Есім хан. 7 сынып

Пән мұғалімі: З. У. Бактыбаева

7 ә сыныбы

5. 03. 2013

Сабақтың тақырыбы

Есім хан (1598-1628 жж. )

Сабақтың мақсаты

Білімділік . Есім ханның қазақ хандығының тарихында тәжірибелі қолбасшы, білікті саяхатшы, тұлға ретінде атқарған рөлін ашып көрсету.

Дамытушылық: Оқушылардыың білімдерін тірек - сызба арқылы түсіндіре отырып толықтыру, шыңдау. Картамен жұмыс жүргізу, топ болып жұмыс істеу дағдыларын дамыту. Тәрбиелік: Есім ханның тағылымы мол тарихи тұлғасы арқылы оқушыларды ұлтжандылыққа, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту Сабақтың түрі: Ойын-сабақ Сабақтың әдісі: Дамыта оқыту, тірек - сызба арқылы оқыту, топпен және жеке жұмыс, мәтінмен жұмыс. Пәнішілік байланысы: дүние жүзі тарихы Көрнекіліктер: Тірек - сызба, Тәуекел, Есім хандардың суреттері, саяси карта.

І. Ұйымдастыру :(Сыныпты топқа бөлу, сабаққа дайындау)

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

ІІІ. Жаңа сабақ

ІVСабақты бекіту

V Қортындылау

Сабақтың барысы:

VІ Бағалау: жеңіске жеткен топты марапаттау.

VІІ Үй тапсырмасы:Тақырыпты оқу. 10 сұрақтық тест құрастыру.

Кестені толтыр

Р/с

Жылдар

Негізгі тарихи оқиғалар

1580-1582жж.

1582ж. маусым

1582-1598жж.

1583ж.

1588ж.

1597-1598ж. ж.

1598 ж. жазында

Үй тапсырмасы.

20 күн

ХҮІ ғ. аяғы

Ескерту: Слайдтың көрсетілуі барысында әрбір доп үш реттен тышқан көмегімен шертіледі. 1-ші сұрақ пайда болады, 2-ші сұрақ жойылады, 3-ші доп қақпаға енеді.

Шығай ханның баласы?

Шайбанй әулетінің орнына кімдер келіп қандай заңдастыру шарты жасалды?

Ресейден сібірге аттанған жасақ?.

1582 жылы Тәуекел сұлтан бастаған қазақ әскерлері кімді өлтірді?

Тәуекел хан көп әскермен Абдаллах хандығына шабул бастап қайсы қалаларды басып алды?

Бұхараның ханы кім?

Өзбек пен қазақ әскерлері кімді өкшелей қуды?

Қазақ хандығы

Жаңа сабақ. «Қызыққа толы сандықша» І Қызығушылығын ояту.

1. Қасым ханның заңдарын жетілдіріп жалғастырушы?

«Есім ханның ескі жолы»

2. Қазақ хандарының ішіндегі «Еңсегей бойлы…» деген атқа ие болған хан?

«Еңсегей бойлы Ер Есім»

3. Тәуекел ханның інісі?

Есім сұлтан

ІІ Мағынаны тану. ЖИГСО-1 әдісі бойынша оқушыларды топқа бөлу арқылы оқулықтағы мәтінді оқуға тапсырма беру.

1-топ.

Есім ханның ішкі, сыртқы саясаты

3-топ. Тұрсын хан бүлігі.

2-топ.

Есім ханның Шығыс Түркістанға байланысты саясаты

1-тапсырма. Есім ханға сипаттама берелік:

-1598-1628ж. ж. Қазақ хандығының ханы

-Хан тағына лайықты тәжірибелі қолбасшы

-Білікті саясатшы

-Қазақ хандығының әскери күш-қуатын арттыруға күш жұмсаған хан

-Көрші мемлекеттермен бейбіт экономикалық байланыс орнатқан қайраткер

-Жоңғарларға алғашқы болып қарсы шыққан хан

«Есім ханның ескі жолы» атты заң жинағының авторы.

- Ірі мемлекет қайраткері

2-тапсырма. «Есім ханның ескі жолы» тіркесінің мәні неде?

Жауабы:

-ХҮІІ ғасырда жазылған далалық әдет-ғұрып заңы. -Адамдар арасындағы қатынас туралы ереже. -Мал-мүлік, қоныс-тұраққа қатысты туындайтын дау-шарды шешетін жарғы. -Жаугершілік заманда елдің қорғаныс қабілетін нығайтуға бағытталған қағида. - «Қасым ханның салған қасқа жолының» жалғасы.

Деңгейлік тапсырма

балл

3. Тапсырма:

1) Есім хан ұстанған мақсат

Жауабы:

-Қазақ хандығын бір орталыққа бағынған мемлекет етіп құру.

2) Тұрсын хан мен Есім ханның арасындағы ұрыстың шығу себебі.

Жауабы: -Тұрсынның өзін хан жариялауы, Есім ханның билігіне мойынсұнбауы

1627 жылы қазақ жеріне жиі жорық жасаушылар кімдер еді?

Жауабы: -Жоңғарлар

Бұл хан Сыр өңірінің қалалары үшін күресті бастап, 1586 жылы Ташкентті алуға әрекет жасайды. Суретте қай хан жасырылған?

4-тапсырма. Картамен жұмыс. 1. ХҮІ ғ. аяғы мен ХҮІІ ғ. басындағы Қазақ хандығының территориясы. 2. Картадағы қазақ-бұхар соғысы болған жерлер.

ІІІ. Ойтолғаныс кезеңі. Тарихи сынақ хат Қазақ-бұхар соғысы (1603-1624) ерекше қан төгісті соғыс болды. Бірінші қазақ-бұхар шайқасы 1603 жылы Айғыржар деген жерде болды. Бұл шайқаста Бұхар хандығының әскері жеңіліс тауып, тым-тырақай қашады. 1620-1621 жылдары болған төртінші, бесінші және алтыншы қазақ-бұхар соғысында Қазақ хандығының әскерін Тұрсын хан бастап шығып, қазақтар толық жеңіске жетеді. 1627 жылғы ең соңғы, жетінші қанды шайқасқа Есім хан Қазақ хандығының әскерін өзі бастап келіп, кескілескен шайқаста жеңіске жетті.

Білімді адамға сыйлық бар ойыны

500$

Бекіту

Қазақ хандығының саяси билігін нығайту үшін Есім хан қандай шараларды жүзеге асырды?

70$

Қазақ хандығының әскери күш-қуатын арттыруға айрықша көңіл бөліп, сұлтандар мен төрелерге еркіндік, билік берді.

«Қатаған қырғы» деп неге аталды?

100$

Тұрсын ханға еріп, бейбіт елді ойрандауға белсене қатысқан қатаған руын Есім хан өлім жазасына кеседі. Тұрсын ханның осы бүлігі “Қатаған қырғыны” атанды.