Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптары

Сабақтың тақырыбы :

Қазақтың ұлттық музыкалық

аспаптары.

Үйретілетін ән :

«Тарихым әннің сазында » Т. Нағашыбаев.

Музыка сауаты :

Аспаптар

Музыка тыңдау:

Аспаптар дыбысы, күйлер, әндер .

Мақсаты :

Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарымен танысу. Аспаптар дыбыстарын ажырата білуге үйрету. Музыка сауатын дамыту. Халық мұрасын қадірлеп, қастерлеуге тәрбиелеу.

Әдісі :

Баяндау, ән үйрену .

Көрнекілігі :

Слайд, суреттер, аспаптар .

Барысы :

І . Ұйымдастыру кезеңі :

ІІ . Үй тапсырмасын сұрау . Сұрақтар беру .

Үй тапсырмасы :

Халық музыкасы - рухани қазына .

а) Әндерді қайталау :

1 . « Сәлем саған мектебім » Л. Хамиди. 2 - шумақ .

( Сенен біліп шығармын,

Аспан барын күн барын .

Сен арқылы ұғармын,

Жұмбақ әлем сырларын . )

2 . « Отан » Л. Хамиди. 1 - шумақ .

(Отаным, кең далам орманды,

Болаттан соғылған қорғанды .

Бақыттың, шаттықтың мекені,

Қолдаймын, қорғаймын ордамды) .

3 . « Тойбастар » М. Қойшыбаев . 3 - шумақ

( Әлемде той деп бүгін жар саламын,

Қонақтарды құрметпен қарсы аламын .

Төрлетіңдер, достарым, төрлетіңдер,

Сіздер үшін біз бүгін ән саламыз . )

ә) Музыкалық дыбыс қатары дегеніміз не ?

Дыбыстардың өз биіктіктері бойынша ретімен орналасуы .

б) Музыкадағы дыбыс арасын есептеу бірлігі қалай аталады ?

( Тон, жарты тон . Жарты тон - ең жақын орналасқан екі дыбыстың арақашықтығын есептеу бірлігі . Мысалы : ми - фа, си - до аралығы . )

в) Халық музыкасы дегеніміз не ? Жанрларын ата .

Халық музыкасының жанрлары:

ән,

күй,

терме,

айтыс,

жыр.

Қазақтың ұлттық

музыкалық аспаптары.

Домбыра

- Қағып, шертіп ойналатын ішекті музыкалық аспап. Ән - күй орындау дәстүрінде пайдаланады.

2 ішекті, 3 ішекті, пішіні әртүрлі түрлері кездеседі.

Қылқобыз

- ысқышпен ойналатын ішекті аспап . Мойыны имек келетін аспап сол қол саусақтары тырнақтарының сыртын ішекке тигізу арқылы ойналады . Аспаптың шанағы терімен қапталып, ысқыштары мен ішектері жылқының қылынан жасалады . Ертеде қобызды бақсылар құдіретті күш ретінде пайдаланған . Қазір, ішектері сымнан жасалған төрт ішекті түрі бар .

Жетіген

- көп ішекті аспап . « Жетіген » - « Жеті қазына », « Жеті хан », « Жеті және ән » сөздерінің бірігуінен құралған деген пікірлер бар . Аспап тұтас ағаштан ойылып жасалып, шанағы көн терімен қапталады . Тиек орнына асық қойылады .

Дауылпаз

Дабыл

Даңғыра

- ұрып ойналатын аспаптар . Аңға шыққанда, діни жоралғыларда, жауынгерлік жорықтарда пайдаланылған.

Шаңқобыз

- Көне тілшелі аспап . Ортасында сүйір тілшесі болады . Шаңқобыз өңделген ағаш таспалардан, темір текшелерден жасалған . Дыбысы ұзындығы мен қалыңдығына байланысты өзгеріп тұрады .

Асатаяқтар

Қоңырау

Сақпан

Асатаяқ

- сілкімелі аспаптар түріне жатады . Халық сілкімелі аспаптарды ұлттық билерді сүйемелдеу үшін қолданған .

Ұран

Сыбызғы

Сазсырнай

Үскірік

Желбуаз

Үрлеп ойналатын аспаптардың мүйіз сырнай, ұран, сыбызғы, сазсырнай, тастауық, үскірік, желбуаз деген түрлері кездеседі . Сазсырнай - саздан жасалған, қоңыр үнді болып келеді . Үскірік үні құстың дауысына ұқсас . Бұл аспаптармен халық әндерін орындаған .