МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘРДЕМАҚЫЛАР. ҚР ӘЛЕУМЕТТІК САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАСЫМДЫҚТАРЫН ТАЛДАУ

Презентация қосу

Әл-Фараби атындағы Қазақ Казахский национальный
Ұлттық университеті университет имени Аль-Фараби

Экономика және бизнес жоғарғы мектебі
Қаржы кафедрасы
ТАҚЫРЫБЫ: МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК
ЖӘРДЕМАҚЫЛАР. ҚР ӘЛЕУМЕТТІК
САЯСАТЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАСЫМДЫҚТАРЫН
ТАЛДАУ.

Орындаушылар:
Қабылдаған:
ЖОСПАР
I КІРІСПЕ
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
a) Мемлекетік әлеуметтік саясат;
b) Мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақылар
түрлері мен мөлшері;
c) Әлеуметтік саясаттың басымдылығын
талдау көрсеткіштері.

III ҚОРЫТЫНДЫ
IV ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК САЯСАТ
Мемлекеттік әлеуметтік
Мемлекеттік әлеуметтік саясат
саясат –– бұл
бұл белгілі
белгілі бір
бір тарихи
тарихи жағдайлармен
жағдайлармен шарттасылған,
шарттасылған,
қажетті
қажетті ұйымдастырушылық
ұйымдастырушылық жәнежәне насихаттаушы күштермен, қаржы
насихаттаушы күштермен, қаржы ресурстармен
ресурстармен
бекітілген,
бекітілген, белгілі
белгілі бір кезеңдік әлеуметтік
бір кезеңдік әлеуметтік нәтижелерге
нәтижелерге арналған,
арналған, белгілі
белгілі бір
бір
мақсаттарды
мақсаттарды көздейтін мемлекеттің әлеуметтік
көздейтін мемлекеттің сферадағы қызметі.
әлеуметтік сферадағы қызметі.
Ә
Әлеуметт
леуметтік
ік топтың азаматтары, әлеуметтік
топтың азаматтары, әлеуметтік
Әлеуметтік саясаттың
сферада белсенді өзара
сферада белсенді өзара әрекеттесетін,
әрекеттесетін, яғни
яғни бұл
бұл
субъектілері саладағы әлеуметтік
саладағы әлеуметтік топтар
топтар азаматтарының
азаматтарының
мүдделерін
мүдделерін білдіретін институттар, ұйымдар
білдіретін институттар, ұйымдар
және
және билік
билік органдары.
органдары.

Әлеуметтік саясаттың Дамудың
Дамудың берілген
берілген нақты
нақты тарихи кезеңңіінде
тарихи кезе нде
стратегиясы елдің әлеуметтік
елдің әлеуметтік мәселелер
мәселелер жүйесін
жүйесін шешу.
шешу.

Әлеуметтік
Әлеуметтік саясаттың
саясаттың бірінші
бірінші кезектегі
кезектегі
міндеттері
міндеттері ретінде
ретінде көрсетілген
көрсетілген ең
ең маңызды
маңызды
Әлеуметтік саясаттың мәселелерін
мәселелерін шешу.
шешу. Басымдықтар
Басымдықтар маңызды
маңызды
басым бағыттары әлеуметтік-экономикалық және әлеуметтік-
әлеуметтік-экономикалық және әлеуметтік-
саяси
саяси мәселелердің
мәселелердің нақты
нақты байланысы
байланысы мен
мен
шиеленісінің құрамына
шиеленісінің құрамына байланысты
байланысты болады.
болады.
ӘЛЕУМЕТТІК ҚОРҒАУ – бұл өмірлік қажеттіліктегі игіліктерді тұтыну ға
мүмкіндік беретін және белгілі бір себептерге байланысты ( қарттылы қ, денсаулы қ
жағдайы, жұмыстан айырылу және т.б.) экономикалық белсенді бола алмайтын
және өз-өзін табыс табу арқылы қамтамасыз ете алмайтын азаматтарды ң әл-
ауқатының белгілі бір деңгейін қамтамасыз етуге арнал ған ж үйе.

