Витаминдер тіршіліктің ауыстырылмайтын факторы

Презентация қосу

.
Витаминдер
Жоспар:
І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім
2.1.Суда еритін витаминдер
2.2.Майда еритін витаминдер
2.3.Антивитаминдер
ІІІ.Қорытынды
ІҮ.Пайдаланылған әдебиеттер
Витаминдер тіршіліктің ауыстырылмайтын факторы. Адамны ң,
жануарлардың, микроорганизмдердің қалыпты жа ғдайда тіршілік етуі үшін
өте аз мөлшерде витаминдер керек. Ал егер витамин болмаса, не жеткіліксіз
болса зат алмасу бұзылып науқастанады. Витаминдерді ң ауыстырылмайтын
себебі, олардың құрылысы мен функционалдық топтарының әсері.
Витаминдер дегеніміз- азық-түлік өнімдерінде, жем-ш өпте ша ғын
мөлшерде ғана кездесетін, ал адам мен жануарлар организімінде бір қалыпты
тіршілік үщін өте қажет төмен молекулалы органикалы қ заттар.
Витамин жетіспеушілік, авитаминоз – күнделікті ішетін тағамда
витаминдердің жетіспеуінен, олардың бойға сіңуінің бұзылуынан не
витамин синтезделуінің тежелуінен туатын аурулар. Егер адам үнемі
витамині аз, бірыңғай тағаммен (консервіленген, кептірілген,
рафинадталған) тамақтанса, организмге, негізінен көмірсулар (қант,
тағыда басқа) ғана түсіп, белок пен майлар аз түссе, ал көкөніс пен
жеміс-жидектер мүлдем болмаса витамин жетіспеушілік дамиды.
Сондай-ақ азық-түлік дұрыс сақталмаса немесе олардан сапасыз тағам
дайындалса, азық-түлік құрамындағы витаминдер бұзылады. Мысалы,
құрамында никотин қышқылы (РР витамині) аз дәнді дақылдармен ғана
қоректену пеллагра ауруына, ал қауызы алынған күрішпен және өте
Суда еритін витаминдер

