Ішкі секрециялық бездер, олардың қызметтік ерекшеліктері

Презентация қосу

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Морфология кафедрасы

CӨЖ
Ішкі секрециялық бездер, олардың қызметтік
ерекшеліктері

Орындаған: Қуанышбай А.Қ.
2-004 топ ЖМФ
Тексерген: Шапатова Г.Б.

Қарағанды – 2017
Жоспар:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
• Ішкі секреция бездері
• Ішкі секреция бездерінің гормондары
• Эндокриндік бездердің қызметі,ерекшеліктері
III. Қорытынды
Кіріспе

Адам денесіндегі көптеген жасушалар арнаулы
тіндер, мүшелер және жүйелердің дағдылы қызметі,
олардың өзара және сыртқы ортамен өте күрделі
қарым-қатынасы жүйке және гуморальды жолмен
реттелуі арқылы іске асады. Қызметтердің гуморалды
реттелуінде маңызды рөлді ішкі секреция бездері,
яғни эндокриндік бездер атқарады.
Ішкі секрециялық (endo-ішкі, crino-бөлемін) немесе
эндокриндік бездер деп шығарушы түтігі жоқ және секрет
немесе экскреттері терінің бетіне немесе шырышты
қабықтардың бетіне құйылатын сыртқы секреция бездеріне
қарама-қарсы өз секретін тікелей қанайналым жүйесіне бөлетін
бездерді айтады. Олар организмнің ішкі ортасына арнаулы
биологиялық белсенді заттарды бөліп шығарады. Ішкі секреция
бездері жасап шығарған заттар гормон деп аталады.
Эпифиз Гипофиз

Қалқанша Айырша
безі без

Бүйрек үсті
безі Ұйқы безі

Аталық Аналық
без без
Ішкі секреция жүйесін 4 топқа бөлеміз:
Ішкі секреция

Орталық реттеуші
Аралас бездер:
құрылымдар:

- гипаталамус; - ұйқы без;
- гипофиз; - жыныс бездері;
- эпифиз -плацента
Шеткері эндокриндік Жекелеген гормон
бездер: бөлуші жасушалар:

- қалқанша без; - нейроэндокриндік
- қалқанша маңы (АПУД жүйе);
без; -жүйкелік емес
-бүйрекүсті без эндокриноциттер
Даму орындарына қарай:
1. Ұрықтың жұтқыншағы мен желбезек
қалқанша, қалқанша жанындағы
қалталарынан пайда болатын
және айырша бездер
энтодермалық бездер бранхиогендік топ

2. Ішек түтігінің энтодермалды бездері ұйқы безі аралшықтары

3. Мезодермалық бездер Бүйрекүсті безінің интерреналды жүйесі
және жыныс бездер

4. Аралық мидан пайда болатын
эктодермалық бездер неврогендік топ бпифиз бен гипофиз

5. Симпатикалық элементтерден пайда
болатын эктодермалық бездер адренал бүйрекүсті бездерінің милы заты
жүйесі тобы мен хромаффинді денелер
Ішкі секреция бездерінің гормондары
Бездер Гормондар

Гипоталамус гипофизотропты гормондар (либерин, статин жүйке
гормондары (вазопрессин, окситоцин)
Гипофиз соматотропин (өсу гормоны)
Қалқанша безі тироксин, трийодтиронин, тиреокальцитонин
(қалқансерік безінің кальцитонин гормонына ұқсас)
Ұйқы безі аралшықтары инсулин, глюкогон
Бүйрекүсті безінің қабығы кортикостероидтер, минералокортикоидтер
(альдостерон), глюкортикоидтар (кортизон),
андрогендер, эстрогендер
Бүйрекүсті безінің милы заты катехоламиндер (адреналин,норадреналин)
Аталық ұрық бездері андрогендер(тестостерон) андрогендер(тестостерон)
Аналық ұрық бездері эстрогендер(эстерон,эстрадиол,прогестерон (сары
денеде жасалады)
Айырша бездер тимозин,т.б.
Эпифиз мелатонин,т.б.

