Жедел психологиялық көмек көрсету техникалары

Презентация қосу

Жедел психологиялық көмек көрсету
техникалары.
Жедел психологиялық көмек– төтенше жағдайлар ошағында зардап
шеккендерге немесе төтенше, экстремалды жағдайлардан кейін жуық арада
көрсетілетін қысқа мерзімді іс-шаралар жүйесі.
Оларға: экстремалды немесе төтенше жағдайлардан зардап шеккен бір адам ға,
адамдар тобына көмек көрсету; болған жағдайдың талаптарына с әйкес к әсіби
әдіс-тәсілдер арқылы төтенше жағдайға байланысты туындаған
психологиялық, психофизикалық және жағымсыз эмоционалдық
қиындықтарды ретке келтіру жатады.
Жедел психологиялық көмектің негізгі мақсаты – төтенше жағдайға душар
болған жеке адамның патологиялық жай-күйі дамуының алдын алу. Жедел
психологиялық көмектің мазмұны мен әдістері ТЖ сипатына, оның жарақаттау
әсеріне (жол-көлік оқиғасы, табиғи және техногендік сипаттағы апат,
террорлық актілер, қаруланған қақтығыстар) тікелей байланысты.
Жедел психологиялық көмек көрсету үшін мына жағдайлар ескерілуі тиіс:
Біріншіден, төтенше жағдайдың кенеттен болуы, бұл адамны ң эмоционалды қ, когнитивтік
сезімдеріне, жеке өміріне әсер етіп, ішкі дүниесін «бұзады», жа ғдаймен бетпе-бет келеді.
Екіншіден, психологиялық көмек көрсету уақытының шектелуі.
Төтенше жағдайда зардап шеккендер ауыр жа ғдайда болып, әсерді тез қабылдайтынды қтан,
көрсетілетін көмек болған оқиғадан кейін дереу көрсетілуі тиіс. Сол үшін ТЖ-да болатын
психикалық жай-күй ерекшеліктерін білу керек. Өйткені бұл уа қытта автоматты т үрде
психологиялық қорғаныс механизмдері іске қосылып, зардап шеккен к өпшілікті ң жеке
ерекшеліктері «өшіп» қалғандай болады.
Жедел психологиялық көмек адамның психикалық және психофизикалық көңіл-к үйіне қолдау
көрсету, психологиялық зақымдалу нәтижесінде пайда болған адамны ң ауыр эмоционалды қ
қайғыруымен жұмысты болжайды.
Ең бірінші көмекті кімге көрсету қажет? Әдетте, ТЖ кезінде к өп адам зардап шегуі м үмкін:
тікелей зардап шекпесе де, олардың жақындары зардап шегеді; қатты қай ғырып ж үргендер,
айналасындағылардың жай-күйінен қатты әсер алғандар, яғни «қайта зардап шеккендер» де
болады. Сондықтан психологиялық көмекке зәру адамдарды т үрлі топтарға б өліп ал ған д ұрыс.
Бірінші топқа құрбандар, яғни төтенше жағдай ошағында қалып қойған адамдар жатады
(мысалы үйінділер астында қалғандар). Құрбан болғандарды құт қару кезінде негізгі қауіп
олардың өздеріне зақым келтіретін әрекеттер жасауы мүмкін болатынында, сол үшін олармен
үнемі байланыста болып, сөйлесіп тұру керек. Бұл оларға сырт қы өмірмен байланысты үзбеуі,
өмір сүру үшін тіршілік ресурстарын жандандыру ға септігін тигізеді. Екінші топ қа – тікелей
(физикалық немесе материалды түрде) зардап шеккендер, сондай-а қ өздерінің жа қындарынан
айырылған немесе олардың тағдырынан бейхабар адамдар. Т өтенше жа ғдай кезінде әрбір
адамның жанында психолог бола қоймайды, зардап шеккендер арасынан т әуекел тобын – е ң
бірінші кезекте психологиялық көмекке зәру топты аны қтап алу қажет.
«Тәуекел тобындағы» зардап шеккен адамдарға құтқару қызметіні ң өкілдері, психологтар ж әне
волонтерлер көмек көрсетуіне байланысты апат ошағында тікелей басшылы қ ететін
ұсыныстарды келтіреміз:
Зардап шегуші өзін бұл жағдайда жалғызбын деп сезінбеуі керек. Зардап шеккен адамны ң
жанына келіп, «Мен жедел жәрдем келгенше, сіздің қасыңызда боламын» деп айту керек.
Сонымен қатар зардап шегушіге болған оқиға туралы айтып, «жедел ж әрдемні ң» жолда келе
жатқанын білдірген жөн.