В1 витамині (тиамин, антиневриттік
витамин, аневрин)
1911 жылы К.Функ күріш кебегінен
бөліп алған және бери-бери (сал болу)
ауруынан ембеп жазатын препарат әр
түрлі заттардың қоспасынан екенін
анықтады. Осы қоспаның ішінде В1
витамині бар екен. В1 витамині 1926
жылы (Янсен) кристалл түрінде
бөлініп алынды, ал оның құрылымы
1933 жылы анықталды.
Химиялық құрылымы мен қасиеттері. Пиримедин және тиозол сақинасы
В1 витамині молекуласының негізін құрайды. Ол екі са қина метилен тобы (-
СН2) арқылы байланысады.
В2 витамині (рибофлавин)
В2 витаминінің жалпы формуласы-C17H20N4O6. Тамақта рибофлавин болмаса, баланың
бойының өсуі тежеледі және ерін, мұрын, көз, құлақ айналасында ғы кілегей
қабықшасының бұзылуына, көздің мүйіз қабатының қабынуы мен хрусталикті ң
күнгірттенуіне (катаракта) әсерін тигізеді.
В2 витамині тотығу және тотықсыздану реакцияларына қатысады. Олай болса, В 2
витаминінің зат алмасудағы маңызы да өте зор.
РР витамині (В5 витамині никотин қышқылы)
РР витаминінің аты «Pellagra preventing» (пеллагра ауруына қарсы)-деген ағылшын
сөздерінің бас әріптерінен құралған.Тағамда В5 витамині немесе никотинамид
болмаса,адамдар пеллагра ауруына шалдығады.Бұл кезде адамны ң терісі (дерматит),ауыз
қуысының кілегейлі қабаты (стоматит),ал тіл (глоссит) сия қты дертпен ауырады.
Х имиялық қасиеті: Никатин қышқылы барлық витаминнің ішіндегі құрылымы е ң
қарапайым қосылыс, ол карбоксил тобы бар пиридин са қинасынан құралады, м ұнда ғы
карбоксил тобы үшінші жағдайда тұрады.
С витамині (аскорбин қышқылы) - ағзаның жұқпалы
ауруларға қарсы тұра алу әрекетін арттырады. Сүйекке және
тіске беріктік қасиет береді. С витамині биологиялық тотығу
кезінде зиянды заттардың түзілуін тежейді. Ол қарсы
денелерді түзетін ферменттердің құрамына кіреді. Терідегі
қантамырлардың қабырғасының бүлінуіне де кедергі
жасайды. С
Химиялық қасиеті: Аскорбин қышқылы өсімдіктерде галактозадан
синтезделіп жасалады. Сол сияқты жануарлар ұлпасында
глюкозадан синтезделеді.
С витаминінің құрылым формасы гексозаларға С6Н12О6 жақын
екенін көрсетеді.Тотығу-тотықсыздану реакцияларында сутегі
атомдарының доноры болады және тотығу кезінде
дегидроаскорбин қыщқылына айналады, бұл реакция қайтымды
2.2. Майда еритін витаминдер
А витамині (ретинол,антиксерофталмалық) А витамині химиялы қ құрылымы т ұр ғысынан
каротинге жақын,1831 жылы неміс ғалымы Вакенродер оны өсімдіктерден
ашты.Эмпирикалық формуласы С20Н30О.Ретинолдың химиялық формуласын 1937 жылы
швейцар химигі Каррер тапты.
Адам мен жануарлар тіршілігінде А витаминінің ат қаратын ма ңызы зор.Б ұл витамин
тағамдық заттардың құрамында жетіспегенде ағзадағы зат алмасу бұзылады,оны ң
салдарынан өсу кешеуілдеп,салмақ азаяды.Көзді ң мүйіз қабығы б үлінумен қатар, әлсіз
жарық жағдайында дамның көру қабілеті де нашарлайды.Мысалы кешке жа қын
қараңғылық түсе бастағанда өте нашар көреді.Оны халық арасында «ақшам соқыр»
немесе «тауық көз» дейді.
Д витамині (кальциферол, антирахиттік
витамин)
XVIII ғасырдың ортасында Глиссон деген
ағылшын дәрігері Лондон қаласында тұратын жас
балалардың арасында кездесетін ауру турлы
жазған болатын. Бұл аурумен ауырғанардың
сүйектері деформацияланатындығы анықталады,
кейіннен оның мешел (рахит) ауруы, яғни тағамда
Д витаминіжетіспеушілігі саларынан екендігі
белгілі боады.
Е витамині (токоферол, антистерильдік немесе өсіп-өну витамині)
Е витамині 1921 жылы Иванс деген зерттеуші ашты. Жануарларды қолдан тек
жасанды тамақпен 54% жүгері крахмалы, 18% казеин, 15% шошқа майы, 9% сары
май, 4 %тұздың қоспасы және 5 %құрғақ сыра ашытқыларымен қоректендіргенде,
олардың ұрықтарының өсіп-өнуі тоқталып төлдемейтіндігі аны қталды. Б ұл
құбылыс Е витамині жетіспеуінен екен. 193 жылы Иванс бидай т ұқымы ұры ғынан
Е витаминін бөліп алды, ά - токоферол (грек тілінде tokos -ұрпақ, phero-алып жүру,
жалғастыру деген мағынаны білдірді) деп аталады.
2.3. Антивитаминдер
Клетканың витаминмен қоректенуіне әр түрлі әдістермен бөгет жасайтын заттарды-
антивитаминдер деп атайды. Оларды 2 топқа бөледі:
1. витамин молекулаларын бұзатын немесе оларды активсіздендіретін я ғни
инактивтендіретін заттар;
2. витаминдердің структурасына ұқсас және оларды биологиялы қ активтік заттардан
ығыстырып, активсіздендіретін заттар. Мысалы, антивитаминіне гепарин мен дикумарун
жатады. Олар протромбиннің тромбинге айналуына бөгет жасайды, сонымен бірге қан
айналу процесін баяуатады. Жұмыртқа белогы – авидинбиотинді байланыстыруға
қабілетті. Осы сияқты мыслдарды көптеп келтіруге болады.
Қорытынды.
Витаминдердің көпшілігі ферменттердің негізгі құрамдас бөлігі
болып табылады. Организмде үздіксіз жүріп жататын химиялық
реакциялар, мысалы, ішкен тағамның, мал азығының ыдырап,
қорытылуы, ферменттердің қызметіне байланысты.
Тағамда витаминдердің жеткіліксіз болса, адам организмін әлсіреп,
науқастанады. Мұндай жағдайды гиповитаминоз деп атаймыз. Оған ауа
райының қолайсыз жағдайы, ауасы лас жерде ұзақ уақыт жұмыс істеу,
сондай-ақ гастрит, асқазан ісігі, гельминтоз, лямблиоз,тағыда басқа
аурулар себеп болады. Витамин жеткіліксіз болғанда организмде зат
алмасу процесі бұзылып, оның жұқпалы ауруларға қарсы тұру қабілеті
нашарлайды. Сондай-ақ, адамның көңіл-күйі күйзеліске ұшырағанда,
ауа-райының құбылмалы кезеңдерінде және тағыда басқа жағдайларда
организмде витамин жетіспеушілік артады. Мұндай жағдайда дәрігерге
қаралып, арнаулы витаминдер қабылдап, көкөніс пен жемістерді
көбірек пайдалану қажет.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Сағатов К. Биохимия кітабі
2. Сейітов З.С Биохимия кітабі

Ұқсас жұмыстар

Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы

Органикалық және минералды компаненттер

Адам тағамының құрамы

Ағзаның ауыстырылмайтын заттары

Суда еритін витаминдер

Тағамдық заттардың қызметі

Заттар алмасуына кіріспе.Витаминдердің биохимиясы.Дәрументәрізді заттар.Алиментарлы және екіншілік авитаминоздар мен гиповитаминоздар.Гипервитаминоздар

Дәрумендер тағамдық заттардың құрамында болатын ерекше ағзалық қосылыстар

Витаминдер

Қоректік заттар қатабализмінің жалпы жолдары

Пәндер