СЫНАУДЫ АНЫҚ ТАУ, СЫНАУ ОБЪЕКТІСІ, СЫНАУ ДЕҢГЕЙІ, СЫНАУ ҚҰРАЛДАРЫ, СЫНАУДЫШЫ ОРЫНДАУШЫЛАР, СЫНАУДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК НОРМАТИВТІК НЕГІЗІ

Презентация қосу

СЫНАУДЫ АНЫҚ ТАУ, СЫНАУ
ОБЪЕКТІСІ, СЫНАУ ДЕҢ ГЕЙІ,
СЫНАУ Қ ҰРАЛДАРЫ,
СЫНАУДЫШЫ
ОРЫНДАУШЫЛАР, СЫНАУДЫҢ
Ә ЛЕУМЕТТІКНОРМАТИВТІК
НЕГІЗІ
• Сынау объектісі — бұл сыналатын өнім. Сынауға
арналған үлгі — бұл сынау кезінде тәжірибе объектісі болып
табылатын өнімнің бірлігі немесе оның бөлігі. Мысалы,
өнімнің тобы сыналғанда бүкіл топ сынақ объектісі болып
табылады, ал сынау процесінде топтан таңдап алынған
бұйымның немесе сынаманың сипаттамалары ғана
бағаланып, ал мұның өзінде олардың табылған
сипаттамалары жалпы сынақ объектісінің нәтижелерін алу
үшін пайдаланылады.
• Сынақ объектісінің басты белгісі — сынақ нәтижелеріне
орай осы объект бойынша шешім (оның жарамдылығы
немесе жарамсыздығы, кейін сынау үшін ұсыну, сериямен
шығару мүмкіндігі және т.б.) қабылданады. Өнімнің түрі мен
сынау бағдарламасына сәйкес жаппай немесе іріктеп
бақыланатын жекедара бұйым немесе бұйым тобы, өнімнің
немесе сынама алынатын топ сынақ объектісі болуы мүмкін.
• Өнімнің түріне байланысты сынақ  объектісі  болып  жеке  бұйым
немесе бұйымдар партиясы табылады.  Сынақ  объектісінің  бас
сипаты болып сынақ нәтижесінде дәл осы объект үшін оның
жарамдылығы жарамсыздығы, мемлекеттік сынаққа жіберу
мүмкіндігі туралы, сериялап шығару мүмкінді бойынша және
т.б. арнаулы шешім қабылданылатыны  табылады.
• Сынақ объектісі бұйымның макеті немесе моделі болуы мүмкін
және сынақ нәтижесі бойынша шешім макетке немесе модельге
тікелей жатуы мүмкін. Сынақтың техникалық базасы өлшеу
құралдары — сынақ жүргізу үшін қажетті техникалық
құрылғылар, материалдар, заттар болып табылады.
• Сынақ құралдары – сынақ жүргізу үшін қажетті
техникалық құралдар. Бұларға өлшеу құралдары,
сынақ жабдықтары және көмекші техникалық
құрылғылар жатады.
• Техникалық құралдарға сынақ жүргізгенде
қолданылатын өлшеу құралдары және сынақ
жабдықтары жатады.
• Өлшеу құралдарымен қатар сынақ құралдарының өте
маңызды түріне сынақ жабдықтары — сынақтың
жағдайларын жасауға, объектіге ықпал етуге және оның
жұмыс істеуі режимдеріне арналған құрылғылар, яғни
сынақтың жағдайлары — температура, ылғалдық,
қысым, электр магниттік және радиациялық ықпал,
механикалық жүктеме, вибрация және т.б.
жаңғыртылатын арнайы стенділер, сынақ машиналары,
ауарайы камералары және т.б. жатады.
• Сынақтың сапа сипаттамасына сынақ нәтижесінің дәлдігі
мен жаңғыртылуы жатады. Сынақ нәтижелерінің дәлдігі
— сынақ кезінде алынған белгіленген параметрлер мен
олардың нақты мағыналарының белгілі бір
жағдайлардағы жақындығының сипаттамасы. Сынақ
объектісінің сипаттамасымен жеке объектінің — топтан
алынған үлгінің сипаттамасы да, сондайақ үлгі тобының
статистикалық сипаттамасы да анықталуы мүмкін.
Сынақ нәтижелері сынақ объектісіне, ал өлшеу
нәтижелері осы объектіден алынған сынақ үлгісіне