Әлеуметтік
Әлеуметтік қорғау
қорғау жүйесіне
жүйесіне келесі
келесі шаралар
шаралар кешені
кешені кіреді:
кіреді:
Тәжірибені талдау негізінде әлеуметтік қорғаудың ең тиімді және
кешендік жүйелері келесі элементтерден тұрады деуге болады:

Мемлекеттік жәрдемақылар барлық
Міндетті әлеуметтік
азаматтарды әлеуметтік қорғауға жататын
сақтандыру - жұмыс берушілер
белгілі бір жағдайлар болған кезде белгілі
мен жұмыскерлердің аударым-
бір деңгейде қамтамасыз ету үшін арналған.
дары есебінен қаржыландыры-
латын, азаматтардың аударымда-
рының деңгейіне байланысты
формальді сектордың жұмыс-
керлерін қосымша қорғау ға
арналған. Әлеуметтік саясаттың
нәтижелілігі халықтың өмір сүру
деңгейінің сапасында көрінеді.
Халыққты
Халы ты әәлеуметтік
леуметтік ққорорғғау жүүйесінде
ау ж йесінде ж жәәрдема
рдемаққылар маңңызды
ылар ма ызды орын
орын алады.
алады. Республика
Республика
азаматтары
азаматтары м мүүгедектікке
гедектікке байланысты,
байланысты, асыраушы
асыраушы адамнан
адамнан айрылып
айрылып калу
калу орайда жәәне
орайда ж не жас
жас
шамасына байланысты мемлекеттік әлеуметтік ж әрдема қы, сондай-а қ мемлекеттік
шамасына байланысты мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақы, сондай-ақ мемлекеттік адрестік адрестік
әәлеуметтік
леуметтік жжәәрдем алуғғаа құқ
рдем алу ыққтары
құқы тары бар.
бар. ЖЖәәрдема
рдемаққы
ы ттөөлемдері республикалыққ бюджет
лемдері республикалы бюджет
құ
құралдары
ралдары арарққылы
ылы іске
іске асырылады,
асырылады, тектек ққана
ана мемлекеттік адрестік әәлеуметтік
мемлекеттік адрестік леуметтік жж әәрдем
рдем
ттөөлемдері
лемдері жергілікті бюджеттер құ
жергілікті бюджеттер ралдарынан ттөөленеді.
құралдарынан ленеді.

Республикалық маңызы бар қалалар, астана және аудан бюджеттер құралдары арқылы
әлеуметтік жәрдем мен әлеуметтік қамтамасыз ету көрсетіледі, яғни келесілер:
•
Облыстық бюджет құралдары арқылы ата-анасыз қалған балалар мен жетімдерге, мүгедектер
мен қарияларға әлеуметтік қамтамасыз ету жөніндегі төлемдер ісқе асырылады.

Жәәрдема
Ж рдемаққы тағғайындау
ы та айындау ж жөөніндегі белгіленген құ
ніндегі белгіленген жаттар ққосымша
құжаттар осымша өөтініш жәәрдема
тініш ж рдемаққы
ығғаа құқ
құқы
ы
бар ттұұллғғаны
бар аныңң ттүүррғған
ан жеріндегі
жеріндегі жергілікті халыққты
жергілікті халы ты әәлеуметтік
леуметтік ққор
орғғау органына ұұсынылады.
ау органына сынылады.
Жас әрдема қы өтініш берген к ү
Жас шамасы бойынша жәрдемақы өтініш берген күннен бастап тағайындалады. Асырушы
шамасы бойынша ж ннен бастап та ғайындалады. Асырушы
адамнан айрылып ққалуына
адамнан айрылып алуына байланысты
байланысты ж жәәрдема
рдемаққы.
ы. Осы
Осы жжәәрдема
рдемаққыны алуғғаа мар
ыны алу марқұ мныңң
құмны
асырауында
асырауында бол болғған жанұұясыны
ан жан ясының ңммүүгедек мүүшелеріні
гедек м шелерініңң құқ
құқы
ы бар.
бар.
Мүгедектік бойынша жәрдемақы тұлғаның мүгедектігі жұмыс істегеніне немесе істемегеніне,
жұмыс уақытында немесе жұмыстан кейін болғанына қарамастан мүгедектік анықталған
күннен бастап тағайындалады. Бұл жәрдемақыға құқықтары барлар келесі мүгедектер:

