Жарақаттар. Жарақат ұғымы

Презентация қосу

Жарақаттар

Орындаған: Маратов Толеухан
Топ: Мт-201
Мазмұны:

Кіріспе
Жарақат ұғымы
Жарақаттан естен тану туралы түсінік
Жарақат түрлері
Үсік, күйік туралы түсінік
Алғашқы көмек
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе

Жарақат - сыртқы әсер ету (механикалық, химиялық, электрлік ж әне
т.б.) салдарлары тудырған ағзаның зақым алуы; психикалық жарақат —
көңіл-күйдін әсер етуі тудырған психикалық зейінні ң бұзылуы.
Жарақат әр түрлі болады (денеге бөгде заттық кіріп кетуі, не кесіп кетуі,
тістің орны, оқ тию т. б.); жарақаттанғанда сүйек, қан тамырлары мен
нервтер зақымдануы мүмкін. Жарақаттың ауыр жеңілдігі ( әсіресе бас қа,
кеуде мен ішке түскен жарақат қауіпті) оның қай жерде екендігіне, үлкен-
кішілігіне, сондай-ақ қаншалықты ластанғанына, қанның қанша кеткеніне
байланысты. Жарақат (хирургиялықтан басқасы) түскен кезде міндетті түрде
және одан кейін де ластанады. Сонды қтан жарақат тез жазылып кетуі үшін
оны алғаш рет дұрыс таңудың маңызы зор. Егер мүмкіндік болса, медицина
мекемесіне барып, сіреспе ауруына қарсы ектіріп, жарасын тандыру қажет.
Жарақаттың қай түрі болса да ең алдымен қайын то қатып, оған микроб
түспеуі үшін дереу тандыру керек. Стерильденген д әкеден жасалған та ңғыш
өте қолайлы. Жараны тайраңда дәкенің үстіне мақта салады да, орап
тасталды. Жарақатты таңу жөніндегі белгілі бір ережені са қтаған ж өн:
жарақатты жууға болмайды, өйткені оған іріңдететін микроб түсуі мүмкін.
Жарақат дегеніміз – бір немесе бірнеше
факторлардың әсерінен ағза құрылысы мен
функциясының бұзылуы. Жарақаттаушы факторлар
дегеніміз – материалдық дене немесе жарақаттаушы
қабілеті бар матералдық құбылыстар. Жарақаттаушы
заттар: материалдық дене, құбылыстар (электр тоғы,
сәулену, жоғарғы немесе төменгі температуралар)
болуады. Жарақат бір жерге немесе бірнеше жерге әсер
етуі мүмкін. Жарақат - сыртқы әсер ету (механикалық,
химиялық, электрлік және т.б.) салдарлары тудырған
ағзаның зақым алуы; психикалық жарақат — көңіл-
күйдін әсер етуі тудырған психикалық зейіннің
бұзылуы.
Жарақат естен тану туралы
түсінік
Жарақаттың, күйіктің, үсіктің ауыр салдары естен тану болып
табылады. Естен тану-орталық нерв жүйесі қызметінің күрт нашарлауы
нәтижесінде дамып, организмнің барлық жүйесі қызметінің тоқтауына
алып келетін ауыр жағдай. Естен тану қатты ауру кезіндегі
тітіркеністен пайда болады. Сүйектің зақымдануынан болған жұмсақ
ұлпалардың үлкен көлемде мылжалануынан, жаншылуынан, күюден
болған қатты жарақат. Әсіресе, қан көп кеткен кезде, дене суынғанда,
қорыққанда, шектен тыс ойға шомғанда, сәулеге ұшырағанда,
жұқпалы ауруларда жиі кездеседі.

