Психологиялық зерттеудің обьективтілік принципі

СӨЖ

ЖОСПАР

Психолологиялық зерттеудің сана мен іс-әрекет бірлігі принципі.

Психологиялық зерттеудің обьективтілік принципі.

Психологиялық зерттеудің даму принципі мен жүйелі-құрылымдық принциптері.

САНА МЕН ІС-ӘРЕКЕТ БІРЛІГІ ПРИНЦИПІ

Қысқаша оны былай көрсетуге болады: сана іс-әрекетте. Ал іс-әрекет санада. Психологиялық дерек - тәртіп, оны белгілі-бір қарым-қатынас сызбасы арқылы түсіндіруге болады.

R = F (P, S)

Мұндағы R - тәртіп; Р - жеке бас; S - жағдаят. R мен S бір-бірінен тәуелсіз айнымалы емес, олар бір-бірімен тығыз қарым-қатынаста: жеке бас жағдаятқа әсер етеді; жағдаятта жеке басқа әсер етеді. Бұл қарым-қатынастар сана және санадан тыс деңгейде де болады.

Іс-әрекет жеке бастың ортамен байланыс жүйесін құрайды. Жеке бас бұл жағдайдан тыс өмір сүре алмайды. Бұл жүйе саналы және мақсатты түрде жеке басты қалыптастырады.

Бұл принцип психология ғылымының өзекті категориялары. Аталған принциптің жүйелі зерттелуі 30 жылдары басталды. Алғашқы рет сана мен іс-әрекеттің бірлігі жөніндегі идеяны алға тартқан Л. С. Рубинштейін .

Ғалым ”Іс-әрекет және сана назар аударылған объектінің екі, әртүрлі тарапы емес. Олар табиғи біртұтас; теңдік емес, бірлік”- деп жазған.

Ғылымға бұл принциптің енуі іс-әрекет теориясын дұрыс түсінуге бағыт береді. Осы кезге дейін психологияның қай бағыты болмасын, психиканы-ішкі құбылыс, ал әрекетті - сыртқы деп түсіндіретін. Ал сана мен әрекет бірлігі принципінен келетін болсақ, шынында да, психика, сана тек ішкі құбылыс болып қалмайды. Осылайша, әрекет те тек тысқы көріністермен танылып қалмай, өзіне тән ішкі мазмұнға да ие, бірақ бұл қасиет оның бір тараптан толық сипатын бере алмайды.

Сана мен әрекет бірлігінің мәні:тұлғаның санасы мен барша психикалық қасиеттері әрекетте көрініп қана шектелмей, сол әрекет процесінде қалыптасады.

Адамның ішкі де, сыртқы да әлемнің бастауы мен барша мазмұны осы іс-әрекетте. Осындай пайымдаудан, сана мен психика әрекеттің ішкі сипатын құрап, ал әрекеттің сырттан бақылауға келетін әртүрлі қылық формасында көріну қасиеті сол психиканың мазмұн сипаты ретінде қарастырылуы әбден ықтимал /Л. С. Рубинштейн/.

Объективтілік принципінің мазмұны объектіні тануда субъектіге тәуелсіздіген мойындау.

ОБЪЕКТИВТІЛІК ПРИНЦИПІ.

ДАМУ ПРИНЦИПІ.

Даму идеясы Ч. Дарвиннің эволюциялық теориясының ықпалымен еніп, алғашқыда бала, кеін ересектер психологиясының қалыптасу негізіне айналады.

Психика дамуы психика проблемаларын зерттеуде жалпы принциптік немесе әдістеме қызметін атқарады. Барша заңдылықтар, соның ішінде психикалық та, даму барысында қозғалыс пен өзгеруден туындап және жойылуына орай танылады /С. Л. Рубинштейн/.

Психология ғылымы үшін даму принципі ерекше маңызға ие, себебі оның зерттейтін объектісі психика-өзінің аса үлкен динамизмімен сипатталады. Барша психикалық болмыс нақты даму процесінде пайда болады, жасайды және өзгереді/Б. Ф. Ломов/.

ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ПРИНЦИП

Б. Б. Коссовтың айтуынша “кез-келген психикалық құбылыстар біртұтас жүйелі процесс ретінде қарастырылуы тиіс. Субъекті мен ортаның байланысы іс-әрекетте көрінеді”.

Кез-келген құбылыс біртұтас, жүйе ретінде түсіндірілсе онда оның өзінің бірнеше құрылысқа біріккен әлеуметтері болып, байланыста болады. Кез-келген біртұтас құрылысты жүйелі құрылыстық анализ арқылы қарастырады.

Ұқсас жұмыстар

Педагогикалық зерттеулердің зерттеу әдістері

ПСИХОЛОГИЯНЫ ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ

Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері мен әдістері

Пирс ойлары

Ғылыми зерттеудің негізгі ерекшеліктері

Маркетинг және Маркетингтік зерттеулер

Ғылыми зерттеудің мәні

Педагогикалық өлшемдердің ұстанымдары мен қызметтері

Буддизм философиясы

Психодиагностиканың этикалық және кәсіби сұрақтары

Пәндер