Зардап шеккен адамды бөтен көздерден алыстату керек. Егер ондайлар қарауын қоймаса, олар ға
кез келген тапсырма беріп, оқиға болған жерден алыстаты ңыз.
Зардап шегушімен қарым-қатынаста болыңыз.
Сөйлесіп, оның сөзін тыңдаңыз;
Мұқият тыңдаңыз, сөзін бөлмеңіз, өз міндеттеріңізді атқаруда шыдамды болы ңыз. Өзі ңіз зардап
шегуші есінен танып бара жатса да, жайлап с өйле ңіз, ашуша ңды қ білдірме ңіз. Еш қашан
жазғырмаңыз. Зардап шеккен адамнан: «Мен сізге қандай к өмек бере аламын?» деп с ұра ңыз.
Жаныңыз ашығаны туралы айту ға ұялмаңыз.
Алғашқы психологиялық көмек ережелері:

1-ереже: Дағдарыс кезінде зардап шеккен адамның психикалы қ жай-к үйі қозады. Адам ға бірден
дәрігерлік көмек көрсетілетінін, оның сауығып кететінін айты ңыз. Адам ға үміттену аса қажет.
2-ереже. Әрекетті бірден бастамаңыз. Жағдайды барлап, психологиялы қ к өмектен бас қа қандай
көмек қажет екенін, зардап шеккендерге қандай дәрежеде көмек қажет екенін шешіп алы ңыз.
Бұған зардап шеккен бір адамға 30 секунд, бірнеше адамға бес минут уа қыт б өлі ңіз.
3-ереже. Өзіңіздің кім екеніңізді, қандай функция атқаратыныңызды на қты айты ңыз. К өмек
қажет етушінің аты-жөнін біліңіз. Оларға көмек келе жат қанын хабарла ңыз.
4-ереже Зардап шеккен адаммен дене қарым-қатынасына т үсіп, қолынан ұстап, иы ғынан со ғып
қойыңыз. Басына не денесінің басқа жеріне тиісуге болмайды. Онымен бір де ңгейге
орналасыңыз, теріс қарап отырмаңыз.
Қасында болсаң қандай әрекет жасау керек?
Айналадағы адам санын азайту қажет.
Зардап шеккен адамның ішкі күйін сыртқа шығару ға мүмкіндік бері ңіз (мысалы, с өзбен айтып
салу немесе жастықты ұрғылау).
Жоғары физикалық күш түсетін жұмыс беріңіз.
Өзіңіздің жамандық тілемейтініңізді блдіріңіз.Зардап шекен адамны ң ойымен келіспесе ңіз де
оны кінәламаңыз, керісінше оның қылығы жайында әңгімелесі ңіз. Б ұлай жасамаса ңыз оны ң
агрессиясы сізге ауысуы мүмкін. «Сен қандай адамсы ң?» деген с өзді айту ға болмайды, оны ң
орнына «Сен қатты ашулысың, сенің бәрін қиратқың келеді. Екеуміз бірге бұл жа ғдайдан шешім
табуға тырысайық» деген сөздерді айтыңыз.
Қайғылы оқиғадан кейін зардап шекен адамға дер кезінде қол ұшын беру оған көп к өмегін
тигізеді, сонымен қатар оның болашақта тұйық қорқу, жазы қтылық ж әне ашынушылы қ
шеңберіне түсіп қалудан қорғайды.
Мамандар келгенше, балаға психологиялық көмек көрсету әдістері
Сәтті психологиялық көмек көрсету үшін баламен байланыс орнату қажет, сізге сенетіндей етіп
жасау керек, бірақ ол оңай емес. Балалармен байланыс орнату ойыншы қтар ар қылы жа қсыра қ
жүзеге асады. Зардап шеккен балаға көмек көрсеткісі келген адам ға қиялдай бастау қажет,
ойыншық алып шығу немесе жасау, немесе кілттері бар брелок, ұялы телефонды, жерден
