Сырым Датұлы. Сарысық Өмірзақұлы Қара

Презентация қосу

Сырым Датұлы

Ысық

Сарысық Өмірзақұлы Қара

Қаратау
Қаратау кім?

Қаратау бидің
тағдыры не болды?

Қайда қайтыс болып,
Қайда жерленді?

Батырдан тараған ұрпақ бар ма, болса кімдер?
Оларды қайдан іздеп табуға болады?
Қаратаудың руы Ысық – Сарысық. Байбақты Сырым
Датұлы бастаған Кіші жүз қазақтарының 1738-1797
жылдардағы азаттық қозғалысында ысықтар тобын
басқарған. Орыс патшасына арыз жазып, оның
рұқсатымен 10 мың үй ысықты Жайықтың бергі бетіне
көшірген.
Қаратау Өмірзақұлы ХVІІІ-ХІХ ғасырларда өмір сүрген.
Оның билігінде 3 мың түтінді құрайтын он мың ысықтар
болған. Ол 1783-1797 жылдары он төрт жыл бойы
үзбестен Сырымның саясатын қолдаған. Сырым
Датұлының қатысуымен ру қолбасшыларын өзінің жаз
жайлауы –Көкөзек өзенінің бойындағы ұлысына жинап,
өзекті мәселелерді шешкендігін тарихи еңбектерде бар.
1785 жылы маусым айында Қобда бойында өткен жиында Сырымнан кейінгі Бас
старшын Қаратау би сөйледі. «Біз, Кіші жүздің қаза қтары, ешкімні ң ауласына
түсіп, малын, төңірегінде жүрген жұртын тұтқындаған кезіміз болған жоқ. Оның
үстіне біздер, Бас ағымандар, халқымызға, қала берді орыс патшасына адал
қызмет етеміз деп қолымызға Құран ұстап, ант бердік.
Қарапайым халыққа жан тыныштығы мен бейбіт өмір керек. Осыны орыс
билеушілерінің түсінгендерін қалаймыз. Екіншіден, к өзімізді аш қаннан хан
қыспағында өмір сүріп, ұрпақ өсіріп келеміз. Жаны жайса ң болса да, хан деген
қаһарлы атағы бар Әбілқайыр кезінде кең тынысты ғұмыр кештік. Оны ң
орыстармен тіл табысуы арқасында жоңғар шап қыншылы ғынан құтылды қ.
Әбілқайыр қапыда қаза тапқан соң, оның орнына билеріміз бен
старшындарымыз ақ киізге орап хан сайлаған Нұралыны патшайымнан хан етіп
тағайындауды сұрап өкілдер жіберіп, өтінішіміз орындалғанына риза бол ғанбыз.
Өкінішке қарай, бұл ханнан көріп отырған рахатымыздан мұшақатымыз к өп.
Әбілқайырдың ұлдары басымызға мініп, халқымызды тонай бастағанына дәлел
көп. Жайық казактарының да зорлығы айтарлықтай. Осының бәрі ж ұртты ң ыза-
кегін туғызуда. Нанбасаңыз, осы жиынға қатысу үшін әр рудан келген мына
атқамінерлерден сұраңыз. Сіз осы аймақтың билеушісіз, халы қ атынан айт қан
осы сөзіме құлақ салсаңыз», – депті Қаратау би.
Қаратау бидің зираты қазіргі Жусандой ауылдық
округінен күншығысқа қарай 7-8 шақырым жердегі
«Бекмағамбет» қыстағының бергі бетіндегі Көкөзек
бойында. Әуелі биік мола болыпты. Кейін құлап,
үлкен төбеге айналған.Олар құлпытас сынығында
құран хадисінен үзінді келтіріліп, «руы ысық,
тайпасы сарысық, бөлімі… Умирзақ» деген жазуды
оқыпты. Құлпытастың төменгі жағы
болмағандықтан, Өмірзақұлы Қаратаудың қашан
туып, қашан өлгені, белгіні кім қойғаны белгісіз
болыпты. Десек те, бидің жерленген зираты бар,
құлпытасы табылды. Тарих көші алға басқан сайын
есімі ұмытылып бара жатқан тарихи тұлға Қаратау
Өмірзақов батырдың зираты мен құлпытасы
табылып, басына кесене тұрғызылды. Қызыл
кірпіштен салынған биіктігі жеті метр кесене
Көкөзекте бой көтерді.
Кесененің ішіне гранит тақтадан ескерткіш
қойылды. Тақтаның алдыңғы бетіне «Сырым
батырмен бірге 18 ғасырдың аяғында ұлт-азаттық
қозғалысына белсене қатысқан тарихи тұлға Қаратау
Өмірзақұлы, Руы-ысық, Сарысық. Белгі қоюшылар
– ұрпақтары Балғымбай әулеті. 2002 жыл» деп
жазылған
Еділ үшін егестік,
Тептер үшін тебістік,
Жайық үшін жандастық,
Қиғаш үшін қырылдық.
Теңдіктің туын бермедік,
Теңсіздікке көнбедік,

Махамбет Өтемісұлы

Ұқсас жұмыстар

Бастапқы сөйлемнің мысалы

Сырым Датұлы бастаған көтерілістің себептері

Датұлы бастаған көтеріліс

Кіші жүздегі көтерілістің басталу себептері және оның барысы

СЫРЫМ ДАТҰЛЫ КӨТЕРІЛІСІ

Кіші жүз ханы

Сырым Датұлы бастаған көтеріліс

1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс туралы ақпарат

Көтерілістің басталу

Сырым Датұлы Басқарған кіші жүздегі көтеріліс

Пәндер