Плацента(бала жолдасы) жатыр эстрогендер,релаксин,прогестерон
Қалқанша безі

Қалқанша без, glandula thyroidea
ересек адамдағы ішкі секреция
бездерінің ең ірісі, мойында
кеңірдектің алды мен ішінара
қалқанша шеміршекке жанаса
көмейдің бүйір беттерінде
орналасады.
Бөлімдері: - екі бүйір үлестері;
- үлестерін қосатын қылта;
- жіңішке өсіндісі lobus
pyramidalis
Қызметі:
1. Тироксин гормоны зат алмасуға
қатысады;
2. Организмнің өсуі мен дамуына әсер
етеді;
3. Жүйке жүйесінің қозуы мен жүректің
жиырылуын арттырады.
Гипофиз,hypophysis(gl.pituitaria)
қызғылт түсті кішкене шар тәрізді Гипофиз
н/е сопақша без.Без ертоқымда
жатады.
Бөлімдері: - алдыңғы үлес;
-артқы үлес;

Алдыңғы үлестің жоғарғы бөлімі сұр төмпеге жанасып жатады ж әне pars tuberallis-пен б өледі.
Алдыңғы үлестің артқы бөлімі артқы үлеспен көмкерме түрінде орналасып, аралы қ б өлік, pars
intermedia болады.
Қызметі:
1. Алдыңғы бөлігі өсу гормонын түзеді;
2. Ортаңғы бөлігі пигментті
жасушалардың мөлшері мен саны
ұлғайтады.Меланиннің түзілуін
күшейтеді;
3. Артқы бөлігінен
вазопрессин,окцитоцин бөлінеді.
Бүйрекүсті безі

Орналасқан Пішіні Салмағы Бөлінетін
жері гормондар
Бүйректің Оң жақтағы – Біреуінің Адреналин
ұшына үшбұрыш, сол салмағы 6-7г, гормонын бөледі
орналасқан жұп жақтағы – н/е көңіл-күй
бедер жарты ай тәрізді гормоны деп те
аталады
Қызметі:
1. Милы заты қанға симпатикалық
жүйенің тонусын сақтап, тамырды
тарылту қасиеттері бар
норадреналин мен адреналин бөледі;
2. Қыртыс зат липидтер өндірілетін
негізгі жер болып табылады.
Аралас бездер
Аралас бездер сөл де, гормон да бөледі. Сөлді арнайы өзектері
арқылы басқа жерде орналасқан мүшелерге, ал гормондарды
тікелей қанға бөледі. Сондықтан бұл бездер әрі сыртқы, әрі ішкі
секреция бездеріне жатады.

Ұйқы безі Жыныс бездері
Қорытынды

Қорыта келгенде, адам организмінде ішкі секреция
бездерінің күрделі жүйесі жұмыс істейді. Ол жүйке
жүйесімен бірге организмнің біртұтастығын қамтамасыз
етеді. Қалыптасу бала(ұрық) іште жатқан кезеңде басталады.
Туғаннан кейінгі онтогенезде гетерогенді, яғни уақыт
бойынша әркелкі даму, содан соң – эндокринді жүйенің
инволюциясы(кері қарай дамуы) жүреді.
Пайдаланылған әдебиеттер:

1. «Адам анатомиясы» 1 том. Алшынбай Рақышев.Алматы 2004 ж.
2. Атлас «Адам анатомиясы» 2 том. Ә.Б.Әубакіров, Ү.Ж. Жұмабаев,
Т.М.Досаев, Ф.М.Сүлейменова,Қ.Е.Сисабеков,М.З.Шайдаров
3. www.google.kz
4. Fire-Aid все по медицине. Москва Оникс 2006
5. «Адам физиолгиясы» Х.Қ.Сәтбаева, А.А.Өтепбергенов, Ж.Б.
Нілдібаева, Алматы-2010ж

Ұқсас жұмыстар

Бүйрекүсті безі

Жас ерекшеліктері

Ішкі секрециялық бездер. Жыныстық жетілу. Оқ ушыны медициналық – гигиеналық жә не жыныстық тә рбиелеу

Эндокриндік бездер

Аталық малдың жыныстық ағзаларының атқаратын қызметі

Ішкі секреция бездерінің патологиясы

Аралас бездер

Еркек жыныс бездері

Вегетативтік жүйке жүйесі

Аталық жыныс жүйесі

Пәндер