Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы, білімі мен мәдениеті

Презентация қосу

№2 Ә.Бөкейханов атындағы жалпы орта мектеп

Сабақтың тақырыбы:
Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы,
білімі мен мәдениеті

Сабақтың мақсаты:
а) білімділік мақсаты: оқушыларға XVIII ғасырда
Қазақстанның ғылымның, ағарту ісінің, мәдениеттің даму
ерекшеліктері, Қазақстанның Ресейге қосылғаннан кейінгі елде
ғылым зерттеулер мен орыс зерттеушілерінің,
саяхатшыларының Қазақстан туралы еңбектерін, қазақ
әдебиетіндегі беделді тұлғалар, тарихи әңгімелер, шежірелер,
музыка өнері мен айтыс, XVIII ғасырдың соңында ашылған
мектептердің қызметтері туралы тереңінен түсіндіру.
ә) дамытушылық мақсаты: оқушылардың танымдық,
шығармашылық шығармашылық көзқарасытарын дамыту,
үнемі білімдерін жетілдіріп отыруға, мақсат қойып, оған
жетуге тәрбиелеу.
б) тәрбиелік мақсаты: оқушыларды адамгершілікке,
имандылыққа, кішіпейілділікке тәрбиелеу.

Сабақтың мақсаты:
а) Ұйымдастыру кезеңі: оқушылармен сәлемдесіп,
қатысымын түгелдеп, жаңа сабаққа даярлау.
ә) Үй тапсырмасын сұрау: оқушылардан өтілген
тақырыптар бойынша сұрақ жауап әдісі бойынша
сұрау.

3

Қазақтардың Рсеймен
сауда жасайтын
негізгі орындары
болған бекіністерді
атап беріңдер?

1743 жылы Жайықтың сол жақ
жағалауында Орынбордың түбінде
қазақтармен Орта Азия көпестерімен сауда
жасау үшін арнайы Айырбас сарай
салынды. Оны жергілікті қазақтар қалай
атаған ?

Мына
ұяшықтардағы
сұрақтарға
жауап беріңдер?

Қазақтар
негізінен қандай
заттарды саудаға
шығарды?

Жаңа сабақ жоспары
• Қазақстан аумағындағы ғылыми
зерттеулер
• Орыс зерттеушілері мен саяхатшыларының
Қазақстан туралы еңбектері
• Қазақстандағы шетелдік зерттеушілер
• Қазақ әдебиеті
• Тарихи әңгімелер. Шежіре.
• Музыка өнері, айтыс
• XVIII ғасырдың соңында ашылған
мектептер

“Қазақстан аумағындағы ғылыми зерттеулер”
тақырыбы бойынша берілетін тапсырмалар:
1. Қазақстан аумағын зерттеген ғалымдарды
атап беріңдер?
2. Зерттелген мерзімі.
3. Олардың атқарған еңбектері?
4. Орыс зерттеушілері мен саяхатшыларының
Қазақстан туралы еңбектеріне сипаттама
беріңдер?
5. Олардың зерттеген еңбектері?

“Қазақ әдебиеті” тақырыбы бойынша
берілетін тапсырмалар
XVIII ғасырдағы халық ауыз әдебиеті шығармашылығының көрнекті өкілдері

Шал ақын

Ақтамберді жырау

Тәтті қара жырау
Бұқар жырау

Музыка өнері, айтыс
XVIII ғасырдағы қазақтардың рухани өмірінде музыка өнері елеулі орын алады.
Музыкалық шығармалардың негізгі түрлері ән мен күй болды. Олар: халық арасына
жеке орындаушылардың ән айтуы, күй тартуы, сондай-ақ хормен орындауы арқылы
таратылды. Сөз етіп отырған кезеңде қазақтарда 20 –дан астам саз аспабы болды.
Олар:

Даңғыра
Жетіген
Қобыз

Сыбызғы

Домбыра

Асатаяқ

Тарихи әңгімелер. Шежіре
Қазақстанда кеңінен таралған жазба әдебиет болмағандықтан, халық ауыз
әдебиетінің тарихи аңгімелер деген жанры күшті дамыды. Ондай әңгімелер
әдетте көпке белгілі ақылды адамдар, билер мен шешендер айтатын. Тарихи
аңгімелерде данышпандық нақыл сөздер, мақал-мәтелдер жиі айтылатын. Мұның
жастарды тәрбиелеуде зор маңызы болды. Жастар естіген әңгімелерін есте сақтап
одан үлгі-өнеге алды. Атап айтқанда:

Төле би

Қазыбек би

Әйтекеби

XVIII ғасырдың соңында ашылған мектептер
Ресейді императрица ІІ Екатерина
басқарып тұрғанда зайырлы
сипаттағы мектептер ашыла
бастады. Ол мектептер
империяның отаршыл апаратты
үшін шенеуніктер, аудармашылар,
мұғалімдер мен дәрігерлер
дайындауға тиіс еді. Ондай
мектептер басым көпшілік
жағдайда негізінен шекара
шебіндегі бекіністерде ашылды.
ІІ Екатерина

Сабақты бекіту

Үйге тапсырма:
1. §13 Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы,
білімі мен мәдениеті
2. Өз отбасыңның шежіресін дәптерлеріңе жазып
келу.
3. XVIII ғасырдағы халық ауыз әдебиетінің
көрнекті өкілдерінгің шығармаларын оқып келу.

Қазақтардың Рсеймен сауда
жасайтын негізгі орындары
болған бекіністерді атап
беріңдер?

1743 жылы Жайықтың сол жақ
жағалауында Орынбордың түбінде
қазақтармен Орта Азия көпестерімен
сауда жасау үшін арнайы Айырбас сарай
салынды. Оны жергілікті қазақтар қалай
атаған ?

Қазақтар негізінен қандай
заттарды саудаға шығарды?

XVIII ғасырда қай қалалар ірі
сауда орталықтарына
айналды?

1750 жылы қазақтар Троицкіде
сауда жасай бастады.
Қазақтармен бірге сауда
жасауға қай қаладан көпестер
келді?

XVIII ғасырдағы Қазақстан
аумағындағы құл саудасы
жөнінде айтып беріңдер?

Орта Азиядан қандай
бұйымдар әкелінген?

Орынбордағы Айырбас
сарайындағы сауда кезінде
тәртіпті сақтауды кімдер
қадағалап отыратын еді?

Ұқсас жұмыстар

ҚАЗІРГІ ЗАМАН МӘДЕНИЕТІ

Мәдениет тілі

Рухани мәдениеті

Философияның қалыптасуының негізгі кезеңдері

Қазақстандағы экономикалық көзқарастардың пайда болуы және дамуы

ТҰРМЫСТЫҚ САЛТ-ДӘСТҮРДІҢ ДІН МӘСЕЛЕСІНДЕ ОРНЫ

Антика ғылымы

Қазақстанның қазіргі заман тарихы кезеңделуі

Қазақтардың ұлттық киімі

Тас дәуірінің кезеңдері

Пәндер