I дәреже - жәй естан тану. Ес II дәреже - қатты естан тану. III дәреже - өте ауыр
сақталады, сырқат сұрақтарға Жағдай ауыр. Ес сақталады, алайда жағдай. Зардап шегушінің
дұрыс жауап береді,алайда зардап шегушінің қоршаған ортаға
құлқы жоқ.Сыртқы әлем әсерін әлсіз
мүлдем есі жоқ.Тері
әңгімеге құлқы жоқ. Тері мен
көрінетін кілегейлі қабықтар сезінеді көздің қарашығы тарылған, бозарады,суық, салқан тері
бозарады.Дене температурасы жарықтан әлсіз тітіркенеді. шып-шып шығады. Көздің
қалыпты немесе сәл төмендейді. Рефлекстердің бар-лық түрлері қарашығы үлкейеді,
Көздің қарашығы үлкеймейді, төмендетілген. Тері сұрғылт түске жарықтан мүлдем
жарықтан тітіркемейді. еніп бозарып ақшылданады, ұстаған
кезде салқын, дене температурасы
тітіркенбейді, Күре тамырлық
Тамырдың соғысы бірқалыпты,
төмендеген. Тамыр соғысы жиі, қан қысымы анықталмай-ды,
жиілігі минутына 100-110 соққы.
Күре тамырлық қысым сынап жүректің ырғағы баяу естіледі. Күре тамырдың соғысы
бағанасы бойынша 110/65 мм. тамырлық қысым сынап бағанасы байқалмайды, тыныс алу
Тыныс алу бір қалыпты, терең, бойынша 70/40 мм. Тыныс алу бірқалыпты емес.
күшейіп, жиілей түседі.
кейде жиілейді.
Жараққат
Жара атққаа әәкелетін
келетін жа жағғдайлар
дайларғғаа байланысты
байланысты
-- Ө
Өндірістік
ндірістік емес жараққаттар
емес жара аттар
•• Жол Жол ққатынасы
атынасы
•• К Көшеде болатын ккөөкк тай
ө шеде болатын тайғғааққ
•• Т Тұ рмыстыққ
ұрмысты
•• Спроттық
Спроттық
-- ӨӨндірістік
ндірістік
•• Ауыл-шаруашылық
Ауыл-шаруашылық
•• Ө неркәәсіптік
Өнерк сіптік
•• ӘӘскери
скери
-- ққастанды
астандыққтантан

Жарақаттаушы күштің түрі бойынша
• Механикалық
Жарақат • Термиялық
түрлері • Химиялық
• Операциялық
• Сәуле травмалары

Жарақаттану сиапты бойынша
• Ашық
• Жабық
• Тесіп кірген
• Тесіп кірмеген
• құрастырылған
Соғып алу

Буын
сіңірлерінің Қысылу
үзілуі немесе синдромы
Жабық жарақаттар-
созылуы
Тері мен тері қабаттарының
және кілегейлі қабықтардың
жарақаттануынсыз-ақ
болатын жарақаттанудың
барлық түрлерін айтамыз
Бұлшық еттің шайқалу
үзілуі

Буын шығуы
СЫЛЫНҒАН

ТЕСІЛГЕН ШАБЫЛҒАН
Ашы қ жара қ аттар —
б ұ л органдар
ұ лпаларыны ң АТУ
ТЕСІЛІП- за қ ымдалуы, артынша ҚҰРАЛДАРЫНАН
КЕСІЛГЕН тері жамыл ғ ыларды ң ПАЙДА БОЛҒАН
кілегейлі
қ абы қ тарды ң
т ұ тасты ғ ы б ұ зылады

ЖАНШЫЛҒАН ЖЫРТЫЛҒАН

ТІСТЕЛГЕН
1 дәрежелі күйік ыстықтың онша
жоғары емес температурасының
қысқа уақыттағы әсерінен
болады,терінің қызаруы , шамалы
ісінумен сипатталады.