• жедел қызметтегі әскери қызметкерлер санынан;
Жоғарыда келтірілген барлық мүгедектерге айлық жәрдемақы мөлшері олардың
мүгедектік топтарына сәйкес айлық есептемелік көрсеткіш негізінде белгіленген саны ар қылы
тағайындалады. Мүгедектік бойынша жәрдемақы жұмыс істеушілерге толық к өлемінде
төленеді. Егерде Мемлекеттік орталық және жинақтаушы зейнетақы қор арқылы төленетін
барлық жәрдемақы көлемі мүгедектік бойынша төленетін айлық жәрдемақы көлемінен аз
болса, онда мүгедектік бойынша жәрдемақы зейнетақылық төлемдерге тиісті қосымша ретінде
беріледі.
Мемлекеттік арнайы жәрдемақы - ол азаматтарды әлеуметтік қорғауға бағытталған
ақшалай төлемдер. Осы жәрдемақы жөніндегі арнайы Заңға сәйкес ай сайын республикалық
бюджет құралдары арқылы және алатын еңбекақыға тәуелсіз төленеді. Бұл жәрдемақы алу
құқық 1998 ж. 1 қаңтарға дейін зейнетке шыққан азаматтарға берілмейді. Жәрдемақы мөлшері
8 айлық есептемелік көрсеткіш көлемінде тағайындалады және зейнетақы төлем жөніндегі
Мемлекеттік орталықпен төленеді.

Арнайы
Арнайы мемлекеттік
мемлекеттік ж жәәрдема
рдемаққы ол әәлеуметтік
ы -- ол леуметтік ққорорғғау
ауғғаа ммұқ
ұқтаж азаматтар ғғаа бас
таж азаматтар басққаа
жәәрдема
ж рдемаққыы ттүүрлерінен
рлерінен ттәәуелсіз берілетін ааққшалай
уелсіз берілетін шалай ттөөлемдер.
лемдер. Б Бұұлл ж
жәәрдема
рдемаққыы мемлекеттік
мемлекеттік
әәлеуметтік
леуметтік ққамтамасыз
амтамасыз ету
ету ж жүүйеге
йеге кіреді
кіреді жжәәне
не оны алуғғаа құқ
оны алу құқы ы бар азаматтар ғғаа өөзз алды
бар азаматтар алды ай
ай
сайын ттөөленетін
сайын ленетін ааққша.
ша. Арнайы
Арнайы мемлекеттік
мемлекеттік ж жәәрдема
рдемаққы алу құқ
ы алу ығғы
құқы ы зазаңңнамалы
намалыққ ж жәәне
не
нормативтік
нормативтік актілермен
актілермен белгіленген
белгіленген азаматтарда
азаматтарда бар.
бар. Ж Жәәрдема
рдемаққыны
ыныңң м мөөлшері
лшері айлы айлыққ
есептемелік ккөөрсеткіш
есептемелік рсеткіш негізінде
негізінде белгіленген
белгіленген саны арққылы
саны ар ылы татағғайындалады.
айындалады.

Арнайы мемлекеттік жәрдемақыны алуға құқы бар тұлға өзі тұрған жеріндегі жергілікті
уәкілетті органға белгіленген қажетті құжаттар қосымша өтініш ұсынады. Жәрдемақыны
тағайындау мен төлеу тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Оны төлеу
жәрдемақы алу құқы пайда болған уақыттан бастап ай сайын және жәрдемақы беру шарттары
сақтау мерзімі бойынша төленеді.
««Қ азаққстан
Қаза стан Республикасында
Республикасында м мүүгедектiгi
гедектiгi бойынша,
бойынша, асыраушысынан
асыраушысынан айрылу айрылу
жағғдайы
жа дайы бойынша
бойынша ж жәәне
не жасына
жасына байланысты
байланысты берiлетiн мемлекеттiк әәлеуметтiк
берiлетiн мемлекеттiк леуметтiк
жәәрдема
ж рдемаққылар туралы» Қ
ылар туралы» азаққстан
Қаза Республикасыныңң 1997
стан Республикасыны жылғғы
1997 жыл ы 16 маусымда ғғы
16 маусымда ы
№
№ 126
126 ЗаЗаңңыны
ыныңң 1-бабына
1-бабына ссәәйкес
йкес Қ азаққстан
Қаза стан Республикасы азаматтарыны ңң осы
Республикасы азаматтарыны осы
Заңңда
За да жжәәне
не Қ азаққстан
Қаза Республикасыныңң ооғған
стан Республикасыны ан ссәәйкес
йкес ққабылдан
абылданғған ан өөзге
зге де
де
нормативтiк құқ
нормативтiк құқыыққты
тыққ актiлерiнде
актiлерiнде ккөөзделген
зделген негiздерде
негiздерде ж жәәнене тт әәртiппен
ртiппен
мүүгедектiгi
м гедектiгi бойынша,
бойынша, асыраушысынан
асыраушысынан айрылу
айрылу жа жа ғғдайы
дайы бойынша
бойынша ж ж әәне
не жасына
жасына
байланысты мемлекеттiк әәлеуметтiк
байланысты мемлекеттiк леуметтiк ж ж әәрдема
рдема ққылар
ылар алу алу ғғаа құқ
құқы ы ғғы
ы бар.
бар. Бiр
Бiр
мезгiлде әәр
мезгiлде р ттүүрлi мемлекеттiк әәлеуметтiк
рлi мемлекеттiк леуметтiк ж ж әәрдема
рдема ққылар
ылар алу алу ғғаа құқ ы ғғы
құқы ы бар
бар
адамдарғғаа оларды
адамдар олардыңң ты тыңңдауы
дауы бойынша
бойынша бiрбiр жжәәрдема
рдемаққы тағғайындалады.
ы та айындалады.
Мүгедектерге мүгедектігі бойынша айлық жәрдемақылар:
Мүгедектігі бойынша мемлекеттік әлеуметтік жәрдемақыны төлеу үш топқа бөлінеді. Жалпы
аурулар бойынша, әскери қызметте жарақат алғандар және мемлекеттік орган қызметкерлеріне
арнайы тағайындалады. 2014 жылғы 1 сәуірден бастап:
Сонымен 2017 жылдың 1 қаңтарынан бастап
айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 2269 теңге болды.

Еңң аз
Е зейнетаққы
аз зейнета ы ––
28148
28148
Күүнк
К нкөөріс
ріс минимумы
минимумы ––
24459
24459
Жалаққыны
Жала ыныңң ееңң аз мөөлшері
аз м лшері
24459
24459

Базалыққ зейнета
Базалы зейнетаққы
ы ттөөлемі
лемі ––
12802
12802
Жаңадан тағайындалатын зейнетақы мөлшерін есептеу үшін ескерілетін е ң жо ғары
кіріс – 93029 теңге.
2017 жылғғы
2017 жыл зейнетаққы
ы зейнета ы мен жәәрдема
мен ж рдемаққыны
ыныңң жажаңңаа м
мөөлшеріне
лшеріне келсек,
келсек, бірінші,
бірінші, екінші
екінші
жәәне
ж не үүшінші
шінші бала туғғанда
бала ту анда –– 71270 теңңге,
71270 те ге, ттөөртінші
ртінші жжәәне одан ккөөп
не одан туғған
п ту балағғаа ––
ан бала
118783
118783 те теңңге
ге ттөөленеді.
ленеді. Егер
Егер егіз
егіз бала
бала ддүүниеге
ниеге келсе,
келсе, бір жол ғғы
бір жол ы жж әәрдема
рдема ққы
ы әәрр
балағғаа жеке
бала жеке ттөөленеді жәәне
ленеді ж оныңң м
не оны мөөлшері
лшері туу
туу кезегіне
кезегіне байланысты
байланысты беріледі.
беріледі.

«Бір жасққаа тол
«Бір жас толғған
анғғаа дейінгі бала ккүүтіміне
дейінгі бала тіміне берілетін
берілетін жж әәрдема
рдема қ қы
ымм өөлшері
лшері деде артты.
артты.
Бірінші балағғаа –– 13070
Бірінші бала 13070 те теңңге,
ге, екінші балағғаа –– 15452
екінші бала теңңге,
15452 те ге, үүшінші балағғаа –– 17812
шінші бала 17812
теңңге,
те ал ттөөртінші
ге, ал ртінші ж жәәне
не одан
одан да да ккөөп балағғаа 20195
п бала теңңгеден
20195 те геден татағғайындалды.
айындалды. Бала Бала
ккүүтіміне
тіміне берілетін
берілетін б бұұлл ж
жәәрдема
рдемаққылар
ылар ж жұұмыс
мыс істемейтін
істемейтін анасына немесе әәкесіне
анасына немесе кесіне
республикалыққ бюджет
республикалы бюджет ққаражатынан
аражатынан ттөөленеді.
ленеді.