жататындықтан, сынақ нәтижелерінің дәлдігі үлгінің
сипаттамалары өлшемінің дәлдігімен үйлеспеуі
мүмкін. Мемстандарт 1626370 бойынша жаңғыртылу мен
жинақтылық өлшеу сапасының өлшемі болып табылады.
Сынақ  жүргізушілер  –  сынақ  процесіне
қатысушы  персонал  болып табылады. Оның
біліктілігіне,  біліміне,  жұмыстық  тәжірибесіне
және  т.б. талаптар қойылады.
Сынақ  жүргізу  процесінің  нормативтікәдістемелік  негізін
мыналар құрайды:
         сынақтың   ұйымдықәдістемелік   және    нормативтік
технологиялық негіздерін регламенттеуші стандарттар
комплексі;
       өнімді зерттеп дайындау және  өндіріске   қою  жүйесінің
стардарттар комплексі;
        өлшеулердің  бірегейлігін   қамтамасыз  ету  жүйесінің
стардарттар комплексі;
       өнімге және оны сынақтан өткізу әдістеріне талаптарды
регламенттеуші нормативтіктехникалық құжаттама және
техникалық құжаттар;
        сынау  құралдарына  талаптар  және   оларды   қолдану
тәртіптерін регламенттеуші нормативтіктехникалық
құжаттама.
Сынақ жүргізу процесіннің сапасы оны жүргізу
Сынақ жүргізу процесіннің сапасы оны жүргізу
әдістемесінен тәуелді болып табылады. Сынақ
әдістемесінің  құрамына  қойылатын  талаптар  келесі
бөлімде берілген.
Сынау кезінде жүргізілген бақылаудың
нәтижелерінің   шындығы (бақыланатын параметрлер
үшін) – параметрлердің нормативтік құжаттардың
талаптарына сәйкестігін дұрыс анықтау ықтималдығы
болып табылады.
Нәтижелердің ұдайы қайталанылуы объектті бірнеше
рет қайтара  сынақтан өткізу нәтижелерінің бірбіріне
жуықтығы болып табылады.
Сынақтың дәлдік сипаттамалары негізінде сынақ
әдістемесінен  тәуелді болып табылады. Сынақ әдістемесі
белгілі  сынақ  әдісін  қолдану  ережелері болып табылады
және онда қажетті сынақ жүргізу құралдары, берілген
өлшеу жағдайлары, объекттің бір немесе бірнеше
бірбірімен байланыстағы қасиеттерінің
сипаттамаларын анықтау жөніндегі операцияларды
орындау алгоритмі, оператордың біліктілігіне талаптар,
мәліметтерді көрсету және сынақ нәтижелерінің
дәлдігін жіне шынайылығын бағалау формалары,
қауіпсірдік техникасы және қоршаған ортаны сақтау
талаптары жазылады.
Нәтижелерді бірегей түрде түсіну және дұрыс бағалау
үшін  өте  маңызды болып  сынақ  мәліметтерін  беру
және өңдеу формалары және нәтижесінің дәлдігін
дұрыс бағалау табылады.
Сынақ мәліметтері деп объекттің оны сынақтан өткізу
кезінде тіркелген қасиеттерінің және сынақ
жағдайларының, сондайақ жалпы жүмыс істеу
уақытының және т.б. параметрлердің
сипаттамасының мәндерін айтады. Сынақ
мәліметтері кейіннен өңдеуге юататын бастапқы
мәліметер болып табылады.
Сынақ нәтижесі – объект қасиеттрінің сипаттамаларының
бағасы, объекттің берілген талаптарға сәйкестігін айқындау,
объекттің сынақ жүргізу барысында өз жұмысын атқару
сапасын  талдаудың  нәтижесі  толып табылады.
Сынақтар жүргізгенде олардың бірегейлігін, яғни сынақ
нәтижелерінің қажетті дәлдігінің ұдайы қайталанылуын және
ақиқаттығын  қамтамасыз  ету кажет.
