Жамбыл Жабаев - Кедей күйі

Презентация қосу

Жамбыл Жабаев
“Кедей күйі”,
“Мәңке туралы”
Айкүміспен айтысы
Жамбыл Жабаев

1846-
1945
«Жамбыл деген
– жай атым,
Халық – менің
шын атым.»
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

ЖАМБЫЛ ЖАБАЕВТЫҢ ӨМІРІ

АҚЫННЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖОЛЫ

“ШАҒЫМ”, “КӘДІРБАЙДЫҢ ТӨБЕТІ” САТИРАЛЫҚ
ӨЛЕҢДЕРІН ЖАТҚА АЙТУ.
1- тапсырма
Жамбыл Жабаев халық ақыны, Өмірбаяны
Жамбыл облысы Мойынқұм
ауданында туған. Халық ауыз
әдебиетінің ірі өкілі. Сүйікті
шығармашылығы – айтыс.
Батырлар туралы өз халқын
қорғаған ерлік істері туралы
жырлаған ақын. Соғыс
жылдарында Қоршаудағы
Ленинград қаласын қорғаған
батырларға арнап жазған
«Ленинградтық өренім» атты
өлеңі көп ұлтты кеңес
әдебиетінің ең үздік
шығармасы. 1934 жылы
Алматыда республикалық
айтыстың лауреаты, СССР
мемлекеттік сыйлығының
лауреаты, 1941 жылы Ленин
және Еңбек Қызыл Ту
орденімен марапатталған.
Хронологиялық кесте
№ жылда оқиғалар өлеңдері
р
1. 1846 Жамбыл дүниеге келді.

2. 1916 Жамбыл көтеріліске қатысады. “Зілді бұйрық”,
“Патша әмірі
таралды”.
3. 1917 Қазан төнкерісінің куәгері болды “Менің әкеме”,
“Шабданға”,
“Шалтабайға”,
“Қалиге”
4. 1919 Жетісу ақындарының слетына қатысты

5. 1934 1 Республикалық слетіне қатысты

6. 1936 Мәскеуде қазақ өнерінің онкүндігі өткізілді “Мәскеу”
7. 1938 Ромен Роллан мен
М. Шолохов 75 жылдығымен құттықтады
8. 1945 Қайтыс болды
2-тапсырма
Шығармашылығы

Дина Нұрпейісова

Кенен Әзірбаев
Фильмнен көрініс
3-тапсырма
Өлеңдерін жатқа
айту.

Жамбыл
Жабаев – 100
жасаған ақын
Жаңа сабақ
Халы қ ты ң м ұң -м ү ддесін қ ор ғ а ғ ан, қ аза қ
хал қ ыны ң ба қ ытты болаша ғ ын арманда ғ ан
б ұқ арашыл ба ғ ытта ғ ы Абай, Махамбет,
С ү йінбай, Шернияз секілді а қ ындар
мектебіні ң ірі ө кілдеріні ң бірі – жыр алыбы
Жамбыл.
Жамбыл шығармашылығын төрт топқа бөліп
қарауға болады.Өзі кедейлікті көп көрген ақын
алдымен байларды, халықтың қолы жете
алмаған байлықты сынайды. Ондай көріністер
«Сәт сайланарда», «Мәңке туралы»,
“Кәдірбайдың төбеті”, «Шалтабайға» т.б.
өлеңдерінде жиі кездеседі
“Кедей күйі” өлеңі –сатиралық
үлгідегі шығарма
Қалқабайдай қайран жас,
Бекеттен нан қоймайды, Теңсіздік
Жалаң аяқ, жалаң бас

Ақын Қалқабай сияқты талай жастық Қалқабай неге
еңбегіне, төккен теріне қарай жари жарымайды?
қоймағанын айтады.
Кедейдің адал еңбегін қорғайтын
болыс-би болмады.
Заманның әділетсіздігі баяндалады.

Заманның әділетсіздгін, халықты зар
илеткен би-болыстардыаш қасқырға
теңеп, күлкі етеді.
Жалаң аяқ, жалаң бас –аш,
кедей адам
“Мәңке туралы” өлеңі –
сатиралық үлгідегі
шығарма
Өлеңнің шығу тарихы-ақынның аты мен
күміс ер-тұрманы жоғалады.
Ақын болыс Мәңкеге арызданады. Ұрыны
жазалауын өтінеді.
Болыс ұрыны жақтап, ақынға теңдік
бермейді.
Өжет ақын шындықты бетке айтып, сол
жерде осы өлеңді шығарады.
Өнімі азырақ жерде,
Үстіне тұз арта келеді.
Ыңыранып отырып алады,
Әр алуан қырға салады.
Өнімі-ақын өзі ешқандай пара бермейтіндігін айтады.
Алуан қырға(ау.мағ.)-болыстың сан алуан қулығын атап
тұр.
Жанғайлық болысы пысық келеді,
Мұрындары пұшық келеді.

