Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптары

Презентация қосу

Қазақтың ұлттық музыкалық
аспаптары.

Үйретілетін ән :
«Тарихым әннің сазында » Т. Нағашыбаев.

Музыка сауаты :
Аспаптар
Музыка тыңдау:
Аспаптар дыбысы , күйлер , әндер .

Мақсаты :
Қазақтың ұлттық музыкалық аспаптарымен
танысу. Аспаптар дыбыстарын ажырата
білуге
үйрету. Музыка сауатын дамыту.
Халық мұрасын
қадірлеп , қастерлеуге
тәрбиелеу.

Әдісі :
Баяндау, ән үйрену .

Көрнекілігі :
Слайд, суреттер, аспаптар .
Барысы :
І . Ұйымдастыру кезеңі :
ІІ . Үй тапсырмасын сұрау . Сұрақтар беру .

Үй тапсырмасы :
Халық музыкасы - рухани қазына .
а) Әндерді қайталау :
1 . « Сәлем саған мектебім » Л. Хамиди. 2 – шумақ .
( Сенен біліп шығармын ,
Аспан барын күн барын .
Сен арқылы ұғармын ,
Жұмбақ әлем сырларын . )
2 . « Отан » Л. Хамиди.
1 – шумақ .
(Отаным , кең далам орманды,
Болаттан соғылған қорғанды .
Бақыттың , шаттықтың мекені ,
Қолдаймын , қорғаймын ордамды).
3 . « Тойбастар » М. Қойшыбаев .
3 – шумақ
( Әлемде той деп бүгін жар саламын ,
Қонақтарды құрметпен қарсы аламын .
Төрлетіңдер , достарым , төрлетіңдер ,
Сіздер үшін біз бүгін ән саламыз .)

ә) Музыкалық дыбыс қатары дегеніміз не ?
Дыбыстардың өз биіктіктері бойынша ретімен орналасуы .

б) Музыкадағы дыбыс арасын есептеу бірлігі қалай аталады ?
( Тон , жарты тон . Жарты тон – ең жақын орналасқан екі дыбыстың арақашықтығын
есептеу бірлігі . Мысалы : ми – фа , си – до аралығы . )

в) Халық музыкасы дегеніміз не ? Жанрларын ата .

Халық музыкасының жанрлары:
ән,
күй,
терме,
айтыс,
жыр.

- Қағып , шертіп ойналатын ішекті музыкалық аспап. Ән
– күй орындау дәстүрінде пайдаланады.
2 ішекті, 3 ішекті , пішіні әртүрлі түрлері кездеседі.

– ысқышпен ойналатын ішекті аспап . Мойыны имек
келетін аспап сол қол саусақтары тырнақтарының
сыртын ішекке тигізу арқылы ойналады . Аспаптың
шанағы терімен қапталып , ысқыштары мен
ішектері жылқының қылынан жасалады . Ертеде
қобызды бақсылар құдіретті күш ретінде
пайдаланған . Қазір , ішектері сымнан жасалған төрт
ішекті түрі бар .

– көп ішекті аспап . « Жетіген » - « Жеті қазына »,
« Жеті хан », « Жеті және ән » сөздерінің
бірігуінен құралған деген пікірлер бар . Аспап тұтас
ағаштан ойылып жасалып , шанағы көн терімен
қапталады . Тиек орнына асық қойылады .

Дауылпаз

– ұрып ойналатын аспаптар .
Аңға шыққанда, діни
жоралғыларда, жауынгерлік
жорықтарда пайдаланылған.

Дабыл

Даңғыра

- Көне тілшелі аспап . Ортасында сүйір тілшесі
болады . Шаңқобыз өңделген ағаш таспалардан,
темір текшелерден жасалған .
Дыбысы ұзындығы мен қалыңдығына
байланысты өзгеріп тұрады .

– сілкімелі аспаптар түріне
жатады . Халық сілкімелі
аспаптарды ұлттық билерді
сүйемелдеу үшін қолданған .
Асатаяқ
Асатаяқтар
Сақпан
Қоңырау

Ұран

Үрлеп ойналатын аспаптардың мүйіз
сырнай , ұран , сыбызғы , сазсырнай ,
тастауық , үскірік , желбуаз деген түрлері
кездеседі .Сазсырнай – саздан жасалған ,
қоңыр үнді болып келеді . Үскірік үні
құстың дауысына ұқсас . Бұл аспаптармен
халық әндерін орындаған .

Сазсырнай

Үскірік

Желбуаз

Сыбызғы

Болат Сарыбаев
( 1927 – 1985 )
Профессор, зерттеуші, оқытушы. 1978 жылы
«Қазақтың музыкалық аспаптары»
атты жинағы жарық көрген.

Тарихым әннің сазында
Әні : Талғат Нағашыбаев
Сөзі : Асқар Кіребаев

Қазақтың киіз үйінде ,
Бұралған сұлу биінде .
Тарихтың сыры жатқандай ,
Сыршылда терең күйінде .
Қайырмасы :
Домбыра сырлас егізім ,
Сыралғы мұңдас қобызым .
Сызылған саздан жаралған ,
Адамдық менің негізім .
Қайыңның тартып безінен ,
Қасиетті саз боп бекіген .
Сыңғырлап сазды саз төгер ,
Жеті ішекті жетіген .
Қайырмасы :

« Ақбаян » халық әні

Ұқсас жұмыстар

Қазақтың ұлттық аспаптары туралы

Музыкалар үйі

Қазақтың ұлттық аспаптары

Үрмелі асбаптары

Қазақстан композиторларының вокалдық музыкасы

Орта Азия халықтарының аспаптары

Дыбысты шығармау белгісі

Шаңқобыз - бітімі бөлек, ойналуы ерекше қазақ халқының көне музыкалық аспабы

Музыкалық аспаптарды ата

Қазақ халқының ұлттық аспаптары

Пәндер