Сынақтардың бірегейлігін қамтамасыз ету жеткізуші және
тұтынушыда жүргізілген  сынақ   нәтижелерінің   бірдей   болуын,
қайта   жүргізілетін сынақтардың санын азайтуға мүмкіндік береді.
Сынақтың бас мақсаты өнімнің сапасы туралы ақиқат және
толық ақпарат алу болып табылады.
Сынақтардың бірегейлігін қамтамасыз ету жұмыстарын
техникалық реттеу және метрология жөніндегі уәкілетті
органның (Мемстандарттың) басқаруымен министрлік
(ведомство) ұйымдастырады. Бұл іске өнімді мемлекеттік
сынақтан өткізу жөніндегі бас мекеме, стандарттау
жөніндегі бас және базалық ұйымдар, бірлестіктер,
кәсіпорындар, мекемелердің бақылаусынау және
метрологиялық қызметтері қатысады.
Сынақтардың бірегейлігін қамтамасыз етудің
техникалық негізін аттестаттаудан өткен сынақ
жабдықтары және салыстырып тексеруден өткен өлшеу
құралдары, аттестаттау және салыстырып тексеру
құралдары құрайды.
Сынақтардың  бірегейлігін   қамтамасыз  етудің  нормативтік
әдістемелік негізі болып мыналар табылады:
өнімді сынақтан өткізу әдістерінің стандарттары, сондай
ақ нақты өнімнің стандарттарының және техникалық
шарттарының  сынақ  әдістемелеріне арналған бөлімдері;
өнімдер үшін сынақ бағдарламалары және әдістемелері;
сынақ жүргізу бөлімшелерінің қызметтік ережелерін
тағайындаушы, сынақтан өтетін өнімге жалпы талаптарды
реттеуші, сондайақ сынақ барысын қадағалауды реттеуші
ұйымдықәдістемелік құжаттар;
мемлекеттік өлшемдердің бірегейлігін қамтамасыз ету
жүйесінің стандарттары.
Сынақ нәтижесінің дәлдігі – сынақтың,
объект сипаттамасының бағасының
(сипаттамасын бағалаудың) сол
сипаттаманың шың мәніне жуықтығын
білдіретін қасиеті. Бұл жерде
метрологияла қалданылатын өлшуш
дәлдігі   ұғымымен айырмашылық жоқ деп
айтуға болады, бірақ екі мәселені ескеру
қажет.
1. Сынақ объектісінің анықталатын сипаттамасы болып партиядан
алынған үлгі болып табылатын жалғыз ғана данасының (сынаманың)
сипаттамасы да, кез келген статистикалық сипаттама да болуы
мүмкін. Соңғы жағдай сынақ объектісі, мысалы, өнімнің үлкен
партиясы немесе шектеулі, бірақ көлемі үлкен болған кезде орын
алады. Бұл жағдайда сынақ нәтижесі ретінде бүкіл партияға немесе
өнімнің көлеміне есептелген математикалық күтім,  дисперсия, үлестірілу
функциясы және т.с. алынады. Бұндай жағдайда сынақ дулдігі сынақ
нәтижесінде алынған статистикалық сипаттамалардың олардың іс
жүзіндегі мәндеріне жуықтығы болып анықталады.
2. Сынақ нәтижесі объектіге, ал өлшеу нәтижесі – осы объекттен алынған
үлгіге, сынамаға қатысты бағаданатындығынан сынақ нәтижесінің
дәлдігі үлгінің сипаттамаларын өлшеу дәлдігімен бірдей болмауы  мүмкін.
Екі дәлдік бір жерден шықпауы мүмкін. Мысалығ химиялық құрамын
өлшеу  дәлдігі  белгілі зат немесе  материалдың  партиясынан  алынған
сынаманың   құрамын  анықтауға қатысты болып табылады,  ал  осы  зат
немесе  материалдың   құрамын  анықтау дәлдігі  сынама  алу  әдісінен,
оны сынауға дайындаудан, дайындаудың ұзақтылығынан тәуелді