Ал
Ал бала бала бір
бір жасжасққаа тол
толғған
анғғаа дейін оныңң
дейін оны
ккүүтіміне
тіміне байланысты
байланысты табысынан
табысынан айрылуайрылу
жағғдайына
жа дайына ққарайарай ай сайынғғы
ай сайын ы әәлеуметтік
леуметтік
ттөөлем Мемлекеттік әәлеуметтік
лем Мемлекеттік леуметтік са саққтандыру
тандыру
ққорынан
орынан ттөөленеді.
ленеді. Оныңң
Оны мөөлшері
м лшері
әәйелдерді
йелдердіңң орташа
орташа айлы айлыққ кірісіні
кірісініңң 40%-ы.
40%-ы.
Мүүгедек-баланы
М гедек-баланы ттәәрбиелеуші
рбиелеуші ата-анасына,
ата-анасына,
ққам
амққоршысына,
оршысына, ттәәрбиелеушісіне
рбиелеушісіне 25682 25682
теңңгеден
те геден ттөөленеді,
ленеді, ол отбасыныңң кірісіне
ол отбасыны кірісіне
ққарамастан
арамастан татағғайындалады
айындалады
155000

151216
150000
149043 148652
145000
141952 141821
140000
138513
135000

130000
2010 жыл 2011 жыл 2012 жыл 2013 жыл 2014 жыл 2015 жыл

795000
790000
791631
785000
780000
778504
775000 774149
770000
767239 768747 767458
765000
760000
755000
2010.0 2011.0 2012.0 2013.0 2014.0 2015.0
45000

40000
38933
36068
35000
31918
30000 29644
27388
25000
21238
20000

15000

10000

5000

0
2010.0 2011.0 2012.0 2013.0 2014.0 2015.0
Тағайындалған зейнетақының орташа айлық мөлшері
Өмір
Өмір сүру
сүру деңгейін бағалау үшін
деңгейін бағалау үшін жан
жан басына
басына шаққандағы
шаққандағы тамақтанудың
тамақтанудың негізгі
негізгі
өнімдерін
өнімдерін тұтыну, халықтың өндірістік
тұтыну, халықтың тауарлармен қамсыздануы,
өндірістік тауарлармен қамсыздануы, тұтыну
тұтыну
құрылымы,
құрылымы, еркін
еркін және
және жұмыс уақытының ұзақтығы,
жұмыс уақытының ұзақтығы, табыстардың
табыстардың деңгейі
деңгейі және
және
т.б.
т.б. сандық
сандық көрсеткіштер
көрсеткіштер пайдаланылады.
пайдаланылады.

Өмір
Өмір сүру
сүру минимумы
минимумы –– бұл минималды қажеттіліктерді
бұл минималды қажеттіліктерді қанағаттандыратын
қанағаттандыратын
ақшалай
ақшалай табыстың
табыстың мөлшері. Минималды өмір
мөлшері. Минималды өмір сүру
сүру деңгейінен
деңгейінен адамның
адамның
физиологиялық өмір
физиологиялық сүруі үшін
өмір сүруі үшін қажетті физиологиялық өмір
қажетті физиологиялық өмір сүру
сүру минимумын
минимумын
ажырату
ажырату жөн.
жөн.
ӘЛЕУМЕТТІК САЯСАТТЫҢ БАСЫМДЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ ЖҮРГІЗУДЕ
КЕЛЕСІ КӨРСЕТКІШТЕРДІ ПАЙДАЛАНАМЫЗ:
1. Халықтың жұмыспен қамтылу деңгейі
2. Бір жұмысшының орташа айлық жалақысы.
3.Халықтың орташа есеппен жан шаққандағы табыстары.
4. Жұмыссыздық деңгейі.

Ұқсас жұмыстар

Мысалы, өз мемлекетімізді алатын болсақ

Кейінірек гендерлік зерттеулер шеңбері кеңейіп, пəнаралық мəртебе алған кезеңде гендер термині тіл біліміне жаңа мағынада енді

Жеке кәсіпкерлік бастамаларды көтеу саласында мемлекеттік саясат саласының негізгі бағыттарын анықтайтын

МЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЖЫ ЖҮЙЕСІНДЕГІ БЮДЖЕТАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР

Салық саясаты және оның жүзеге асыру механизмі

Республикалық бюджеттің экономикалық мазмұны

Қазақстан Республикасында мүгедектерді әлеуметтік қорғау

БАСҚАРУ ҚҰРЫЛЫМЫ

Мемлекеттік бюджет

Жастар саясаты

Пәндер