көтерген әдемі тасты қолдану қажет.
Баланы демалуға болатын қауіпсіз орынға апару қажет. Сонымен қатар онымен с өйлесіп,
онымен бірге болу керек. Егер бала жақын адамынан айрылса, ол жал ғызды қты сезеді, о ған
сүйеніш пен қолдау керек.
Қазір не болып жатқаны туралы баланы хабардар ету шарт: «Құт қарушылар келе жатыр, қазір
көмек келеді». Ақпаратты шынайы беру қажет, өйткені қатты к үйзелу кезінде балалар
эмоцияларды жақсы қабылдайды.
Баламен сөйлесу қажет: «Сенің атың кім? Тамақ жегің, су ішкі ң келе ме?» Оны ң уайымына
ортақ екенін көрсету қажет.
Баланы жалғыз қалдырмаңыз, ол маңызды екенін сездіріңіз, бірге бір н әрсе жаса ңыз, о ған кез-
келген тапсырма беріңіз.
Балада ТЖ кезіндегі өткір стресстік реакциялары
Балаларға арналған психологиялық тәсілдер ересек адамдар ға, ТЖ шартында ж ұмыс істегенде
қолданылатын тәсілдерден қатты ерекшеленбейді:
- дене байланысын орнату қажет, баланың қолына ұстау, құшақтау керек. М ұндай шаралар апатия
кезінде, бала айту немесе әрекет ету қажет емес деп ойласа, қор қыныш пен жылау кезінде
көмектесе алады.
- Балада галлюцинацилар, сандырақ болса, оны өз-өзінен қор ғау керек, өйткені ол айналада деп
болып жатқанын түсінбейді. Жарақаттайтын заттарды алып тастау керек. Психолог ж әне
психиатрлық көмек келгенше оны жалғыз қалдырмау қажет. Сонымен қатар қимыл қозуы агрессия
кезінде де солай жасау керек, өйткені бала өзі үшін өзгелер үшін қауіпті болады.
- Мелшиіп қалу – жарылыс, жер сілкінісі және басқа да ірі жүйке күйзелісі салдарынан туындайтын
қорғаныс реакцияларының ішіндегі ең пәрменділерінің бірі. Бала бірнеше са ғат қа мелшиіп қалуы
мүмкін, бұл дененің әлсіреуіне әкелуі мүмкін. Сондықтан баланы осы жа ғдайдан жылдамыра қ
шығару қажет. Балада қатты эмоциялар тудыра алатын н әрселерді құла ғына айту керек (жа ғымсыз
болғаны жақсырақ), бұл оған есін жинауға көмектеседі.
- Балада жүйкенің тітіркенуі туындаса, бұл дегеніміз, ағза қатты ж үйке шиеленісін т үсіріп жатыр.
Оны тоқтатуға болмайды, керісінше баланы иықтан сілку керек, б ұл ретте, олай неге жасап
жатқанын түсіндіруді ұмытпаңыз. Осы белгі өткеннен кейін бала ға демалу ға, ұйы қтау ға жа ғдай
жасау керек.
Назарларыңызға рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Нейролингвистикалық бағдарлау туралы ақпарат

Апаттар медицинасының алғашқы орталығы қашан құрылды және бүгінде республика бойынша олардың саны қанша

1921 - 1922 жылдардағы аштықтың себептері

Емдеу алдын алу мекемелері

Жедел психиатриялық көмек

Мамандандырылған мейірбикелік күтім

Сұрақтың түрлері, техникалары

Экстремалды жағдайларда психологиялық- педагогикалық көмек көрсету

Мәдениет тілі

Конфликт психологиясыны

Пәндер