КАУЧУК ЖӘНЕ РЕЗИНА

Презентация қосу

КАУЧУК ЖӘНЕ РЕЗИНА
КАУЧУК
Каучук– 1) табиғи К-ті (ТК) каучукты өсімдіктерді ң (негізінен бразилия
гевеясының) латексін коагуляциялау ар қылы алады. Негізгі құраушысы –
полиизопрен; 2) синтетик. К. (СК) – эластик. синтетик. полимерлер.
Арнайы СК-тер ТК-терге қара ғанда май ға, бензинге, т үрл Таби ғи каучукты
кейбір тропикалы қ – бразиль гевеясы, каучук фикусы ж әне т.б.
өсімдіктердің сүтті шырындарынан (латекс) алады. Қаза қстанда каучук
өсімдіктері – к өк са ғыз ж әне тау са ғыз өседі. Осы өсімдіктерден Ұлы Отан
соғысы кезінде каучук өндірістік жолмен алын ған.
ТАРИХЫ

Каучукты адамдар ертеден білген. О ңт үстік Америка
елдерінде қазу жұмыстары жүргізілген кезде резе ңке
доптары табылған, олар тұрмыс – салт ма қсатында
қолданылған. Европалықтар каучукпен ал ғаш рет ХVI
ғасырдың аяғында Х. Колумб серіктестерімен О ңт үстік
Америкаға (Гаити) келіп түскенде жергілікті
тұрғындардың доп ойнағанын көргендерінен бастап
танысқан. Индейліктер с үтті шырынды «као чо» -
ағаштың көз жасы деп ата ған, содан каучук деген атау
щыққан.
ӨНДІРІСІ
Каучуктың алынуы мен қолданылуын одан әрі тере ңдете зерттеу
(ХVIII ғасырдың 20 – жылдарында ғы Бразилия ға экспидиция)
каучуктың Heve ағашынан алынатынын аны қтау ға м үмкіндік береді.
Каучукты алу үшін а ғаш қа кесіп тіліктер жасайды. Б өлінетін а қ
сүтті шырын ауада тез қатайып қараяды да, созыл ғыш масса ға
айналады. Маталарға шырын сі ңіртсе олар су өткізбейтін болады,
қатып қалған щайырдан факелдер дайындалады ж әне шашырат қы
түріндігі арнайы ш өлмектер алынады.
Шри Ланкадағы әйел каучук жинауда
Табиғи каучукты кейбір тропикалық – бразиль гевеясы, каучук
фикусы және т.б. өсімдіктерді ң с үтті шырындарынан (латекс) алады.
Қазақстанда каучук өсімдіктері – көк сағыз және тау сағыз өседі.
Осы өсімдіктерден Ұлы Отан со ғысы кезінде каучук өндірістік
жолмен алынған.
Латекс Каучук а ғашынан алынуда
Каучукты адамдар ертеден білген. Оңтүстік Америка елдерінде қазу
жұмыстары жүргізілген кезде резе ңке доптары табыл ған, олар т ұрмыс –
салт мақсатында қолданыл ған. Европалы қтар каучукпен ал ғаш рет ХVI
ғасырдың аяғында Х. Колумб серіктестерімен О ңт үстік Америка ға ( Гаити)
келіп түскенде жергілікті т ұр ғындарды ң доп ойна ғанын к өргендерінен
бастап таныс қан. Индейліктер с үтті шырынды «као чо» - а ғашты ң к өз жасы
деп атаған, содан каучук деген атау щы ққан. Каучукты ң алынуы мен
қолданылуын одан әрі тере ңдете зерттеу (ХVIII ғасырды ң 20 –
жылдарында ғы Бразилия ға экспидиция) каучукты ң Heve а ғашынан
алынатынын аны қтау ға м үмкіндік береді. Каучукты алу үшін а ғаш қа кесіп
тіліктер жасайды. Б өлінетін а қ с үтті шырын ауада тез қатайып қараяды да,
созылғыш масса ға айналады. Маталар ға шырын сі ңіртсе олар су
өткізбейтін болады, қатып қал ған щайырдан факелдер дайындалады ж әне
шашыратқы түріндігі арнайы ш өлмектер алынады.
КАУЧУКТЫҢ ҚҰ РАМЫ

Табиғи каучукты ауа жібермей қыздырса диен к өмірсутегі 2-
метил,3-бутадиен немесе изопрен т үзілетіні ж өнінде аны қтал ған.
Молекулалық формуласы С5Н8. таби ғи полимер каучукты ң
қанықпағандығын дәлелдеу үшін, оны газ өткізгіш т үтігі бар
тығынмен жабылған сынауы қта қыздырымыз.
Қыздырғында каучукты ң молекулалы қ массалары т өмендегі
өнімдерге ыдырайды. Т үзілген өнімдер су құйыл ған ста қан ға
салынып салқындатылатын қабылда ғыш-сынауы ққа бромды су
(немесе калий перманганатыны ң ерітіндісін) құямыз. Бромды суды ң
түссізденуі каучукты қыздыр ғанда қаны қпа ған қосылыс алын ғанын
білдіреді. Каучук ыдырауыны ң негізгі құрамдас б өлігі, я ғни
мономері 2-метил-1,3-бутадиен (изопрен).
КАУЧУКТЫҢ ҚАСИЕТІ

