Өнердің генезисі.Эстетика және Эстетикалық идеал

Презентация қосу

Өнердің
генезисі.Эстетика
және Эстетикалық
идеал.

Орындаған:
Утемуратова А.
Бүгінгі таңда қазақ халық педагогикасындағы
сал-серілік дәстүр арқылы тәрбие берудің
ұлттық сананы қалыптастыруға, эстетикалық
тұрғыдан кәмалатқа жетілуінің басымдылығын
қамтамасыз ету қажеттілігі туындап отыр.
Ұлттық сананың бір құрамы этномәдени
тәрбие беру бүгінгі таңда қайта жаңғырту
үдерісінен өтіп отыр. Сөйтіп, әлеуметтік-
мәдени бағыттағы өзгерістерге сәйкес жоғары
сынып оқушыларын эстетикалық талғамға
тәрбиелеудің және этномәдени
білімдендірудің концептуалдық негізіне
байланысты бірнеше педагогикалық тірек,
субстанция болатын ұғымдардың мәні
айқындалды: теория, генезис, прагматика,
мәдениет, өнер, білімдендіру, оқыту,
тәрбиелеу, эстетикалық талғам, парадигма,
Теория грек сөзінен алынған tyecorio
(энциклопедиялық, философиялық
сөздіктерде) байқау, зерттеу, сонымен қатар
ұлттық сана-сезімді, эстетикалық талғамды
айқындайтын, жинақтайтын дүниетаным,
мұраттар жүйесі деп көрсетіледі.
Генезис – сал-серілік өнердің шығу тарихы.
Прагматика – сал-серіліктің ізгілікті өнегесін
іс-әрекетке қосу.
Мәдениет – оқушылардың сал-серілік
өнерінен үлгі алуы.
Өнер – сал-серілікке қатысты нысандарды
іріктеу.
Қағида – сал-серілік өнер арқылы тәрбие
берудегі жүйеленген, сабақтастық
принциптерді қолдану.
Жоғарыдағы ұғымдар этномәдени тәрбие
Эстетика грек. aіsthetіkos – сезіну, сезімдік –
адамның дүниені эстетикалық тұрғыдан
ұғынып-түсіну заңдылықтары туралы, әсемдік
заңдарын арқау еткен шығармашылықтың
мәнісі мен формалары туралы ғылым.
Тарихы
Эстетика ғылым ретінде осыдан 5 мың жыл бұрын –
Мысырда, Вавилонда, Үндістанда және Қытайда
дүниеге келіп, Ежелгі Грекия мен Римде кеңінен
дамыған. Демокрит, Аристотель, Эпикур, Лукреций
Кар, т.б. өз еңбектерінде сұлулықтың объективті
негізі – шындық өмірдің заттық қасиеттерінде,
байланыстарында, қатынастарында,
заңдылықтарында деп білді. Ал Платонға сәйкес,
сұлулық дегеніміз абс., мәңгілік және өзгермейтін,
сезімнен тыс идея, өнер туғызатын сезім иірімдері
осы идеяның көрінісі ғана болып табылады.
Эстетика мәселесі мен
міндеттері
Эстетика мәселесі мен
міндеттері көбінесе келесі
жәйтпен айқындалады. Адамның
дүниені эстет. тұрғыдан ұғынып-
түсінуі бір-бірімен тығыз
байланысты үш нәрседен
тұрады:
объективті шындықтағы эстет.
ұғым
субъективті эстет. үғым (эстет.
сана)
өнер (субъективті және
объективті эстет. ұғымдардың
бірлігі ретінде).
Эстетика дүниені эстет.
тұрғыдан ұғынып-түсінудің
объективті негізін адамдардың
Эстетикалық категориялар
Негізгі эстет. категориялар –
сұлулық пен сұрықсыздық,
асқақтық пен пасықтық, трагед.
және комед. болса, олар
қоғамдық байланыста, адам
өмірінің әрбір саласында –
өндірістік-еңбек пен қоғамдық
саяси қызметте, табиғатқа
көзқараста, мәдениет, тұрмыста,
т.б. жағдайларда дүниені эстет.
тұрғыдан ұғынып түсінудің
көрінісі ретінде байқалады.
Эстет. тұрғыдан ұғынып-
түсінудің субъективті жағы – ішкі
сезімдерді, талғамдарды,
бағалауды, күйзелісті,
идеяларды, мұраттарды
Эстетика — философиялық
ғылым.
Эстетика — философиялық
ғылым. Ендеше, ол да этика
сияқты нақты ғылымдар
өлшеміне сай келмейді.
"Эстетика" ұғымын ғылыми
қолданысқа XVIII ғасырдың
орта шенінде неміс философы
Александр Баумгартен енгізді.
Ол эстетиканы грек тіліндегі
"айстетикос" сөзінен құрас-
тырып шықты. Этимологиялық
тұрғыдан алғанда
"айстетикос" — сезім, сезіммен
қабылданатын деген мағынаға
ие. Этимологиялық түбір өлі
күнге дейін "анестезия"
Эстетика және өнер
Өнер — мәдениеттің маңызды
саласының бірі. Сондықтан
