ЭКОЛОГИЯ БИОЦЕНОЗ

Презентация қосу

ЭКОЛОГИЯ
БИОЦЕНОЗ
БИОЦЕНОЗ
Биоценоз - (латынша «bios»-өмір, «koinos»-
жалпы) бірігіп тіршілік ететін, бір-бірімен
байланысқан ағзалар тобы, белгілі бір
территорияда мекендейтін түрлердің
популяциялық бірлестігі. Алғаш рет бұл
терминді 1877ж К.Мебиус енгізді. Зертейтін
экология ғылымының саласы –
биоценология. Биоценоздың қоршаған
ортасы абиотикалық – биотоп. Нәтижесінде
биоценоз бен биотоп қосылып
биогеоценозды құрайды. Ол терминді
1940жылы Сукачев енгәзді.
Оның 3 компоненті

Микробиоценоз
Микро ағзалар-
Фитоценоз Зооценоз
олар арнайы
Өсімдік жануарлар
оптикалық
жамылғысы дүниесі.
құралдармен
М:өсімдік М:құстар,бал
ғана көзге
ағаштары,бұт ықтар, сүт
көрінеді. Жай
алар,шөп қоректілер,
көзбен көруге
түрлері,мүкте насекомдар,
болмайды.
р,балдырлар, құрттар,
М:бактериялар,м
саңырауқұлақ моллюскалар,
икроскопиялық
тар және омыртқалыла
саңырауқұлақ,
қыналар. р
бір клеткалы
ағзалар
Түрлері

Түрлік құрлымы
Биоценозды түзетін
түр саны мен олардың
Биоценоздың кеңістік
биомассасының
құрлымы
қатынасы. Түр санына
кеңістік құрлым- әр
байланысты
түрлі түрдің кеңістікте
бірлестіктер бай және
горизантальді немесе
кедей болады.
вертикальді таралуы.
Бірлестік арасындағы
Оның 2 түрі белгілі:
өтпелі зона экотоп.
1)ярустылық немесе
Мысалы тоғай
вертикальді;
ортасына қарағанда
2)мозайкалық немесе
жиегі өсімдіктер
горизантальді;
жамылғысына бай,
құс,бунақденелілер ұя
көп салады.
ЯРУСТАР
1) Ең биік ағаштар (шырша, қарағай)
2)бұталы ағаштар (шетен, ырғай)
3)бұталы ағаштар (итмұрын,тобылғы)
4) биік шөптесін
(қымыздық,шайқурай)
5)аласа шөптесін (жатаған, яна)
Мозайкалық – адамның ормандағы
ағаштарды кесуде жасанды жолмен
пайда болуы мүмкін. Кесілген жерде
жаңа биоценоз пайда болады.
Байланыс типтері
Қарым-қатынастар 4 типке жіктеледі:
трофикалық, топикалық, форикалық
және фабрикалық байланыстар.

1) Трофикалық (қоректік) байланыстар-
бір түр басқа тірі особьтармен,
өлекселермен немесе олардың соңғы
өнімдерімен қоректену. Ұшып жүрген
насекомдармен қоректенетін құстар,
қоңыздар,өсімдік шірнесінен жинайтын
аралар өздеріне қорек болатын
түрлермен тікелей байланысқа түседі.
2)Топикалық байланыстар – бір түрдің
тіршілігі әсерінен тіршілік ортасының
физикалық және химиялық өзгеруі.
Мысалы: ішкі паратизм, жануар
ішіндегі комменсализм. Топикалық
байланыстар негізінде биоценозда
консорциялар(тіркесім)-қандай да бір
түрдің денесінде қоныстанатын
әртүрлі организмдер топтары
түзіледі.
Топикалық және трофикалық
байланыстар организм тіршілігінде
үлкен рөл атқарып, биоценоздың
дамуына үлес қосады.
3)Бір түрдің басқа түр арқылы таралуы
– форикалық байланыс болып
табылады. Әдетте таратушылар рөлін
жануарлар атқарады. Жануарлар
арқылы өсімдіктер тозаң, спора
таралуын зоохария, ал майда
насекомдардың таралуын форезия
дейді. Тұқымды 2 түрлі жолмен
пассивті және активті таратылады.
Жануар денесіне абайсыз жанасу
нәтижесінде жабысып таралуы
пассивті таралу; жануар, құстар жеміс
немесе жидек жеп, қорытылмай
қалған тұқымның соңғы өнімдерімен
сыртқа бөлініп таралуы активті таралу.
4)Организмнің өз інін, ұясын
саларда басқа түрлердің өлі
қалдықтарын пайдалануын -
фабрикалық байланыстар дейді.
Физиологиялық оптимум – бұл
түрдің қарқынды көбеюі мен өсуіне
ыңғайлы барлық абиотикалық
фактор жиынтығы.
Синэкологиялық оптимум –
жаулары мен бәсекелестері
тарапынан қысым аз болатын
түрдің көбеюі үшін қолайлы
биотикалық фактор жиынтығы.
Мысалға, құстардың ұя салуы.
Негізгі терминдер және олардың
мәні
Бәсекелестік – бір немесе бірнеше түрге
жататын ағзалардың өзара қорек, тұрағы
т.б. Ресурстардың жетіспеушілік
жағдайындағы қарым – қатынас көрнісі.
Жыртқыштық – қорек,аумақ т.б. Ресурстар
үшін бірін-бірі, өлтіру, қуу, жеу көрінісі.
Паразиттік – бір түр өкілінің екінші бәр түр
өкілін қорек немесе тіршілік ортасы ретінде
тіршілік ету. Сыртқы (эктоп)және ішкі
(эндоп).
Симбиоз – екі түрге жататын ағзалардың
ешбір зиян тигізбей селбесіп пайдалы
тіршілік етуі.
Комменсализм – бір түрдік қоректік
қалдығымен екінші ағза қоректене
отырып оған ешбір зиян келтірмеуі.
Мутдализм – әр түрге жататын
ағзалардың бір – біріне қолайлы
жағдай туғыза отыра селбесіп
тіршілік ету.
Зоохария – жануарларды орын
ауыстыруы арқылы өсімдіктер
тұқымдарынкеңістікке тарату
құбылысы.
Аллелопатия – ағзалардың
денесінен өзіне тән химиялық
заттар арқылы қарым – қатынастар
жасау жолы.
Назарларыңызға
рахмееет!

Ұқсас жұмыстар

ЭКОЛОГИЯ ПӘНІНІҢ МАЗМҰНЫ

Экологиялық пирамидалар

Экологияның бөлімдері

БИОЦЕНОЗ БИОГЕОЦЕНОЗ

Экологиялық қауіпсіздік

Экология бөлімі

Түр аралық байланыс

Экологиялық пирамида

Биомасса пирамидасы - қоректік тізбектің бірінші деңгейінен екінші деңгейіне берілетін органикикалық заттар массасы

Жалпы экология пәні, міндеттері және құрылымы

Пәндер