пысық келеді(ау.мағ.)-ширақ, іскер ұғымында берілген

пұшық келеді(ажуа, кекесін)-сүйкімсіз, көңілге қонымсыз
іс істеп, халықтың жиркенішін тудырушы өкілдер.

Ақын ащы шындықты бетке айтатын
халық ақыны, өкілі, суырыпсалма төкпе
ақын.
Айкүміспен
айтысы

Жамбылдың даңқы алдымен айтыс өнері
арқылы шыққан. Өз тұсында небір бұлбұл,
небір дүлдүл ақындармен айтысып тізе
бүктірген. Алғашқы айтыстары ойын-
тойларда өтеді. Жамбыл жастықтың
салтын сақтап, Айкүміс, Бұрым, Сара
сияқты қыздармен айтысады
Жамбылдың жастық шағының мұңды да шуақты сырына
толы ақындық өнерін танытатын сұлу жыры - Айкүміспен а
йтысы. Жамбыл Айкүміске "әуелден-ақ болдың ойда",
"құмары басылмаған албырт едім" дей отырып,
өзінің жүрек сырын, іңкәр көңілін астарлап жеткізеді.

М. Жолдасбеков: "Тіптен Жамбыл мен Айкүміс
айтысқаннан гөрі, сырласқанға көбірек ұқсайды.
Сондықтан да айтыста драмадан гөрі, лирикалық
сыр басым"
“Мәңке туралы” өлеңнің сатылай
кешенді талдау
Авторы – Жамбыл Жабаев.
Тақырып – қайырымы жоқ би, халықты емес парақорды
жақтап, әділетсіз шешім қабылдаушы Мәңкені келеке
мазақ ету.
Жанр түрі – поэзия ( сатиралық өлең).
Идеясы – ажуа, мазақ арқылы бидің намысына тиіп,
пара емес, халық мұңын жоқтауға үндеу.
2 шумақ.
33 тармақ.
1 бунақ.
Әдеби теориялық ұғымдар: Теңеу – бұлағымдай,
өркеш-өркеш жарасқан, шоқылардай, судай.
Өлеңнің тәрбиелік мәні: Ел билеуші атқа мінерлерді
дұрыс жолға шақыру. Әділдік орнатуға шақыру.
ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫС
САТИРАЛЫҚ ӨЛЕҢ НЕМЕСЕ ШАҒЫН
ӘҢГІМЕ ҚҰРАСТЫРУ.
ТАҚЫРЫБЫ: «МЕНІҢ ЗАМАНЫМНЫҢ
КЕЛБЕТІ»

КЕЙІПКЕРГЕ ХАТ “ЖАМБЫЛ АТА...”
«Егер біз Жамбыл
даналығын тәу етіп,
ұлылығын ұлағат
тұтып жатсақ, оның
басты себебі Жамбыл
арманының адамзаттық
арман аңсарымен
ұласып
жатқандығында.
Сондықтан да қазақтың
Жамбылына
адамзаттың Жамбылы
ретінде құрмет көрсетіп,
өлмес рухының
алдында басымызды
иеміз»

Н.Ә.Назарбаев
Үйге тапсырма.
1. Ж. Жабаевтың өлеңдерін
жаттау.
2. Ақынның айтыс өнері
туралы мәлімет жинау.

Бағалау

Ұқсас жұмыстар

Жамбыл Жабаев - Кедей күйі, Айкүміспен айтысы

Жамбыл Жабаев жайлы

Жамбыл театры

Жамбыл Жабаев Алғадай туралы әрбір ой өлеңі

Жамбыл Жабаев "Алғадай туралы әрбір ой"

Жастық жыры

Жамбыл Жабаев туралы

Жамбыл Жабаев Ленинградтық өренім

Жамбыл атындағы Мемлекеттік жасөспірімдер кітапханасы

ЖАМБЫЛ ЖАБАЙҰЛЫ

Пәндер