Міржақып Дулатұлы "Шешенің балаларын сүюі"

Презентация қосу

Ұтқыр ойдан – ұтымды жауап
1. Мағжан Жұмабаев қай жылы, қай жерде дүниеге келген?
2. Ақын қандай жерлерде білім алды?
3. М.Жұмабаевтың алғашқы жыр жинағы қашан, қандай атпен
жарық көрді?
4. Мағжан Орынбор қаласында қандай қызмет атқарды?
5. Ақын оқып жүргенде қандай әдеби ұйым құрды?
6. “Түркістан” өлеңінде аталатын жер- су атаулары қандай?
7. “Мағжанды сүйемін. Еуропалылығын, жарқыраған әшекейін
сүйемін ...” деп баға берген кім?

Міржақып Дулатұлы
“Шешенің
балаларын сүюі”

Тіршіліктің тірегі

Отбасының
ұйытқысы

Мейірімді жан

АНА
Өмірдің шуағы

Жарық дүние
сыйлаушы

Әлемді
тербетуші
Теңдесі жоқ құдірет

Оқулықпен жұмыс
1. Ақын осы өлеңі арқылы қандай ой айтпақ болды?
2. Ақын ананың балаға деген махаббатын қалай жеткізеді?
3. Қазіргі қоғамда анаға деген құрмет қандай дәрежеде?
4. Ана туралы халық арасында қандай аңыздар бар?
5. Ана туралы қандай нақыл, даналық сөздер бар?

Талдау- табыс кілті
Шешенің балаларын сүюі
1. Авторы- Міржақып Дулатұлы.
2. Тақырыбы- ананың балаға деген махаббаты.
3. Жанр түрі- поэзия /өлең/
4. Идеясы- ананың бар арманы, өмірінің мәні- баласы,
оның амандығы.
5. Шумақ – 4. Аяқталған синтаксистік ойды білдіреді.
6. Тармақ- 24. Өлеңнің әр жолы.
7. Бунақ- белгілі бір дауыс ырғағымен бөлінуі. 3 бунақ
8. Буын саны- 8, 11.
9. Ұйқас- қара өлең ұйқасы.
10.Тұрақты тіркес- төбесі көкке жету, түн ұйқысын төрт бөлу.
11. Эпитет- қамқор ана, сорлы ана.
12. Тәрбиелік мәні- балаға ана қадірін ұғындыру, ананы
құрметтеу.

Шығармашылық шыңы - ізденіс

“Ана деген - ардақты есім,
ұлы есім”
тақырыбына ойтолғау жазу
немесе өлең шумақтарын
құрастыру.

“Ана- мәңгі таусылмайтын жыр- әнім.”
Менің
атым- әйел,
мына
қыздың
анасымын!
Бәрін де
анадан
тудыңдар.

Мұқағали
Мақатаев
Сүйінбай
Аронұлы
Ғабит
Мүсірепов
Төлеген
Айбергенов
Қарауылбек
Қазиев
Мұқағали
Мақатаев

Ана керек!
О,адамдар
ана керек
адамға,
Анасыздар аң
сияқты күн
кешіп жүр
ғаламда.

Жақсы жігіт
ел- жұртының
қаласындай,
Жақсы әйел
әмме жұрттың
анасындай

О, алтын апам,
талмайтын
асыл анам,
жолыңа
қызғалдақтың
бояуы төгіліп,
таңғы арайдың
нұры
шашылсын!

Асыл әжем,
ғасыр әжем
аңсаған,
Сағынышым
- сары
ормандай
самсаған.

Ана,
Сен
бақыттысың,
Жыламағын!
Жай түсіп
жатқанда да
құламадың

Тест тапсырмалары
Дұрыс жауаптар

В

Ә

Б

Б

Б

Ә

Б

А

Ә

А

Бағалау шкаласы
9-10 балл -5
6-8 балл – 4
1-5 балл - 3

Тарихта болған дана аналар...

Домалақ ана. Шын аты Нұрила (Бибісара).
Домалақ Ананың өзі Қожа руынан, Мақтым ағзам
қожаның немересі. Бәйдібек ауылының көші
Ташкенттен Қаратауға көшіп бара жатқан жерде
Балабөген өзенінің жағасында әулие ана намаз оқып
отырған жерінде қайтыс болып, оған сол
жазықтықтан кесене тұрғызылған. Домалақ ана
кесенесі деп аталады. Қазір Астана қаласында
Домалақ ана көшесі бар.
Кенде емес қой бұл қазағым ақыл берген данаға,
Кенде емес қой бұл қазағым ақ сүт берген анаға.
Теңізімнің тамшысындай арналады бұл әнім –
Елін сүйген қасиетті Домалақтай анаға

Айғаным Сарғалдаққызы Шоқан
Уәлихановтың әжесі, Уәли сұлтанның
кіші әйелі.
Уәлихан қаза болғанда Шоқанның
әкесі Шыңғыс 10 жаста болған. Ал
Ғұбайдолла ұзақ жылдар бойы айдауда
жүріп
қайтыс
болады.
Соның
салдарынан Уәли әулетінде ел басқару
ісі оның жесірі Айғанымның қолына
тиді. Айғаным өз заманының алдыңғы
қатарлы адамы болды, бірнеше шығыс
тілдерін меңгерген.
Александр
І
патша
арнайы
бұйрықпен
Айғанымның
өтініші
бойынша
Сырымбетте
қыстау
салдырып беруген. Айғаным әжесі
Шоқан Уәлихановтың ұлы ғалым,
қоғам қайраткері болып қалыптасуына
тікелей ықпал еткен адам.

БОПАЙ ханшайым. Әбілқайыр хан
зайыбы. Қазақ халқы бастан кешкен аса
күрделі кезеңдердің бірі ХҮШ ғасыр
болса, сол кездің саяси-әлеуметтік
істеріне белсене араласқан көрнекті
қайраткерлердің бірі Бопай (Бәтима)
болған. Бопай − Кіші жүздің ханы
Қожасұлтанұлы Әбілқайырдың зайыбы
әрі мүдделесі. Сол кездегі қазақ
халқының басына ел болу немесе елдігін
мүлде
жоғалту
қауіпі
төнгенде
Әбілқайыр ұстанған саяси бағытты
Бопай жалтақсыз қолдап, ең бір шешуші
кезеңдерде
айрықша
икемділіктапқырлық танытып отырған.

Айша
бибі
(ХІ
ХІІ
ғғ.)
Қараханидтер
әулетінің
негізін
қалаушы Қараханның қалыңдығы,
оның басына қазіргі Тараз қаласының
жанындағы, сонау сақтар заманынан
бастап-ақ қазақтың қол өнеріне енген,
содан бері қолданылып келе жатқан
ою-өрнек, әшекей түрлерінің бәрін
қамтитын күрделі де сәулетті "Айша
бибі кесенесі" атты архитектуралық
әсем ескерткіш тұрғызылған.
Айша бибінің кім екені жөнінде
атадан балаға қалған аңыз болмаса,
тарихи деректер жоқ. Ал, аңыз оны
төрт түліктің бірі сиыр малының
атасы деп есептейтін Зеңгі бабаның
қызы еді дейді.

Нұрпейіс келіні Дина (1861-1955)
Қазақтың "Күй Анасы" атанған әйгілі күйші-сазгері. Бала
кезінде-ақ Құрманғазының өзі сүйсініп тыңдаған талантты
шәкірті болған. Туып өскен жері Батыс Қазақстан
облысының Жаңақала ауданына қарасты Бекетай құмы деген
жер. Топырақ Алматы қаласынан бұйырған. Қазақстанның
халық әртісі (1944). Халық өнерпаздарының 1937 жылы
өткен республикалық байқауына қатысып, 75 жасында халық
аспаптарын тартатын өнерпаздардың Москвада өткен
Бүкілодақтық бірінші байқауында, одан кейін 1944 жылы 83
жасында Орта Азияның бес республикасынан өнерпаздар
қатысқан Ташкенттегі он күндікте Дина тағы да жүлделі
орындарды жеңіп алады.
Дина ата-ана шаңырағында бұлаңдап өскен жас кезінің
өзінде-ақ Дәулеткерей, Мүсірәлі, Әлікей, Түркеш, Ұзақ,
Есжан, Байжұма, Баламайсаң сияқты күшілердің күйін
нәшіне келтіре тартып, төңірегі «домбырашы қыз» деп
атаған. Қаршадай қыздың даңқын естіп, әйгілі Құрманғазы
арнайы іздеп келген. Ол Динаның домбыра тартысына
сүйсініп, болашағынан үлкен үміт күтіп, батасын берген.

Батыр қыздарымыз
Соғыс жылдарының шежіресіне назар
аударсақ, қазақ қыздарының ерлігі қайран
қалдырады. Оларды майданның әр тұсынан,
әскери құрамалардың әр түрінен
кездестіруге болатын. Қазақ қызынан
ұшқыш та, танкист те, барлаушы да,
партизан да шықты. Сонау етігімен су
кешіп, ат ауыздығымен су ішкен шатқалаң
кезеңде азамат жүгін арқалап, мыңдаған
қазақ қыз-келіншектері уақыт тезінен, тарих
талқысынан сүрінбей өтті. Олар, аяғына
солдаттың керзі етігін киіп Мәскеуден
Берлинге дейін шеру тартты. Рейхстагта
желбіреген Қызыл Туда да қазақ әйелінің өз
үлесі, даңқты жолы бар.

Үйге тапсырма
1. М.Дулатов “Шешенің балаларын сүюі ” өлеңін
жаттау.
2. “Қазақ аналары” тақырыбында альбом жасау.

Оқушыларды бағалау

Ұқсас жұмыстар

Сатылай кешенді талдау

Көңіл-күй шкаласынан өз көңіл-күйіңе сәйкес

М. Дулатұлы - Шешенің балаларын сүюі

Ғабит Мүсірепов «Ананың анасы»

М.Дулатовтың азаматтық жырлары

Қазақ зиялылары философиясы

Мағжан бала тәрбиесінде қиялдың алатын орны зор екенін дәлелдеп

Міржақып Дулатұлы, 1917 жылғы сурет

Міржақып Дулатұлы Бақытсыз Жамал роман

Сан қилы есеп

Пәндер