Сын есімнің түрленуі

Презентация қосу

Сын есімнің тү рленуі
Үй тапсырмасын сұрау

Зат есімнің сөйлемдегі
қызметі
45-жаттығу. Берілген сөздерді септеп, зат
есімдерді қатыстырып, бірнеше сөйлем құрап,
сөйлем мүшелеріне талдау.
Кім жылдам?

1.Жалқы есім мен жалпы есімнің ерекшелігі неде?

2.Зат есім барыс, табыс, жатыс, шығыс, көмектес
септіктерінде тұрып қандай сөйлем мүшесінің қызметін
атқарады?

3. Тұрлаулы мүше мен тұрлаусыз мүшелердің
айырмашылығы неде?

4. Не себепті тұрлаусыз мүше сөйлем құрай алмайды?

5. Ел ерімен еңселі. Бастауыш қай сөз табынан?
Тәтті

Қызыл
Дөңгелек

Қатты Жақсы

Анықтамасы
?
Сын есім

Заттың сынын, сапасын, дәмін, түсін,
көлемін білдіріп, қандай? деген сұраққа
жауап беретін сөз табын айтамыз.
Сын есім құрамына қарай

Негізгі Туынды
Күрделі
Сын есім мағынасына қарай

Сапалық Қатыстық
сын есім сын есім
Сын есімнің түрленуі

Сын есімнің шырайлары

Салыстырмалы Күшейтпелі
шырай шырай
Сын есімнің түрленуі
Сын есімнің түрленуі
Салыстырмалы шырай – бір заттың сындық
белгісін екінші затпен салыстырғанда
кем не артық екенін білдіретін шырай түрі.

Мыс: ауырырақ, кішірек,ақшыл, жылылау.
Күшейтпелі шырай – белгілі бір сындық
белгінің бір нәрседен өте артық не өте кем
екенін білдіретін шырайдың түрі.

Мыс: Сап-сары, өте жарық, аса маңызды.
№1
Шырайдың жасалу
ерекшелігі

Мыс:
Үлкен-үлкенірек-аса үлкен;
Сары-сарылау-сарғыш-өте сары,
тым сары;

Таулы-таулырақ-таулылау-өте таулы
№2
Шырайдың жасалу
ерекшелігі

Мыс:
а) Қызыл-дау, қызыл-ырақ,
Ақ-шыл, Боз-аң ;

ә) Жап-жасыл, өте жасыл,
тым жасыл, ең жасыл.
Кітап - алтын қазына
49-жаттығу.
Берілген сын есімдерді түрлі реңге түрлендіріп
көріңдер. Қайсысы түрленеді, шырай түрін
анықтаңдар.
Әдемі, сұлу, денелі, сулы, көк, жазық, жүдеу.
Біліміңді байқап көр
Кө п нү ктенің орнына қарсы мә ндес сө зді тауып,
оларды тү рлендіру.

Семіз - ...
Қараңғ ы - ...
Сұ йық - ...
Жуас - ...
Жаң а - ...
Ү лкен - ...
Кітап - алтын қазына

50-жаттығу.
Өлеңді мәнерлеп оқып, ішінен сын есімдерді
теріп жазып, шырай жасаңдар.
Кім тапқыр?
1.Өзі қысқа,
Өзі нұсқа,
Сөз қаймағын есіңде ұста.

Мақал
2.Бір көзім «кідір-қызыл» дейді,
Бір көзім «жүгір-жасыл» дейді.
Бір көзім «абайла»-қызыл дейді.
«Қарап ал маңайға» дейді.
Бағдаршам

3. Қорыққанда жел аяқ
Отырғанда томардай-ақ.

Қоян

4. Өзі суық,
Өзі өткір,
Өзі үскірік.
Жел
Тапсырма

Берілген сын есімдердің бір тектес сапалық
белгілерін көрсететін жұрнақтарды жалғап жазыңдар.

Қымбат. Ақ. Ұзын. Ащы. Жуас.
"Сыңарын тап" ойыны
Ақ - лау көк – ырақ,

Үлкен- ше, сар – шіл,

Қоңыр – ғылтым, жақсы – ғыш,

Толық – деу, жұқа – қай,

Жеңіл – ша, жуан – лау,

Боз – тау, терең – шыл.

Ақшыл, көкшіл, үлкендеу, сарғыш, қоңырқай, жақсылау, толықтау,
жұқалау, жеңілдеу, жуанырақ, бозғылтым, тереңдеу.
емантикалық картамен жұмыс
Мысалдар Салыстырмал Күшейтпелі
ы
Әп-әдемі

Кішілеу

Бойшаң

Сұп-сұр

Қымбатырақ

Аса маңызды

Бозаң

Сарғыш

Өте арық

Орасан зор
Венн диаграмма

Салыстырмалы Кү шейтпелі
шырай шырай
Үй тапсырмасы

Сын есімнің түрленуі оқу.
52-жаттығу.
«Адами қасиеттер» тақырыбында
шырай формасына енген сын есімдерді
қатыстыра отырып, шағын пікір жазыңдар.
Бағалау

Біле бер қанша білсең, тағы тіле,
Жетерсің мақсатыңа біле-біле.

Ж.Баласағұн

Ұқсас жұмыстар

Әдемі зат

Етістіктің түрленуі. Шақ туралы түсінік

Көк сөзі сарғыш сөзі

Септік жалғауы

Күшейтпелі шырай

Көптік жалғау жалғанбайтын зат есімдер

Зат есімнің түрленуі.

Бастауыш сыныптарда сын есімнің шырай түрін окытудын жолдары

Айнұр сөзін Інім сөзін Мұғалім сөзін септеу тәуелдеу жіктеу

Зат есімнің түрленуі жайлы ақпарат

Пәндер