4дәрежелі
Күйік деп ыстық сұйықтықтар, теріден басқа
2дәрежелі қышқыл-сілті, жалынның тереңде
күйік тері шарпуы, сәулелі ыстық, қатты жатқан тіндер
астына цсары ысыған заттар, электр тогы де (тері асты
суға толған немесе электромагниттік шелі бұлшық
күлбірек және радиацияның әсерімен теріге еттердің
ісіну пайда және одан төмен жатқан адам сүйектердің)
болады. денесінің ұлпаларына жасалған күйеді.
зиянды әрекетті айтады. 50°С
температураға шалдыққан
теріні 5 минуттан кейін күйік
шалады.
3дәрежелі күйік терінің үстіңгі
қабатының сондай ақ өсу
қабаттарының жансыздануымен
сипатталады
Үсу — суықтың әсерінен денедегі тіндердің зақымдануы.
Үсу ауа райының аязды күні ғана емес, сондай-ақ
температура нөлге жуық кезде де (ылғалдылық жоғары
болып, күн ұзақ уақыт суытқанда) болуы мүмкін.

2-дәрежелі:қан
3-дәрежелі:тері барлық 4-дірежелі:некроз
1-дәрежелі тері айналымы терең қабаты терең жатқан
қабатының жарақаттанып тері жансызданады.Жансыздану тіндерді сүйектерді
ағаруы(қантамырлард астында сары су қанды сумен толған ісінеді,ол қарақоңыр
ың қысылуы )және күлбірек пайда болуымен
жиналады терінің сиппаталады.Үлкенді кішілі
ішіне сарысу толған
сезушілігі қыртысты қабығы жара пайда
күлбірек 2-аптадан
жоғалады,жылығаннан кейін п.б .Үсік алған
жансызданады үсіген болады,іріңдейді.7-10 күнде
кейін тері көк-қызыл өлі тірі тін арасында сызық жер жаны кетіп ауру
жер қабынуы сезімі жоғалады,өз
ісінеді пайда болады.Өлң тіндер
мүмкін.Қабынусыз түскен соң орнына бетңһімен түседі
ауырады.Жазылғаннан орта есеппен 2 аптада грануляция п.б тыртыққа тыртық пайда
кейін суыққа жазылады айналады болады.
шыдамсыз болады. эпителизацияланады
жазылуы 1-2 ай.
Жарақаттарды тасымалдаудың бірнеше түрі
бар:

Науқасты сү йеп жү ргізу

Қолда алып жру

Арқалап алып жү ру
«Құ лып»жә рдеміндегі екі
Адамның алып жү руі

Науқасты шалқайтып отыр-
Ғ ызу жағдайында алып жү ру
Алғашқы көмек
Алғашқы көмек дегенiмiз – зардап шеккен адамның жарақатын асқындырмай,
оған әртүрлi медициналық көмек шараларын дұрыс көрсетiп,оның өмiрiн сақтап
қалуға бағытталған iс-әрекет. Сондықтан да жарақаттанған адамның өмiрi мен
патологиялық процестердiң одан арғы салдары көбiнесе апат болған жердегi
алғашқы көмектiң көрсетiлген уақыты мен оның сапасына тығыз байланысты.
Кез-келген жарақат бiр орындағы ұлпалардың бұзылуымен қатар ағзада белгiлi
бiр жалпы өзгерiстердi тудыруы мүмкiн (жүрек-тамыр қызметiнiң, тыныс алудың,
зат алмасуының бұзылуы). Бұл құбылыстар орталық жүйке жүйесiнiң
тiтiркенуiнен, қан кетуiнен, өмiрлiк маңызды органдардың зақымдалуынан,
уланудан пайда болады. Қатты сырқырататын және қан көп кеткен ауқымды
зақымдану кезiнде сырқаттың жалпы жағдайы өте жедел және күрт
нашарлайды.
Ашық зақымдалу, немесе жара, кiлегейлi қабықша мен терi жамылғысының
тұтастығының бұзылуы — бұл сыртқы жара, ал iшкi жара қан кетумен
сипатталады (көкiрек, құрсақ қуысы, ми сауытында). Жараларды зақымдануына
жарақаттаушы зат формасына, құрал түрлерiне қарай бiрнешеге жiктеймiз.
Кесiлгенжара (пышақ, әйнек, ұстараның жүзi т.б). Мұндай жараның жиегi тегiс,
тiк және қан қатты ағады. Бұл жарада ауру дәрежесi басқа жарақат түрлерiне
қарағанда азырақ. Соғылған жара сыртқы түрiне қарағанда мыжылған жараға
ұқсас. Соғылған жара таспен (күштi ұрғанда) және дөрекi заттармен күштi
ұрғанда, көмiлiп қалғанда, күштi толқындар әсерiнен болады. Егер соғылған
және мыжылған жара көлемi қан көлемдi ұлпаларды зақымдаса, олар езiлген
жара деп аталады. Соғылған, мыжылған, езiлген жараларда инфекция түсу,
даму мүмкiндiгi жоғары.
Қорытынды:

