Химиялық элементтердің валенттілігі

Презентация қосу

«Химиялық
элементтердің
валенттілігі »
Маханова Г.Е.
М. Горький атындағы №1
гимназия-мектебінің химия
пәні мұғалімі,
Жетісай қаласы, Оңтүстік
Қазақстан облысы.

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: оқушыларға элементтердің
валенттілігі туралы мағлумат беру
ә) дамытушылық: элементтердің валенттілігін
анықтау; қосылыстардың формуласын
құрастыру; қосылыстардың құрылымдық
формуласын құрастыру біліктерін дамыту,
өздігінен жұмыс істеуге және өз білімін бағалап
тексеруге баулу;
б) тәрбиелік: ізденімпаздық, жауапкершілік,
ұйымшылдық қасиеттерін тәрбиелеу.

Сабақ жоспары
I. Оқушыларды сабақтың мақсатымен таныстыру
II. «Ой шақыру» кезеңі: сұрақтар қою арқылы және тірек–
сызба бойынша үй тапсырмасын тексеру:
III. Ұғыну кезеңі. Валенттілік туралы түсінік
IV. Қосылыстағы элементтің валенттілігін анықтау
алгоритмімен танысу
V. Екі элементт атомдарынан құралған қосылыстың
формуласын құрастыру алгоритмі
VI. Қосылыстардың құрылымдық формулулары туралы
түсінік
VII. Cабақты қорытындылау

«Ой

шақыру» кезеңі

білесіңбе?»

А. «Cен

1 нұсқа сұрақтары:
Заттар қандай бөлшектерден құралған?
Атомдармен мен молекулалардың айырмашылығы қандай?
Химиялық элемент дегеніміз не?
Жай заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.
2 нұсқа сұрақтары:
Күрделі заттың анықтамасы; мысал келтіріңдер.
Химиялық формула анықтамасы; мысал келтіріңдер.
Индекс, коэффициент дегеніміз не?
Химиялық реакция дегеніміз не?

Ә. «Химиялық диктант»

нұсқа. Келесі элементтердің
таңбаларын жазыңдар:
магний, хлор, фтор, қорғасын, қалайы, бром,
кальций, алтын, фосфор, күкірт
.
2 нұсқа. Келесі элементтердің
атауларын жазыңдар:
Mn, Ba, Li, Hg, N, Si, K, Fe, Ag, C

Ә. «Химиялық диктант»
ЖАУАПТАР

нұсқа:
Mg, Cl, F, Pb, Sn, Br, Ca, Au, P, S

нұсқа:
марганец, барий, литий, сынап,
азот, кремний, калий, темір,
күміс, көміртек

Б. «Кім жүйрік?»

нұсқа.
Келесі қосылыстардың
молекулалық массасын анықта:
K2SО4, Са(NО3)2

нұсқа.
Келесі қосылыстағы
элементтердің массалық
үлестерін анықта: Nа2SО4

Б. «Кім жүйрік?»
Жауаптары

1нұсқа:

K2SО4 - 174, Са(NО3)2 -164

нұсқа:
Nа - 32, 39%, S - 22,54%,
О – 45,07%

Валенттілік туралы түсінік
Тапсырма:
HCl , H2O, NH3, CH4 қосылыстарының
сандық және сапалық құрамын
салыстырыңдар.
Молекулалардың қандай ұқсастығын
байқадыңдар?
Молекулалардың айырмашылығы
неде?

Мәселенің шешімін табыңдар
Не

себептен әртүрлі
атомдар сутектің
әртүрлі атом санын
қосып алады?

Мәселені талқылау бйынша
қорытынды жасау:
Қосылыс

тузгенде атомдар басқа
атомдардың, өзіне тәң, белгілі бір
санын ғана қосып алады. Бүл
қабілет “валенттілік” деп аталады.
Валенттілік сөзі латын сөзі valentia
–күш деген мағынасын білдіреді

“Валенттілік” терминін
Э.Франкленд 1853 ж. енгізген

Валенттілік – химиялық элемент атомының
басқа химиялық элемент атомдарының
белгілі бір санын қосып алу қабілеті.
Валенттік химиялық элементтің таңбасының
үстінгі жағына рим сандарымен жазылады.
I I

HCl

I

II

H 2O

I

III

I IV

H 3N

H 4C

Сутек атомының валентігі I, ал оттек
атомының валенттігі II тең

Валенттілігі өзгермейтін элементтердің валенттігін
тұрақты, ал валенттілігі өзгеретін элементтердің
валенттігін айнымалы деп аталынады.