болар, "өнер — мәдениет
айнасы" деген қанатты сөздің
қалыптасқандығы... Өнердің
шынайы мәнінің діңгегі —
сұлулық, әсемдік. Сұлулык,
әсемдік — адамды ерекше бір
жан ләззатына бөлейтін сезім
тудырар қасиет. Соның
нәтижесінде, өнер көңіл күйді,
сезімді білдіреді, соларға
тікелей байланысты. Өнер
адамды имандануға, жан
дүниесімен біртұтас нұрлануға
бастайды. Өнердің басты
мақсаты — қандай да бір жетілу,
«Эстетикалық идеал - материалды адам
құбылыстардың тамаша сұлулық
идеясы, рухани, интеллектуалдық,
моральдық және көркем әлем» . Яғни,
табиғат, қоғам, құқықтары, еңбек және
өнер тамаша сұлулық идеясы болып
Эстетикалық мәдениет
Эстетикалық мәдениет өзінің
көпқабаттылығымен сипатталатын күрделі
құрылым болып табылады. Қандай да
болмасын қоғамның эстетикалық
мәдениетінің ілгерілмелі дамуы әлеуметтік
прогрестің маңызды белгісі болып
табылады. Өзінің консерватизмімен
ерекшеленетін кейбір дәстүрлі
мәдениеттердің өмір сүруінің өзі
тоқыраудың белгісін көрсетеді. Мұндай
мәдениеттер, әдетте, декоративті
формаларды, қолөнер бұйымдарын
ғұрыптық, көркем безендіруді, тұрғын
үйдің интерьерін және т.б. кеңейтілген
Эстетикалық мәдениеттің қабаттары көп
жағдайларда субъекттің рухани күш-жігерін
пайдалану негізінде де, әрекеттің практикалық
тәжірибесін, шеберлігін қолдану нәтижесінде
құралады. Оның үстіне эстетикалық құндылықтарды
қалыптастыру құралдарды, құрылғыларды және
т.б.қолдануды талап етуі мүмкін. Тіпті музыкант
немесе суретші өз ойын жеткізу үшін техникалық
құралдарға жүгінеді
Әлемге деген құндылықты қатынас түрлерінің бірі
эстетикалық қатынас болып табылады. Әсемдік
пен тұрпайылық, асқақтық пен таяздық,
трагедиялық пен комедиялықты өнер мен
нақтылықтың қасиеттерін бағалау мен тануды
білдіреді. Бұл бағалау құндылықтық мәнге ие
эстетикалық қатынастың объектін игерудің
жалғыз мүмкін болатын тәсілі болып табылады.
Табиғатты эстетикалық игеру процесінде адам
табиғи- биологиялық та, әлеуметтік те жан болып
есептеледі. Және табиғатта оған оның
физиологиялық өмірқамы үшін қажетті нәрсе ғана
бағалы емес, оның әлеуметтік болмысымен
байланысты нәрселер де құнды. Өйткені адам
табиғатты өз өмірімен, өз қайғысы және
қуанышымен пайымдай отырып, оны
адамдандырады.
Ақындар, суретшілер, музыканттар, философтар
Эстетикалықтың ең жоғарғы көрінісі өнердің
кейпіне енетін әсемдік болып табылады. Демек,
әсемдік - бұл “адам” туралы ұғымдардың бірі,
өмірдің барлық күрделілігі мен тереңдігін
қамтитын оның анықтамаларының бірі. Тек
нақты өмірді ғана емес, әсіресе тарихтың
өтпелі кезеңдерінде өзі тудырған өмірлік
әлемнің шеңберінен тысқа шығып, адамзатты
прагматикалық немесе утилитарлық
өлшемдерге сыймайтын өзге бағамен
бағалайтын рухани өмірді де қамтиды. Әсемдік
эстетикалық құндылық ретінде адамзат
мәдениетінің тарихында, ең алдымен
антикалық философияда терең теориялық
тұрғыда талданған еді.
Эстетикалық құндылық ретіндегі
әсемдікті философтар ғана емес,
көркем сөздің өкілдері де зерттеді.
Өнертанымдық әдебиеттерде өнерді
түсінудің бастапқы алғышарты ретінде,
әдетте, Н.Г. Чернышевскийдің мынадай
белгілі түсіндірмесін келтіреді: “Әсемдік
бұл өмір... өз ұғымдарымыз бойынша
өмірді қалай көрсек, онда ол нәрсе де
әдемі; өзінде өмірді көрсететін және
бізге өмір туралы ескертетін зат.

Ұқсас жұмыстар

Эстетика және өнер

Эстетика дүниені эстет

Құқықтың дүниетанымдық мәселелері

Аристотельдің өнер философиясы

Қазақ халқының өнер философиясы

АВГУСТИННІҢ ӨНЕР ФИЛОСОФИЯСЫ

Эстетикалық сезімді және эстетикалық қабылдасауды тәрбиелеу

Эстетикалық сезім

КЛАССИЦИЗМ ӨНЕРІНІҢ ТУЫП ҚАЛЫПТАСУЫ

Өнер философиясы

Пәндер