• Сынақ нәтижесінің ұдайы қайталанылуы   сынақ  нәтижелерінің
қайталап сынау кезінде бірбіріне жуықтығын білдіретін қасиеті
болып табылады.
• ИСО 5725 «Сынақ әдістерінің дәлдігі, әртүрлі зертханаларда
алынған сынақ нәтижелерін салыстыру  арқылы  олардың  ұдайы
қайталанылуын анықтау» халықаралық стандарты ұдайы
қайталанылуды  сынақ  сипаттамасы  деп  таниды.
• Екінші жағынан ұдайы қайталану қайталап жүргізілетін
сынақ   үшін
• анықталғанымен, бұл жерде сынақ жүргізілген орын (елді
мекен),  жүргізу
• жағдайлары, қолданылған сынақ құралдары, сынаққа  жұмсалған
уақыт, бірдей сынақ әдістерінің қолданылуы сияқты факторлар
ескеріледі.
Сипаттамалары уақыт барысында өзгеретін (өзгеріп
отыратын) жеке объектілерге қатысты сынақтың ұдайы
қайталанылуы аттестацияланған әдістеме бойынша
орындалған сынақтың дәлдігімен толық ауқымдалады. Бір
ғана ереже: бұл әдістеме қайталап жүргізілген
сынақтарда   да   қолданылуы   керек.
Сипаттамалары өзгермейтін жеке объектті  қайталап  сынау
нәтижесінің  ұдайы қайталануын   бағалау   үшін   әртүрлі
әдістемелер бойынша жүргізілген сынақтардың дәлдігін
қолдануға болады. Бір  жағдай  –  осы  екі  әдістеменің екеуі
де  аттестатталған,  яғни  сынақтың  дәлдік   сипаттамалары
  белгілі сенімділік ықтималдығымен алынған болуы керек.
Егер  сынақ  объектісі  болып  бұйымдар  партиясы  (оны  таңдап
сынау кезінде) табылса немесе объекттің сипаттамалары
біртекті емес немесе тұрақсыз болса (практикада жиі
жағдайларда солай болады да), онда сынақ нәтижесінің ұдайы
қайталанылуы ұғымының мазмұнын анықтау қиындап кетеді.
Ұдайы қайталанылудың бағасы (ИСО 5725 халықаралық
стандарты) белгілі түрдегі объектілерді бір әдіспен әртүрлі
жағдайларда (әртүрлі операторлар, әртүрлі сынақ жабдықтары,
әртүрлі зертханалар, әртүрлі уақыт) сынақтың кез келген екі
нәтижесі арасындағы айырымның абсолют мәндері белгілі
сенімділік ықтималдығымен одан төмен жататын ең жоғары мәні
деп онықталады.
Бұл анықтаманы объекттің біртекті екендігін немесе
сипаттамларының тұрақсыздығын ескерген жағдайда да,
әртүрлі әдістемелермен сынағанда да (әр әдістеменің
әрқайсысы аттестатталған болса) қолдануға болады.
Әдістемені аттестаттау бір, өзгермейтін объектті
сынақтан өткізу нәтижесінің ұдайы қайталанылуын
қамтамасыз етеді, егер жағдайлары қайталанылатын
болса. Аттестаттау кезінде сынақ нәтижесін бағалау және
оның дәлдігіне белгілікепілдік бере алу үшін,
мүмкіншілігінше, сынақ объектісінен тәуелді
факторларды жоюға тырысады. Тек аттестатталған
әдістеменің   көмегімен   объекттің    біртекті    еместігін
және оның сипаттамаларының тұрақсыздығының әсерін
жекешелендіруге болады.

Ұқсас жұмыстар

Құрылыс конструкцияларын сынау жөніндегі мәліметтер

Үрдіс стандарттары

ҚАУІП-ҚАТЕР ТҮСІНІГІ

Мемлекетаралық стандарттар

Стандарттау

Стандарттау. Стандарттаудың негізгі түсінігі

СЕРТИФИКАТТАУ ЖҮЙЕЛЕРІ

Ықтималдық теориясы

СЕРТИФИКАТТАУДЫ ҚОЛДАНУ ОБЛЫСТАРЫ

Мемлекеттік сорт сынау мен будандарды аудандастыру

Пәндер