалса, тыныс жолдарының өткізгіштігін абаймен қарап, шұғыл трахеостомия жасалады. Бастысы - омыртқаға иммобилизация жасау, жұлынды екіншілік зақымдаудан қорғау керек, яғни науқасты тасымалдау кезінде абай болу, жұлын-ми жолындағы тамырлардың зақымдалуын, гематомалардың алдын алу;