Тұрақты

валентті элементтер
I валетті элементтер: H, Li,
Na, К, Rb, Cs, F, Ag
IІ валетті элементтер: О, Be,
Mg, Ca, Sr, Ba, Zn, Cd
IІІ валетті элементтер: B, Al

Айнымалы валентті элементтер
I және ІІ валетті : Cu, Hg. Мысалы: Cu2О, CuО
IІ және ІІІ валетті : Fe, Co, Ni. Мысалы: FeО, Fe2О3
IІ және IV валетті: Sn, Pb, C. Мысалы: СО, СО2
IІІ және V валетті : P, As. Мысалы: Р2О3, Р2О5
II, IV және VІ валетті : S. Мысалы: Н2S, SО2, SО3
II, III және VІ валетті : Cr. Мысалы: CrО, Cr2О3, CrО3
II, IV, VI және VII валетті : Mn.Мысалы: MnО, MnО2, MnО3, Mn2О7
I, III, V және VII валетті : Cl, Br, I. Мысалы: Cl2О, Cl2О3, Cl2О5,
Cl2О7

Қосылыстағы элементтің валенттілігін
анықтау алгоритмімен танысу

Валенттілікті анықтау заңдылығы:
Молекулада бір элементтің
барлық атомдарының
валенттіліктерінің саны екінші
элементтің барлық
атомдарының
валенттіліктерінің санына тең

Элементтің валенттілігін
анықтау алгоритмі

1. Қосылыстың формуласын жазыңдар

2. Валенттігі белгілі элементтің валенттігін белгілеңдер
I

II

H2S

Cu 2O

3.Валенттігі белгілі элементтің валенттігін оның атомының санына
көбейтіңдер (Ix2=2),(IIx1=2)

I

II

H2S

Cu 2O

4.Алынған санды валентігі белгісіз элементің атомдарының санына бөліңдер.
Алынған жауап ізделінген валенттік болып табылады (2:1=II),(2:2=I)

I

II

H2S

H2S, Cu2O

I

II

Cu2O

Қосылыстардағы элементтің
валенттілігін анықтаңдар

нұсқа:
SiH4, CrO3, H2S, CO2, CO, SO3

нұсқа:
HBr, Cl2O5, Cl2O7, РН3, K2O, Al2O3

Жауаптары
IV I

VI II

I II

IV II

II II

VI II

1 нұсқа: SiH4, CrO3, H2S, CO2, CO, SO3
I I

V II

VII II

III I

I

II

III

II

2 нұсқа: HBr, Cl2O5, Cl2O7, РН3, K2O, Al2O3

Екі элементтен құралған қосылыстың
РО
формуласын құрастыру алгоритмі
V-II

1. Элементтердің символдарын жазу
2. Элементтердің валенттілігін жазу

3. Валенттілік сандарының ең кіші орта еселігін
анықтау

PO

VxII= 10

4.Анықталған
ЕКО
санын
элементтердің 10 : V = 2,
валенттілігіне бөліп элементтердің атомдарының
10 : II
қатынасын анықтау. Қатынасын білдіретін сандар = 5;
элементтердің индекстері болып табылады
P:О=2:5
5. Элемент символдарының қасына индекстерін
жазу

Р2О5

Қосылыстардың
формулуларын құрастырыңдар
II

I

1нұсқа: CaCl

VI II

2-нұсқа: СrO

III

I

V II

PCl

II

I

BaCl

III II

VII II

NO

CrO

III I

VII II

AlH

ClO

III II

MnO

PO

Жауаптары
1нұсқа:
CaCl2 PCl3
Cl2O7

N 2O 5

2-нұсқа:
СrO3
BaCl2
P2 O 3

AlH3

Cr2O3

Mn2O7

Қосылыстардың құрылымдық
формулaлары
Құрылымдық формула – молекуладағы
атомдардың байланысу тәртібін анықтайды.
Атомдардың арасындағы байланыс саны
сызықшамен белгіленеді.
III

II

IV II

Fe2О3 О=Fe-О-Fe=О

SO2

O=S=O

VII II

Cl2O7

O=Cl-O-Cl=O

O

O

Cабақты қорытындылау
1.Оқушылармен сұрақ-жауап жүргізу:
Біз сабақ барысында қандай мәселені
шештік?
Қандай қорытындыға келдік?
Валенттілік ұғымына анықтама беріңдер.
Сутек атомының валенттілігі неге тең?
Оттегінің валенттілігі?
2.Оқушылардың білімін бағалау.

Үйге тапсырма
Н.Нурахметов т.б.,Химия -8
оқулығы
§11-12; №3 34 бет;
№3-4 36 бет

Ұқсас жұмыстар

Элементтердің валенттілігін жазу

Химиялық формулалар

III Б топша элементтері

Вольфрам элементі

Химиялық заттарды жіктеу

Элементтерді жүйеге келтіру мәселесін орыстың ұлы

Ковалентті байланыс жай зат молекулалары

Ауаның құрамында оттек

Химиялық байланыстың (типтері), валенттілік, тотығу дәрежесі

ЭЛЕКТРОЛИЗДІҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ

Пәндер