Қой шаруашылығы гигиенасы

«Қой шаруашылығы

гигиенасы»

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан Мемлекеттік университеті

Шымкент 2015ж

Орындаған: Айдар Р. Есен М. Тұрдыбек Б.

Тобы: АП-14-7к2

Қабылдаған: Абдулаиева А.

Презентация

Жоспар

1. Қой шаруашылығы

2. Қой өсіру құрылыстары

3. Қой шаруашылықтарының өсіру аймақтары

4. Қойларға арналған қоралар және оларға қойылатын гигиеналық-санитариялық талаптар

5. Қошқарлар гигиенасы

6. Аналық қойлар гигиенасы

Қорытынды

Қой шаруашылығы

Қой өсіру қазақ халқының ата кәсібінің бірі болып табылады. Төрт түлік малдың ішінде жылқы мен қойға ерекше мән берген қазақ халқы қой жаюдың, оны көбейту мен тұқымын асылдандырудың өзіндік әдіс-тәсілдерін қалыптастырған. Мал ш-на қолайлы табиғи ортаның мол болуы, соған орай қыстау, көктеу, жайлау, күзеумен байланысты көшпелі өмір салтының орнығуы қазақ халқының дәстүрлі Қ. ш-н берік қалыптастырғандығының айғағы. Қазақстанда негізінен қылшық жүнді қазақы қой өсірілді. 19 ғ-дың соңына қарай Ақмола, Семей, кейінірек Торғай және Жетісу өңіріне орыс шаруалары меринос қой тұқымдарын ала келді. 1913 ж. қазіргі Қазақстан жерінде 19, 6 млн. уақ мал болды.

Қой өсіру құрылыстары

Қой өсіру құрылыстардың арнайы (қора-жайлардың) болуын талап етеді. Оларда қыста және ерте көктемде төлдейтін саулықтарға арналған жылы күркесі бар бөліктер (төлдеу бөлмесі), асыл тұқымды қощқарларға арналған бөлік, жынысы мен жасына қарай әртүрлі қой бөліктері (қоралары) болады.

Есепті температурасы -10°С жоғары аудандарда жеңілдетілген жобадағы қой қоралары салынады.

Бұл құрылыстар:

1. Малға пана болатын уақытша түрінде (катондар) ;

2. Төбесі бір жағына қарай еңіс жабылған (оған ашық азықтық алаңда жапсарлай салынған) үш қабырғалы база;

3. Маусымдық және жиналмалы алаңдар;

4. Қолдан ұрықтандыру пункті (жеке үй немесе қой қорасы бар блок) ;

5. Азық сақтайтын орын;

6. Шаруашылық құрал-саймандарына арналған орындар және т. б.

Қой шаруашылықтарының өсіру аймақтары

Қой шаруашылығының дүниежүзіндегі аса ірі аймағы - Аустралияның шөлейтті аудандары. Қойдың басым көпшілігі жеке иелерге немесе компанияларға қарайтын ірі қой шаруашылығында өсіріледі. Ондай шаруашылықтар "шипстейшнз" деп аталады. "Шипстейшнз" ондаған, кейде тіпті жүздеген мың гектарды алып жатады. Оның ең үлкенінің ауданы 2 мың км²-ден асады. Мұнда бір мезгілдегі қой басы 10-20, тіпті 50-100 мыңға дейін жетеді. Қой бүкіл жыл бойы табиғи жайылымдарда жайылып бағылады. Көбінесе жоғары сапалы жүн беретін биязы жүнді қой тұқымы - Аустралия мериносы өсіріледі. Гоулберне қаласында осы қойға "Үлкен Меринос" деп аталатын ескерткіш орнатылған.

Қойларға арналған қоралар және оларға қойылатын гигиеналық-санитариялық талаптар

Қой фермаларының құрылыстары негізгі (қой қора, жылы күрке, бастырма-база, карантин мен санитариялық бөлме) және қосалқы (қойды тоғытатын орын, изолятор, мал азығын сақтайтын орын мен басқа да малды орналастыруға тікелей байланысы жоқ объектілер) болып бөлінеді.

Солтүстік аудандарда көлемі шағындау қой қораларын Г әрпі тектес оңтүстіктегілер П әрпі тектес үлгіде салады. Қой қорасының жел өтінен ықтау жағына ашық база жасайды. Оны биіктігі 2 метр қоршаумен тығыз коршап, көліктің кіріп-шығуына қақпа орнатады. Қой қорасын салуға аз жылу еткізетін материалдарды пайдаланады.

Қой қораларының басым көпшілігінің еденіне тығыздалған саз топырақ пен қиыршық тастар, ал солтүстік аудандардағы шаруашылықтарда тақтайлар пайдаланылады.

Қой қораларындағы еденге жылына 1-2 мәрте ауыстырып отыратын сабан төсеніш төселеді.

Катондардағы ауа әрдайым таза болады, зиянды газ жинақталмайды. Тіпті қатты аяздың өзіңде ондағы ауаның микроклиматты қалыпты ұстау қой жүнінің өсуі мен сапасына игі ықпалын тигізеді.

Қошқарлар гигиенасы

Саулықтардың ұрықтануы және алынатын қозылар саны асыл тұқымды қошқарлардың денсаулық жағдайына және олардан алынған ұрық сапасына байланысты болады.

Ұрыққа түсетін қошқарларды және сыналатын қошқарларды уақытында індетті ауруларға, әсіресе жыныс жолы арқылы таралатын (бруцеллез, инфекциялық эпидидимит, жұқпалы түсік және т. б. ) ауруларға тексеріледі. Сырттан әкелінген асыл тұқымды қошқарларды 30 тәулікке, ал шетелден әкелінген қошқарларды 60 тәулікке карантинге қояды. Карантин кезінде малды диагносгикалық тексеруден өткізеді. Жұқпалы ауру анықталған жағдайда aypy қошқарларды оқшаулап, ветеринариялық нұсқауларға сәйкес шаралар қолданылады.

Ұрықтануға қошқарларды 12-15айлық жасынан (тез өсетін тұқым) және 1, 5-2, 5 жасында (кеш өсетін тұқым) пайдалана бастайды. Қолдан шағылыстыру кезінде 1 қошқар 50-70 саулықты, ал қолдан ұрықтандыру кезінде 300-700 саулықты ұрықтандыра алады. Ұрық алар алдында күпекті жуады. Оның сыртын жылы сумен жуып, орамалмен немесе бір рет қолданылатын сүлгімен сүртеді.