Психологиялық зерттеулердің даму принципі мен жүйелі-құрылымдық принциптер

СӨЖ

ЖОСПАР

Психологиялық зерттеулердің даму принципі мен жүйелі-құрылымдық принциптер

Психологиялық зерттеу әдістерінің Пирьов, Ананьев, Дружинин бойынша классификациялау.

Психологиялық зерттеу жұмысында зерттеушіге қойылатын этикалық талаптар

ДАМУ ПРИНЦИПІ.

Даму идеясы Ч. Дарвиннің эволюциялық теориясының ықпалымен еніп, алғашқыда бала, кеін ересектер психологиясының қалыптасу негізіне айналады.

Психика дамуы психика проблемаларын зерттеуде жалпы принциптік немесе әдістеме қызметін атқарады. Барша заңдылықтар, соның ішінде психикалық та, даму барысында қозғалыс пен өзгеруден туындап және жойылуына орай танылады /С. Л. Рубинштейн/.

Психология ғылымы үшін даму принципі ерекше маңызға ие, себебі оның зерттейтін объектісі психика-өзінің аса үлкен динамизмімен сипатталады. Барша психикалық болмыс нақты даму процесінде пайда болады, жасайды және өзгереді/Б. Ф. Ломов/.

ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ПРИНЦИП

Б. Б. Коссовтың айтуынша “кез-келген психикалық құбылыстар біртұтас жүйелі процесс ретінде қарастырылуы тиіс. Субъекті мен ортаның байланысы іс-әрекетте көрінеді”.

Кез-келген құбылыс біртұтас, жүйе ретінде түсіндірілсе онда оның өзінің бірнеше құрылысқа біріккен әлеуметтері болып, байланыста болады. Кез-келген біртұтас құрылысты жүйелі құрылыстық анализ арқылы қарастырады.

Пирьов осындай бірнеше дербес әдістерді атады.

Жанама

Әңгімелесу

Бақылау.

Б. Г. Ананьев психологияның зерттеу әдістерін зерттеу әдістеріне байланысты қарастырады.

Ұйымдастырушы: салыстырмалы, лонгитюдті, комплексті.

Эмпирикалық

1) бақылау, өзін-өзі бақылау

2) эксперименталды әдіс- шалғынды эксперимент, лабораториялық эксперимент, табиғи, табиғи емес, қалыптастырушы, психологиялық- педагогикалық эксперимент.

3) психодиагностикалық әдістер (стандартты, проективті, сауалнама, сұхбаттасу, әңгімелесу )

4) праксиметриялық (хронометраж, циклография, профессиография, өтілуі бағалау)

5) үлгілу

6) библиографиялық

В. Н. Дружинин 3 әдістемені қарастырады.

1. Эмпирикалық - зерттелінетін субъект пен объект қарым- қатынасының сыртқы реалды әрекеттері.

2. Теориялық - субъект объектіге ойша әсер етеді.

3. Интерпретация және суреттеме.

Эмпирикалық әдістеме жіктемесі: В. Н. Дружинин бойынша

Белсенді: Тікелей Эксперимент

Пассивті: Өлшеу

Психологиялық зерттеу жұмысында зерттеушіге қойылатын этикалық талаптар

- Адамда психологиялық қасиет-тердің немесе мінез-құлық ерекшеліктерінің болуын анықтау;

- Белгілі қандайда бір қасиеттің даму деңгейін анықтау (сандық және сапалық) ;

- Адамда диагносталған психологиялық және мінез-құлық ерекшеліктерін бейнелеу;

- Әртүрлі адамдардың зерттелген қасиеттерінің даму деңгейін салыстыру;

Пайдаланған әдебиеттер:

Борытко Н. М., Моложавенко А. В., Соловцова И. А. Методология и методы психолого-педагогических исследований. - М., «Академия», 2008

Образцов П. И. Методы и методология психологического исследования. - СПб. : Питер, 2004.

Дорфман Л. Я. Методологические основы эмпирической психологии: от понимания к технологии: Учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений. -М. : Смысл, ИЦ «Академия», 2005.