Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы, білімі мен мәдениеті

№2 Ә. Бөкейханов атындағы жалпы орта мектеп

Қазақстанның XVIII ғасырдағы ғылымы,

білімі мен мәдениеті

Сабақтың тақырыбы:

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік мақсаты: оқушыларға XVIII ғасырда Қазақстанның ғылымның, ағарту ісінің, мәдениеттің даму ерекшеліктері, Қазақстанның Ресейге қосылғаннан кейінгі елде ғылым зерттеулер мен орыс зерттеушілерінің, саяхатшыларының Қазақстан туралы еңбектерін, қазақ әдебиетіндегі беделді тұлғалар, тарихи әңгімелер, шежірелер, музыка өнері мен айтыс, XVIII ғасырдың соңында ашылған мектептердің қызметтері туралы тереңінен түсіндіру.

ә) дамытушылық мақсаты: оқушылардың танымдық, шығармашылық шығармашылық көзқарасытарын дамыту, үнемі білімдерін жетілдіріп отыруға, мақсат қойып, оған жетуге тәрбиелеу.

б) тәрбиелік мақсаты: оқушыларды адамгершілікке, имандылыққа, кішіпейілділікке тәрбиелеу.

Сабақтың мақсаты:

а) Ұйымдастыру кезеңі: оқушылармен сәлемдесіп, қатысымын түгелдеп, жаңа сабаққа даярлау.

ә) Үй тапсырмасын сұрау: оқушылардан өтілген тақырыптар бойынша сұрақ жауап әдісі бойынша сұрау.

Қазақтардың Рсеймен сауда жасайтын негізгі орындары болған бекіністерді атап беріңдер?

1743 жылы Жайықтың сол жақ жағалауында Орынбордың түбінде қазақтармен Орта Азия көпестерімен сауда жасау үшін арнайы Айырбас сарай салынды. Оны жергілікті қазақтар қалай атаған ?

Қазақтар негізінен қандай заттарды саудаға шығарды?

Мына ұяшықтардағы сұрақтарға жауап беріңдер?

Жаңа сабақ жоспары

Қазақстан аумағындағы ғылыми зерттеулер

Орыс зерттеушілері мен саяхатшыларының Қазақстан туралы еңбектері

Қазақстандағы шетелдік зерттеушілер

Қазақ әдебиеті

Тарихи әңгімелер. Шежіре.

Музыка өнері, айтыс

XVIII ғасырдың соңында ашылған мектептер

“Қазақстан аумағындағы ғылыми зерттеулер” тақырыбы бойынша берілетін тапсырмалар:

Қазақстан аумағын зерттеген ғалымдарды атап беріңдер?

Зерттелген мерзімі.

Олардың атқарған еңбектері?

Орыс зерттеушілері мен саяхатшыларының Қазақстан туралы еңбектеріне сипаттама беріңдер?

Олардың зерттеген еңбектері?

“Қазақ әдебиеті” тақырыбы бойынша берілетін тапсырмалар

Ақтамберді жырау

Бұқар жырау

Шал ақын

XVIII ғасырдағы халық ауыз әдебиеті шығармашылығының көрнекті өкілдері

Тәтті қара жырау

Музыка өнері, айтыс

XVIII ғасырдағы қазақтардың рухани өмірінде музыка өнері елеулі орын алады. Музыкалық шығармалардың негізгі түрлері ән мен күй болды. Олар: халық арасына жеке орындаушылардың ән айтуы, күй тартуы, сондай-ақ хормен орындауы арқылы таратылды. Сөз етіп отырған кезеңде қазақтарда 20 -дан астам саз аспабы болды. Олар:

Сыбызғы

Домбыра

Қобыз

Жетіген

Даңғыра

Асатаяқ

Тарихи әңгімелер. Шежіре

Қазақстанда кеңінен таралған жазба әдебиет болмағандықтан, халық ауыз әдебиетінің тарихи аңгімелер деген жанры күшті дамыды. Ондай әңгімелер әдетте көпке белгілі ақылды адамдар, билер мен шешендер айтатын. Тарихи аңгімелерде данышпандық нақыл сөздер, мақал-мәтелдер жиі айтылатын. Мұның жастарды тәрбиелеуде зор маңызы болды. Жастар естіген әңгімелерін есте сақтап одан үлгі-өнеге алды. Атап айтқанда:

Төле би

Қазыбек би

Әйтекеби

XVIII ғасырдың соңында ашылған мектептер

Ресейді императрица ІІ Екатерина басқарып тұрғанда зайырлы сипаттағы мектептер ашыла бастады. Ол мектептер империяның отаршыл апаратты үшін шенеуніктер, аудармашылар, мұғалімдер мен дәрігерлер дайындауға тиіс еді. Ондай мектептер басым көпшілік жағдайда негізінен шекара шебіндегі бекіністерде ашылды.

ІІ Екатерина