Генотип. Фенотип. Анализдеуші будандастыру

Презентация қосу

Генотип. Фенотип.
Анализдеуші
будандастыру
Генотип
Генотип (ген және гр. typos – пішін, үлгі) – тірі организмдердің көбеюі кезінде ата-
анадан берілетін клеткадағы барлық гендердің жиынтығы.
«Генотип» терминін 1909 жылы даниялық генетик В.Иогансен ұсынған. Оған
барлық геном(ядролық гендер) мен плазмогендер (цитоплазмалық гендер) жатады.
Генотип ағзадағы тұқым қуалаушылық қасиеттің негізі болып есептеледі. Генотип
болашақ организмнің дамуында, құрылысында, тіршілігінде, яғни барлық
белгілерінде, қасиеттерінде, фенотипінде көрінеді. Организмнің тұқым қуалау белгісі
немесе қасиеттері, оның дамып қалыптасуы Генотиптің құрамындағы белгілі
бір геннің қызметіне байланысты болады, сондықтан бір геннің қызметі өзін
қоршаған генетикалық ортаға байланысты.
Мысалы, өсімдік жапырағына жасыл түс беретін пигмент хлорофилдің түзілуін
белгілі бір ген анықтайды. Ал ол ген өз қызметін атқару үшін оған қолайлы жағдай,
яғни жарық қажет. Сонда ғана жапырақ жасыл түске боялады. Егер өсімдікті
қараңғы жерде өсірсе, ол бозарып кетеді, себебі, ген өзінің қызметін толық атқара
алмағаны.
Генотип – гендердің жиынтығы
Фенотип

Фенотип (грек. phaіno – көріну және тип) – ағзаның онтогенез барысында қалыптасқан барлық
белгілері мен қасиеттерінің жиынтығы.
Фенотип ағзаның тұқым қуалау негізі болып табылатын генотип пен сол ағзаның дамуы жүріп
жатқан қоршаған орта жағдайларының өзара әрекеттесуінен пайда болады. 1909 жылы Фенотип
терминін алғаш рет дат ғалымы В. Иогансен (1857 – 1927) ұсынды. Фенотип ешқашан генотиптің
жалпы көрінісі бола алмайды, ол тек белгілі бір қолайлы орта жағдайында ғана жүзеге асатын
генотип бөлшегінің көрінісі болып табылады. Генотип пен Фенотип арасында нақты түрдегі
байланыс болмайды, яғни генотиптің өзгеруі әрқашан Фенотиптің өзгеруімен қатар жүрмейді
(немесе керісінше). Сондықтан генотиптері толық түрде бірдей болып келетін бір жұмыртқалы
егіздердің өзі әр түрлі тіршілік жағдайларында дамып жетілген болса, олардың арасында
айтарлықтай үлкен Фенотиптік айырмашылықтарды байқауға болады. Микроэволюция барысында
сұрыпталу дарабастардың фенотип тері бойынша жүріп отырады. Соның нәтижесінде популяцияда
генотип арқылы бақыланатын қажетті деген фенотип тері бар даралар сақталып
отырады. Популяцияда генотипі әр түрлі дарабастар болған жағдайда фенотип бойынша
сұрыпталу генотип бойынша сұрыпталуға алып келеді. Генотиптік өзгергіштік болмаған
жағдайда, фенотип бойынша сұрыпталу ешқандай нәтиже бермейді. Мұны Иогансен таза
линияларға жүргізген сұрыптау тәжірибелері арқылы көрсетіп берді.
Фенотип — бір ағзаның барлық көрінісі мен
қасиеттерінің жинағы. Генотиптің сыртқы
ортамен қарым-қатынасынан туады.
Генотип пен фенотиптің
айырмашылығы
Анализдеуші будандастыру

Егерде бірінші ұрпақты ата-аналық қатарындағы рецессивті белгісі бар түрімен
будандастырса бұнда тағы да екі түрлі гамета А мен а , л түрі бірақ сортв а гені
бар гаметадан тұрады. Бұл жағдайда алынған ұрпақтың 50% рцессивті (аа),
яғни генотипі де фенотипі де 1:1 қатынасымен ажырасады. Бұны анализдік
будандастыру деп атайды.
Анализдеуші будандастыру

Ұқсас жұмыстар

Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясы

Генетикалық Анықтамасы белгілер

Моногибридті будандастыру

Тұқым қуалаушылықпен өзгергіштіктің маңызы

Жыныс генетикасы

Тұқым қуалаушылықты зерттегенде

Аллельді ген емес ген

Генетикалық антидарвинизм

Өсімдіктер белгілерінің тұқым құалаушылығы және өзгергіштігі

Генетиканың даму тарихы

Пәндер