Каучуктың негізгі қасиеті – оны ң майыс қа қты ғы. Пішініні ң т үрліше
өзгеруінен – қысу, созудан кейін каучук өзіні ң ал ғаш қы пішініне қайта
оралады. Табиғи каучук молекуласында СН2 – тобы қос байланысты ң бір
жағында (цисформа) орналасады, м ұндай құрылыс стереоретті деп
аталады. Осы құрылысы каучукке майыс қа қты қ қасиет береді. Каучук
сондай-ақ суды, газды ж әне электр тогын өткізбейді. ХІХ ғасырды ң
басынан бастап каучук ая қ киім ж әне су өткізбейтін киімдер өндірісінде
қолданыла бастады. Б ұл б ұйымдарды ң пайдалылы ғымен қоса, айтарлы қтай
кемшіліктері де болады, олар сал қын ауа райында қатты ж әне морт болып,
ал ыстықта ж ұмсарып, жабыс қа қ қасиетке ие болады. Каучукке беріктік,
тозбау, майысқа қты қ, температура өзгерісіне т өзімділік қасиеттерін бер ү
үшін оны вулканизациялайды – к үкірт қосып, қыздырып, резе ңкеге
айналдырады. Вулканизациялау кезінде каучукты ң сызы қ тізбекті
молекулалары ірі торлы молекулалар ға «тігіліп» резе ңке алынады.
РЕЗИНА
Резинаны вулкандау процесі
Резина[1] (лат. resіna — шайыр), вулканизаттар — каучукты вулкандау нәтижесінде
алынатын өнімдер. Резина алынатын қоспаны ң құрамында каучуктан өзге вулкандауды
реттейтін заттар — толы қтыр ғыш, ж ұмсарт қыш, боя ғыш, т ұра қтандыр ғыш, т.б.
болады. Оның сапасы каучукты ң құрамы мен құрылысына байланысты. Каучукты ң
Резинаға айналу процесін вулкандаушы зат (күкірт, органик. пероксидтер, диаминдер,
т.б.), үдеткіш, белсендіргіш реттеп отырады. Вулкандау кезінде үзілген қаны қпа ған
хим. байланыстарды ң орнына күкірт атомдары орналасып, каучукты ң сызы қты
макромолекулалары кеңістік құ рылымды полимерге айналады. Бұдан каучукты ң
серпімділігі артады. К үкіртті ң м өлш. 32%-дан ас қанда қатты Резина — эбонит түзіледі.
Каучуктың беріктілігін, мы қтылы ғын, созыл ғышты ғын, т.б. қасиеттерін арттыру
мақсатында күшейткіш толы қтыр ғыштар (к үйе, мырыш оксиді, кремний қыш қылы)
және бейтарап толықтыр ғыштар (бор, саз) қосылады. Со ңғысы каучукты ң мех.
қасиеттерін өзгертпей Резина қоспасын өңдеуді же ңілдетеді. Іоспаны өңдеу кезінде
молекулалардың өзара әсерін б әсе ңдету үшін ж ұмсарт қыштар ( көмірсутектер,
органик. қышқылдар, шайыр ), каучуктың пластикалығын сақтау мақсатында
тұрақтандыр ғыш (фенил b-нафтиламин) қосылады. Қоспа құрамын реттеу ж әне өңдеу
технологияларын жетілдіру ар қылы сырт қы орта әсеріне т ұра қты, қасиеті әр т үрлі
Резина алынады. Олар ға ж ұмса қ, жартылай ж ұмса қ, қатты, ысты ққа (120 — 200 ӘС-тан
жоғары), суыққ а (–50 ӘС-тан т өмен), бу ға, от қа, жары ққа, радиоактивті с әулелерге
төзімді Резиналар жатады. Өнерк әсіпте өндірілетін Резинаны ң басым к өпшілігі к өлік
дөң гелектерін, электр кабелдеріні ң сыртын, т үтіктер, ая қ киім, медицинада ж үрек
клапандарын, т.б. дайындауда қолданылады. Қазақстанда Резина өндірісіменШымкент
қ-ндағы “ИнтеркомШина” АІ айналысады.

Ұқсас жұмыстар

ХИМИЯЛЫҚ ШИКІЗАТ ӨНДІРІСІ

Күрделі липидтер

Көксағыз(каучук) синтезі

Полимеризация кезеңдері

Соңғысы каучуктың мех

Химия өнеркәсібі салаларына жалпы топтастыру

Пәндер