Сөйлемнің анықтамасы мен түрлері: хабарлы сөйлемнің интонациясы, грамматикалық негізі және жаттығулар

Скачать

13-жаттығуды тексеру

1. Сөйлем дегеніміз не?

2. Айтылу мақсаты мен сазына

қарай сөйлем қалай бөлінеді?

3. Сөйлемнің грамматикалық негізіне

қандай мүшелер жатады?

Сөйлем болу үшін қандай шарттар болу керек?

Тиянақты ойды білдіреді

Грамматикалық негізі,

яғни тұрлаулы мүшелері болу керек.

Интонация.

Хабарлайды.

Бұйырады.

Сұрайды.

Лепті айтылады.

Қыркүйектің жиырма бесі Хабарлы сөйлем

Мақсаты:

білімділік - жаңа тақырыпты ашу арқылы оқушылардың

хабарлы сөйлем және оның тыныс белгісі

жайындағы білімдерін қалыптастыру.

дамытушылық - оқушылардың тілін, шығармашылық қабілетін

дамыту, ой-өрістерін, өз ойын ашық әрі жүйелі жеткізуге дағдыландыру .

тәрбиелілік - оқушыларды жақсы мінез-құлыққа, берілген

тапсырмалар арқылы, тілін, елін сүюге баулу.

Хабарлау, суреттеу, баяндау мақсатында айтылған сөйлемді хабарлы сөйлем дейміз.

Хабарлы сөйлем іс-әрекеттің болғанын, белгілі бір шақта (өткен, осы, келер шақта) жүзеге асқандығын білдіреді. Хабарлы сөйлем бір нәрсе жайында хабарлап қана қоймайды, айтушының іс-әрекетке деген көзқарасын, ой-пікірлерін білдіреді. Хабарлы сөйлемде дауыс ырғағы бірте-бірте көтеріліп, сөйлемнің соңына қарай бәсеңдейді.

Хабарлы сөйлемнен соң нүкте (. ) қойылады.

Хабарлы сөйлемнің интонациялық сызығы

Мысалы

Мақсаты

Бәйшешектер-көктем хабаршысы

суреттеу

Табиғат апатынан зардап шеккендерге бүкіл қазақстандықтар қол ұшын беруде

хабарлау

Елбасымыздың сындарлы саясаты мен ақыл-ойы дем беріп, Қазақстан қарыштап дамып келеді.

баяндау

Келер шақ

Осы шақ

Өткен шақ

Біз келешекте ел қамын ойлайтын азаматтар боламыз.

Оқушылар мектеп айналасына ағаш отырғызып жатыр.

Абай үйге келген қонақтарға жыр айтқызды.

баяндау

хабарлы

хабарлы

16-жаттығу

Мәтінде қанша азатжол және әр азатжолда қанша

сөйлем бар екендігін анықтаңдар.

2. Мәтін қандай тәсілмен жазылғанын?

(баяндау, хабарлау, әңгімелеу)

3. Қызға мінездеме беру.

Оны «Топтастыру» стратегиясына салу.

«Интервью» әдісі

1

Кейіпкер

Бойындағы қасиеттер

Менің пікірім

Кішкентай көрші қыз

Мәтінді қорыту үшін

«Бес жолды өлең»

1. Зат есім

2. Сын есім

3. Етістік

4. Сөйлем

5. Синоним

Қажетті тыныс белгіні қойып, мәтінді оқыңдар.

2. Мәтінде аталған жер атауларын картадан көрсетіңдер.

3. Мәтіннің алғашқы үш сөйлеміне морфологиялық талдау жасаңдар.

Сабақты бекіту:

Сөйлем дегеніміз не?

2. Оның түрлері?

3. Хабарлы сөйлем дегеніміз не?

4. Хабарлы сөйлемнен соң қандай тыныс белгісі қойылады?

Оқушыларды бағалау

Назарларыңызға рахмет!

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс