Қашаған Күржіманұлы: жыраудың әдеби рөлі мен шығармашылығы

Ақын деген кім?

Жыршы деген кім?

Жырау деген кім?

«Қазақ әдебиеті энциклопедиясында»: «Жыршы - жыр айтушы, таратушы. Жыршылар домбыраның не қобыздың сүйемелдеуімен мақаммен, әнмен айтады. Сондай-ақ эпикалық шығармаларды да орындайды» деген жауап бар. Жыршы жыраулармен бірге өмір сүрген және оған дейін де болған. Әдебиет тарихында жыршылар орны ерекше. Себебі, бүкіл жыраулар поэзиясы болсын, эпостық жырлар болсын, халық ауыз әдебиетінің барлық үлгілері осы жыршылар арқылы жеткен.

Ақын - поэзиялық туындыларды (өлең, жыр-дастан, поэма) ауызша айтып не жазып шығаратын өнер иесі, халықтың көркемдік талғамын қалыптастырып, жалғастыратын сөз шебері.

Жырау - қазақ әдебиетінің көрнекі өкілі. Әдебиетте де тарихта да маңызды орын алар тұлға. «Жырау - өз жанынан шығарып айтатын және эпикалық дастандар мен толғауларды орындайтын халық поэзиясының өкілі жырау атауы-«жыр» сөзінен туындайды» деген түсінік жырауға «Қазақ әдебиетінің энциклопедиясында» берілген.

Сабақтың тақырыбы:

Ақберен жүйрік жырау -

Қашаған Күржіманұлы

Қазанның жиырма бесі

Сүйінбай мен Қашаған,

Қара өлеңді матаған.

Атын жаттап балалар

Әлі күнге атаған.

Жамбыл Жабаев

Атырау - алыс бізге жердің түбі,

Қашаған - жүйрік жырау елдің тілі.

Шашқанда күйден көбік Құрманғазы,

Қашаған жырдан төккен маржан дүрді.

Ілияс Жансүгіров

I тапсырма. ДЖИКСО стратегиясы арқылы

өлеңдерінің мазмұнын ашу

Қазақтың салт-дәстүрлері мен Қашағанның дәстүрге арнаған

өлеңдерін баяндау.

2. Қашағанның байлар мен сопы-молдаларға арнаған өлеңдері туралы айту.

3. Қашаған айтысы мен дастандары туралы әңгімелеу.

Терме тыңдату

Сезім күйін шерте берші,

Шерте берші ән-мұрам

Ақынның аты-жөні

Өлеңнің тақырыбы

Идеясы

II тапсырма. Кесте арқылы өлеңнің идеясын ашу

Эпитет

Теңеу

Метафора

III тапсырма. Өлеңдерінен көркемдегіш тәсілдерді табу

IV тапсырма. “Білгенге маржан”

Қосымша материалдар арқылы жаңа ақпараттармен танысу

Ақтау қаласындағы ескерткіш

Ақтау қаласының Жаңаөзен қаласындағы

Қашаған Күржіманұлы атындағы №8 мектеп

Ақтау қаласындағы Қашағанның 170 жылдық мерейтойына

арналған айтыстан көрініс

V тапсырма. Шығармашылық жұмыс.

Берілген шумақты толықтыр.

. . . жақын жүрмін,

. . . тасып жүрмін.

. . . арқасында,

. . . жүрмін.

Еркін жауап 1. Қашан және қай жерде Қашаған Күржіманұлы дүниеге келді? 2. Қандай өлеңдерін білесіздер? 3. Қандай өлең-толғаулар жинақтары білесіздер? 4. Қай қаласында Қашағанның намысында ескерткіші орналасқан?