Жара — механикалық сыртқы әсерден терінің не ішкі органдарды ң кілегей, т.б.
болып ажыратылады. Пышақ кескен, балта шапқан Жараны кесілген Жара (оны ң
шеті тегіс);ине, біз, пышақ кірген Жараны тесілген Жара, сы қабы ғы б үтіндігіні ң
бұзылуы. Жара кесілген, тілінген, тесілген, мылжаланғаннғанда не бірнәрсе қатты
қысып қалғанда болатын Жараны мылжаланған Жара (айналасы қанталап,
жырымдалып тұрады), хирургиялық операциядан кейінгі Жараны кездейсо қ Жара
деп атайды. Ит қапқанда пайда болатын Жараның шеті жырым-жырым болады. Жара
асқынып, неғұрлым тереңдеген сайын бұлшық ет, сүйек, жүйке, сіңір, буын, кейде ірі
қан тамыры жүйесінің де жаралануы мүмкін. Жараның ауыр не жеңілдігі оны ң
денедегі орнына, мөлшеріне, адамның жоғалтқан қан мөлшеріне байланысты.
Әсіресе, адамның басына, кеудесіне және ішкі органдарына т үскен Жара қауіпті.
Жараның қай түрі болса да, оны ең алдымен тазартып, қанын то қтатып,
антибиотиктер қолданып, қажет жағдайда тігіп, оған микроб түспеу үшін дереу та ңу
керек. Микроб түспеген Жара асқынып кетпей, тез жазылады. Инфекция т үсіп,
іріңдеп, ісінген Жара дене қызуын көтеріп, қабыну, сепсис, к үбіртке, гангрена, т.б.
аса қауіпті ауруға ұласуы мүмкін. Егер адамды ит қапса, тез арада емханаға апарып,
сіреспе ауруына қарсы ектіріп, Жарасын таңу керек. Жараның тез бітуі адамны ң
жалпы денсаулығына байланысты. Ұзақ ауырып, жүдеген, қаны аз адамны ң Жарасы
көпке дейін жазылмайды.
Пайдаланылған
әдебиеттер тізімі
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. М.Мырзабеков. Жазатайым жарақат алсаңыз. Алматы, 1987 ж.
2. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев,
Т.С.Хайдарова. Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-
қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. "Ғасыр-Ш”, 2005 ж.
3. Шаңырақ: Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы: Қаз.Сов.энцикл.
Бас ред., 1990 ж.
4. Қазақтан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі Агенттігі.
Төтенше жағдайлар және азаматтык корғаныс жөніндегі
материалдардың акпараттык әдістемелік жинағы. (1,2,3 шығарылым),
2000 жыл
5. «Тіршілік қауіпсіздігі» курсы бойынша жоғары оқу орындары
студенттеріне арналған оқу құалы. ҚР төтенше жағдайлар жөніндегі
агенттігі. Алматы қ, 2004
6. В.Синникова. Основы безопастности жизнедеятельности. М., 1997.

Ұқсас жұмыстар

Жараны емдеу принцптері

Механикалық жарақаттардың сипаты

Көру ағзасының жарақаттары

Жарақаттар

Ауру сезімі

Өндірістік жарақат және оның түрлері

Сәуле жарақаттары. Жануарлардың бөгде заттармен жарақаттанулары

Ашық және жабық түрдегі жарақаттар

Жарақат - тері тұтастығы бұзылмай, ұлпалар мен мүшелердің зақымдануы

Жарақат түрлері

Пәндер