Экожүйе: анықтамасы, құрылымы, функциялары және табиғатқа қауіп-қатерлер

Ыбырай Алтынсарин атындағы

педогогикалық инстиут

Экологиялық жүйе

Жоспар:

1. Экожүйе

2. Табиғатқа қатер төндіретін факторлар

3. Түзушілер

4. Тұтынушылар

5. Ыдыратушылар

6. Қасиеттері

7. Қорытынды

Экологиялық жүйе, экожүйе - тірі ағзалар жиынтығының қоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында, белгілі бір тіршілік ету кеңістігін бірлесе пайдалануының тарихиқалыптасқан жүйесі. Экожүйе құрамына организмдер де, табиғи орта да кіретін тірі табиғаттың негізгі функционалдық бірлігі болып табылады. Экожүйенің құрылымынэнергияны трансформациялаудың үш деңгейі (консументтер, продуценттер, редуценттер) мен қатты және газ тәрізді заттар айналымы құрайды. Экожүйенің қасиеттері: оның құрамына кіретін өсімдіктер мен жануарлардың әрекеттеріне байланысты. Әр түрлі экожүйелерде өсімдіктің күн энергиясын, минералды заттар мен судың қорын пайдалануы әр түрлі мөлшерде жүреді. Биомасса мен энергияның ауысып, өзгеріп отыратын кездерінде тіршілік қорлары барынша толық пайдаланылатын экожүйелердіқаныққан деп, ал осы қорды толық пайдаланбайтын экожүйелерді қанықпаған деп атайды. Экологияның ең негізгі объектісі экологиялық жүйе, немесе экожүйе . Функциялық тұрақтылығы аз уақытқа созылса-да қарым -қатынаста болатын құраыштары бар кез келген бірлікті экожүйе деп атауға болады. Экожүйе деген терминді 1935 жылы бірінші рет ұсынған ағылшын экологі А. Тенсили . А Тенсили экожүйенің құрамына организмдерде абиотикалық орта да кіретін жер бетіндегі тірі табиғатынтың негізгі функциясының бірлігі деп есептеуі және оның әр бөлігінің екіншіне әсер ететіндігіне назар аударады. Былайша айтқанда экожүйе - зат айналымы мен энергия тасмалдануы жүретін табиғи бірлік . Экожүйеде зат айналымының жүруіне органикалық молекулалардың сінімділік түрде белгілі қоры және орагнизмнің үш функцияоналды әр түрлі экологиялық топтары: продуценттер, консументтер, редуценттер болуы керек.

Табиғатқа қатер төндіретін факторлар

Жер бетіндегі халықтың өсуі

Жаһандық жылыну

Озон қабатының жұқаруы

Тіршілік ету ортасының күйреуі және өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің құрып кетуі

Ауаның ластануы

Судың ластануы

Жер асты суларының сарқылуы және ластануы

Химиялық өндіріс және оған байланысты қауіп - қатерлер

Экологиялық нәсілшілдік

Энергетика

Түзушілер

Түзушілер дегеніміз- фотосинтезді жүзеге асыратын автотрофты өсімдіктер(негізінен алғанда жоғары сатыдағы өсімдіктер) . Қалған ағзалардың барлығы ағзалық заттарды өсімдіктерден және басқа автотрофты ағзалардан алады.

Тұтынушылар

Тұтынушылар дегеніміз- бұл гетеротрофты ағзалар. Бірінші және екінші қатар тұтынушылары болады. Бірінші қатар тұтынушылары (мысалы, қой және жылқы) өсімдіктермен қоректенеді. Екінші қатар тұтынушылары немесе тұтынушылардың тұтынушылары өсімдіктерді жемейді, жануарлармен қоректенеді. Әдетте бұлар қасқыр, жолбарыс, шиебөрі тәрізді жыртқыштар болып келеді.

Ыдыратушылар немесе бүлдірушілер

Бұлар бейағзалы қосылыстарға ауыстырып, өлі ағзалы заттарды тұтынады. Бүлдірушілер негізінен алғанда сапротрофтар болып саналады. Оған ұқсас ағзалар, саңырауқұлақтар және кейбір жануарлар жатады.

Табиғатта зат айналымы қызмет істеу үшін энергия үнемі түсіп тұруы қажет. Энергия көзі-Күн. Күн энергиясы жарық синтездеуші ағзалар арқылы ағзалық қосылыстардың химиялық энергиясына айналады. Бірімен бірі қоректік қатынастар арқылы байланысқан тіршілік иелері қоректену тізбегі түрінде дайындалады және ол үшін энергия алмасу өте маңызды болып саналады

Қасиеттері

Экожүйенің қаситтері өздігінен реттелу. Ол әр түрлі дарақтар санының белгілі, салыстырмалы тұрақтылық деңгейде сақталуын көрсетеді.

Экожүйенің негізігі көрсеткіші мыналар:

Түр алуан түрлілігі-бұл тап осы экожүйедегі түзілетін өсімдіктер мен жануарлардың саны;

Популяция тығыздығы- тап осы түр дарақтарының аудан өлшем бірлігіндегі немесе көлем өлшем бірлігіндегі(мысалы, планктондар үшін) мөлшері;

Биомасса-энергиясы бар дарақтардың толық жиынтығындағы ағзалық заттардың жалпы мөлшері. (Әдетте биомасса аудан немесе көлем өлшем бірлігімен құрғақ затқа шығып, масса өлшем бірлігінде көрсетіледі;

Қорытынды:

Экожүйе деген түсінік белгілі бір дәрежемен, өлшеммен, күрделілігімен немес пайда болу жолдарымен шектелмейді. Сондықтан жай жасанды, сонымен қатар организмдер мен олардың тіршілік ортасынан тұратын күрделі табиғи жүйелер үшін осы экожүйе деген терминді қолдануға болады.

Ұқсас жұмыстар

Экожүйе: анықтамасы, жіктелуі, құрылымы және өнімділігі

Экожүйенің құрылымы, трофиялық байланыстар, өнімділік және экожүйеге қауіп-қатерлер

Діннің әлеуметтік институт ретіндегі рөлі мен функциялары және Қазақстандағы қауіп-қатерлер

Адам өмірінің қауіпсіздігі: қауіп-қатерлер, төтенше жағдайлар және азаматтық қорғаныс

Жаһандану және қазіргі жаһандық қауіп-қатерлер: экономикалық үрдістер мен жаһандық денсаулық

Кәсіби этика: анықтамасы, функциялары, құрылымы және принциптері

Экожүйе: құрылымы, трофикалық байланыстар және антропогенді экожүйелер

Атмосфералық құбылыстар мен қауіп-қатерлер: ауыл шаруашылыққа, өндіріс пен көлікке әсері және агроклиматтық талдау

Отбасы: анықтамасы, құрылымы, функциялары және құндылықтары

Қаржы жүйесі: анықтамасы, құрылымы, функциялары және ұйымдастыру қағидаттары

Пәндер